BIJ OB VOORPLAAT
EEN REIS PER TANDOE
ncore une foió
Iedere lezer weet wal een tandoe is,
maar bet zijn er maar zeer weinigen
die er in hun jeugd in gereisd hebben.
Het verslag van een persoonlijke be
levenis met de tandoe is dus zó zeld
zaam, dat we er in dit nummer graag
een ereplaats voor inruimen!
Zo'n 60 jaar geleden woonden we op
een koffie-onderneming aan de voet
van de Merbaboe. Maar mijn ouders
hadden ook een kina-onderneming,
hoog op de Oengaran, bijna tegen de
top aan. Van tijd tot tijd reisden we
er naar toe om er enige weken te
verblijven. Wat een tocht was dat!
Maar een van mijn heerlijkste jeugd
herinneringen!
Met het eigen rijtuig vertrokken we
vóór dag en dauw van huis; in het
stadje stapten we over op een huur
rijtuig met vier paarden. In volle galop
reden we naar het stationnetje, om na
het eind van de treinreis weer in een
andong naar een bergpad te rijden,
waar 2 tandoe's, ieder met 4 koelies,
en een paardje voor mijn vader ons
reeds stonden op te wachten. Mijn
moeder en ik stapten in de tandoe's
en daar gingen we, in een ritmische
wiegelgang het steile pad op.
In het begin passeerden we nogal wat
dessa's, waar we overal door de be
woners opgewekt begroet werden.
Ook de koelies werden met een vro
lijk: "Monggau mampir (kom eens aan)
kang (of pak)" naar gelang van de
leeftijd van de aangesprokene, toege
roepen.
Vaak werden de "invitaties" met een,
naar ik vermoed, gewaagde opmerking
beantwoord, want er werd steeds lang
durig en onderdrukt gegicheld en ge
lachen. Op geregelde momenten slaak
te één van de koelies een zangerige,
langgerekte kreet: "ieeee" (gantie
d.w.z. verwisselen) en daar gingen we
de lucht in om zacht op de andere
schouder terecht te komen.
Hoe hoger we klommen, hoe eenza
mer, en bij wat zo de laatste warong
moest zijn, hielden we halt voor de
lunch-pauze. We verlieten onze tandoe
en mijn vader steeg van het paard.
We strekten onze benen en zochten
daarna een goed plaatsje aan de kant
van de weg. De kippenrisolles, de
hardgekookte eieren en koude thee
kwamen te voorschijn.
De koelies begaven zich naar de wa
rong en deden zich te goed aan grote
hoeveelheden nasi petjel, met als sluit
stuk sterke, zoete kopi-toebroek met
djadah of gablok. Ze konden zich die
luxe ruimschoots permitteren, want het
tandoedragen bracht hun heel wat ex-
2
tra in het laadje boven hun gewone
plantagewerk. We hadden ook nooit
gebrek aan vrijwilligers.
Na de inwendige mens versterkt te
hebben, werd de tocht voortgezet, 't
Werd behoorlijk frisser en overal langs
de weg bloeiden in overdaad de hel
gele op zonnebloemen gelijkende
Dloemen op hun manshoge stengels.
En daar tussendoor de zachtrose wilde
roosjes. 'Tegen het middaguur hielden
we weer halt bij een kleine dessa en
aten we wat Huntley en Palmer be
schuitjes. De koelies werden door de
bewoners onthaald op kopi-toebroek
met gekookte ketel la. Ik keek er met
begerige ogen naar, want dat leek me
veel lekkerder dan de beschuitjes, die
ik van Maatje kreeg.
De weg werd steeds smaller en kron
keliger en plotseling, daar in de verte,
zagen we ons witte huis met het zin
ken dak liggen. Maar vóór we er wa
ren, moesten we eerst een heel diepe
en brede "djoerang" (ravijn) door. Er
was een smal paadje langs de steile
en begroeide helling gemaakt. De koe
lies pakten mekaar stevig bij de schou
ders beet, ik zette me schrap, plantte
mijn voeten op de voetsteunen, hield
de leuning van de tandoe vast en daar
gingen we! Als het erg steil werd, til
den de voorste koelies de bomen
boven hun hoofd omhoog, zodat de
tandoe een horizontale stand bleef in
nemen. Als je pas 5 of 6 jaar bent,
ben je niet zo zwaar en ook mijn moe
der was vrij klein en tenger. Toch ge
beurde het wel eens, vooral als het
pas geregend had, dat een koelie even
uitgleed, wat Maatje prompt de kreet
"anak koe" ontlokte. De koelies rea
geerden direct met een geruststellend
gegrinnik en het antwoord: "mboten
noppo noppo ndoro" ('t Is niets ndoro).
Bang was ik ook helemaal niet, ik keek
naar de stevige bruine benen en de
tenen, die zich in de grond plantten
voor meer houvast. Onder de djoe
rang stroomde een kristal-heldere
beek en steevast bleven de koelies
even staan om hun voeten af te spoe
len. En nu ging het naar boven, de
andere kant van het ravijn op. Heer
lijk achterover geleund in de tandoe,
zonder kans er voorover uit te duike
len. Wat mij ook nooit is overkomen!
Eindelijk werden de tandoe's zachtjes
voor ons huis neergezet, de tocht was
ten einde!
Ons huis, dat op zo'n helling gebouwd
was, dat de achterkant rustte op de
berg en de voorkant op hoge palen.
Net een hond, die op zijn staart zit
en waakzaam uitkijkt over de wijde,
wijde bergvlakte! M.E.R.
Lief' Heertje, 'k zou U willen vragen:
Tenminste als het van U mag
Om tal van jaren te verjagen
En weer een kind te zijn voor één dag
lk vraag één dagje slechts, lief' Heertje
Om weer te zien ons Indisch huis
Te zwemmen in het ijskoud meertje
Te gast te zijn in een kamponghuis
Aan bloesem van kemoening ruiken
Of sporen zoeken in het bos
Of kaclals horen in de struiken
en doekoes eten: een gróte tros.
De oude kokkie weer te plagen
Te baden in een tropenbui
Mijn vader zien op tjèlèngs jagen
Te snoepen met de ouwelui
Een waterval te horen ruisen
Melati plukken, klandestien
En kapok uit de vrucht te pluizen
Een tani op zijn sawah zien.
Een vuurvlieg in een flesje vangen
En djangkrieks horen in de nacht
Een kalong aan een boom zien hangen
De ronda roept en houdt de wacht
Eén dagje jeugd weer te beleven
Hoe kort en vluchtig 't ook mag zijn
Maar zoiets is ons niet gegeven
Want heimwee doet soms zoveel pijn.
Dat is Uw wijsheid, lieve Heertje
U laat geen dagje stille staan
Niets komt terug, geen enkel keertje
Ons rest alleen een "voorwaarts" gaan.
A. H. Waning
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 14e JAARGANG No. 5
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van iedere maand.
Prijs per nummer f 1,Abt. Nederl.: kwart, f 5,
halfj. f 10.jaar ƒ20,Abt. Europa: jaar f 25,
Buiten Europa: jaar 30,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland 65,Indonesië 60,Z.-Afrika
en Z.-Amerika 50,Canada en Ver. Staten
41,Suriname en Antillen 35.
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
