HIDOEP TEROES!
TONG TONG 60.000
INDISCHMAN
6
Vervolg van pag. 2
Er was ook een afdeling waar je kleine
bekerachtige vleesetende planten kon
zien. Zodra er een mier of ander insect
op de lokkende geur in de beker te
recht kwam sloot zich 't dekseltje (een
lip bovenaan de beker) en was 't diertje
ten dode gedoemd.
Elders in de tuin groeide "DE VLEES
ETENDE PLANT" die maar om de zo
veel jaar bloeide, de bloem was wel
een manshoogte groot en je "rook"
haar al op meters afstand. Deze plant
at echt vlees, ging 't verhaal. Zelf heb
ik helaas deze plant in dit stadium
nooit kunnen zien.
Er was nog een poort naar de tuin, bij
Pasar Bogor. Daar stonden meestal de
souvenir-verkopers. Ringetjes uit de
harde kanarie-bolster gesneden, bro
ches gemaakt van fijn koperdraad waar
in groen torretje gevat met vleugels
in goud-groene chang-chang kleur,
briefkaarten van de tuin enz. werden
de bezoekers te koop aangeboden.
Dwars door de tuin liep de beroemde
kanarie-laan, die ik vaker in foto-al
bums van tempo-doeloe ben tegenge
komen en die al heel oud moet zijn.
Ook daar zochten we vaak naar kana
ries.
Ook stroomde er dwars door de tuin
heen, ik meen een zijriviertje van de
Tji-Liwoeng. In deze stroom had je heel
veel grote keien waar je op zitten kon
en dan lekker pootje-baden in 't kristal
heldere water. Er liepen twee bruggen
over, een stenen brug en een hang
brug. Die hangbrug was eng, als je niet
tegen "schommelen" bestand was, kon
je maar beter de gewone brug nemen.
Waar ik ook graag rondkeek, dat was
de cactus-tuin. Daar stonden hele gro
te cactus-bomen en op de dikke blade
ren vond je wel eens een naam gegrifd
of een hart met een pijl erdoor, leuk
was dat, romantisch. We vonden deze
tekens ook wel op de "blote bast" van
bomen op bepaalde verborgen plekjes
en dan denk ik aan die ouderwetse
schilderijen met kiekeboe spelende
verliefde paartjes met ook zo'n boom
en zo'n hart en zo'n pijltje! De roman
tische tijd van mijn ouders en groot
ouders, waar je nu misschien om lacht,
maar daar zat iets warms, iets fijns,
iets moois in. Ik zal maar geen vergelij
kingen met nü maken, dat past niet in
dit verhaal.
Er was in de tuin een soort "middel
punt", en dat was de vijver, geen erge
grote, maar toch wel een behoorlijke
met een fontijn erin. Naast de vijver
stond een "prieel" van ijzeren hekwerk
en op bepaalde zondagen speelde daar
een strijkje en de picniccende gezinnen
zaten of wandelden om de vijver heen
terwijl ze ijsjes of andere dingen snoep
ten. De vijver was dus een trefpunt
voor zondag-bezoekers die er gretig
gebruik van maakten. En 't was er ook
best gezellig. Vanuit dit punt liepen zo
veel paden de tuin in waar de muziek
evengoed hoorbaar was.
De nieuwste ingang naar de tuin was
die in Kedoeng Halang. Daar waren
vijvers aangelegd voor de watervogels,
zoals de reigers, flamingo's enz. De
ingang lag hoog, met een restaurant in
de buurt als ik me goed herinner en de
tuin met de vijvers lager, in de diepte,
dus je had een heel mooi uitzicht op de
tuin. Ik vond dit deel echt wel een ver
rijking, maar dit bestond nog niet in
"mijn jeugd".
En hiermee wil ik mijn verhaal over
Bogor sluiten, ofschoon er nog heel
wat over deze plaats te vertellen valt.
Ik vraag alleen excuus als ik hier en
daar de dingen verkeerd ""geplaatst"
heb, maar vergeet niet, ik spreek van
meer dan 45 jaar geleden. Andere
Bogorianen mogen mij best verbeteren.
Mevr. A. H. Kl.-Schl.
Noten van de Redactie:
1. We hebben wel vaker gemerkt dat
zelfs inwoners van Bogor de twee
grote kali's in dit stadje met elkaar
verwisselden, dus de Tjiliwoeng die
door de Plantentuin stroomt, en de
Tjisedane die onder de "Rode Brug"
(bij het station) stroomt.
2. Typische simpele gerechten van Bo
gor, die men meestal alleen kent als
men erg "sederhana" is, zijn dö-tslang
(ja echt, zo spreek je het uit, een soort
stevige ketoprak) en karèdok ("rauwe
petjel" met geraspte klapper en hoofd
zakelijk katjang pandjang).
3. Hoe vreemd het ook schijnt (en veel
echte Bogorianen weten het ook niet):
deze vrij grote stad heeft geen kruis
wegen. Ga rustig na in Uw herinnering:
het zijn allemaal driesprongen. De eni
ge kruisweg ligt in Gedongsawah (ach
ter het voormalige Hotel Dibbets, later
Hotel Salak). Misschien zijn er in het
nieuwste deel van Bogor later wèl
viersprongen gekomen.
4. De door schrijfster genoemde glans
kevers heetten "samber lilèn"(heb ik
altijd gehoord, maar ik weet niet wat
die naam betekent en of hij wel goed
geschreven is. Wie weet het?
5. Bogor heeft een andere karakteris
tiek, die overigens élke middelgrote,
landelijke, plaats heeft: dat men de
gehuchten eromheen zo goed kent.
Echte stadsmensen blijven er altijd
blind voor, maar Indië-minnaars dwa
len graag om een stad heen. En leren
dan van Bogor kennen: Kedoengha-
lang, Tjiomas, Semplak, Batoetoelis,
Tjiawi, Gadok, Tjampea, Leuwiliang, Tji-
binong, enz. enz. Vaak roerend onver
getelijk in hun bescheidenheid.
Ajo, anak Bogor! Vertel!
Ontvangst stortingen tot en met 1 maart 1970
P. H. Oudkerk f 10,—; P. A. DaGaraca f 10,—;
A. D. Veldhorst f 10.J. Oud 10,E. Sa-
methini f 10,N. V. Balgooy f 20,F. Leyting
f 10,J. v. d. Kruk f 10,H. Zwiers f 10,
Th. G. Zwiers f 10,—; F. J. Platte f 21,—, K.
Aelbers f 10,G. Otto f 10,C. Amir f 25,
L. v. Wermeskerken f 20,L. Bouman 20,
A. Doornweerd 25,A. Heinsius f 10,E.
v. Daalen 10,H. Lange f 10,W. Osten
f 10,H. Bakker f 10,W. Johannes f 10,
W. Matzen f 10,Ch. Mulder f 10,C. de
Ronde f 10,F. Meyneken 10,J. Buys
io—F. Waanders f 100,—; D. I. Go f 10,—;
A. Haagsma f 10,J. Kneefel f 10,P. Hoog
kamer f 10,J. Vijsma f 10,E. Koolemans
f 10,v. d. Putte f 10,Ds. Stegeman f 10,
A. M. Tan 10,L. Vogler 70,J. de Vos
f 10,M. Monod 10,E. Havermans f 10,
H. v. Doornum f 10,C. Weenink 10,A.
Bor f 15,—; R. Clark f 20,—; D. Lapré f 10.—;
W. Broekhuysen 10,J. Coenraad f 10,C.
Maier f 10,J. Boodt f 10,E. Kooderings
f 5,A. Peetoom f 10.C. de Vries f 10,
L. van der Meeren f 10,L. Koevoets 10,
Sikko Kapenga f 36,21; Edward Folkeringa f 10,
E. O. Michaels 20,—; A. v. Pernis 10,—; ESVK
f 10,H. D. Steenhouwer f 10,M. Schenk-
huyzen 15,M. Gaudreau f 23,62; M. V. Kroon
f 10,J. E. Ettey 10,Fam. Klein f 10,
T. Sephans f 12,60; B. van Hout f 10,C. M.
Fritz 40,V. V. v. Cammingha 15,H. G.
C. Kiliaan f 10,A. A. F. Maurenbrecher f 10,
A. G. L. Adelbert f 10,J. D. Blommers 20,
A. Doeve f 10,K. J. E. Kimmijser f 10,
X. A. de Koek Birsak f 21,F. Dubois f 10,
N.N. f 10,—. Totaal f 1.144,43.
Saldo per 1 maart f 16.039,06
RECTIFICATIE:
In de lijst van T.T. no. 11/12. B. Holtzer f 10,
moet zijn: B. Moltzer. In de lijst T.T. no. 13: E.
Bierholzer f 10,— moet zijn: E. Hierholzer. In de
lijst T.T. no. 14: F. Regnaull 15,— moet zijn:
F. Regnault. In de lijst T.T. no. 15: A. Heuser
f 10,moet zijn: A. Heuer. In de lijst T.T. no. 16:
Z. Hoeke 10,moet zijn: L. V. E. Hoeke.
In de eerste helft van de vorige
maand ontvielen ons door de dood kort
achter elkaar vier grote sobats van
Tong Tong en Tjalie Robinson. Het
waren: Diederich Reinders, Mr. F. G.
Cohen, Lou ter Laag en Lou Lioni. De
reeds geschreven artikeltjes bij hun
dood heb ik after all maar laten liggen:
het werd allemaal samen wel een beet
je al te veel droevige copy.
Maar onder zulke omstandigheden
realiseert men zich pas hoe enorm
groot en verspreid het aantal verdien
sten voor de Indische samenleving
heeft kunnen zijn door maar een hand
vol mensen: een jurist, een handels
man, een reclameman, een bioscoop
exploitant...nee, veel en veel meer nog,
in een door de nood der'tijden telkens
weer omgegooid bestaan, maar waarin
zij vriend en mens bleven vóór alles.
En onwillekeurig denken wij dan aan
zovele andere handenvol Indischgasten
die bij hun dood nooit in dit (of welk
ander) blad gememoreerd waren en die
allemaal samen toch dat wonderlijke
leefgebied maakten dat Indië heette,
dat een miljoenenvolk aan de evenaar
en een ver vaderlandje in Europa dien
de naar eer en geweten. En het was
GOED wat ze deden, wat naijverige
politici er ook van zeggen!
Oef, vele generaties na ons zal de
naam "Indischman" gewis een naam
zijn waar met dankbaarheid en respect
aan teruggedacht zal worden.
