Helderziendheid is (soms) maar een Akal
J. M. VAN EXEL's
Schoenhande!
RECTIFICATIE
Kerstmis 1944 was voorbij met de,
in ons kamp te Poeloe Brayan bij Me-
dan, traditie geworden zang van Kerst
liederen door een koortje van dames
en meisjes, nog in de duisternis van
de heel-vroege, koele ochtend. Een
duisternis, die, vol erbarmen, het een
ieder mogelijk maakte, in een zeldzaam
moment van "privacy", het beleven van
dit jaarlijks weerkerende herdenken
van deze gewichtige gebeurtenis in de
geschiedenis der Mensheid op eigen
wijze te verwerken.
Voor de meer materialistisch inge-
stelden later gevolgd door een koekje
bij de "middagthee" (alleen op bijzon
dere Feestdagen), een extra hapje sa-
joer bij de rijst en uitwisseling van
geschenken, u weet wel, van lapjes,
stukjes tikar, lege flesjes enz. met
smaak en fantasie vervaardigde ge-
bruiks- en "luxe'voorwerpen. En ka
lenders, natuurlijk.
Wij bereidden ons alweer voor op de
jaarwisseling, toen op een middag een
ongewoon gedreun van zware motoren
ons uit onze verblijven dreef. "Wat is
dat? Vliegtuigen, lui!!" En ja, daar kwa
men ze, zware bommenwerpers met
geallieerde kentekenen, op hun gemak
laag overvliegend, richting Medan. Wij
stonden als aan de grond genageld.
En meteen klonken reeds de doffe
dreunen van neervallende bommen,
dikke rookwolken stegen op. En toen
pas begonnen, als een verschrikte
troep gladakkers, de sirenes te huilen.
"Lekker!" dacht ik, "da's één één!"
Want, ook tussen Kerst en Nieuw Jaar,
bijna op de kop af drie jaar geleden,
was het ons net zo vergaan bij de
eerste en enige luchtaanval op grote
schaal van de Jap op Medan's vlieg
veld.
Even later kwamen de heren terug
gevlogen met een air van tevredenheid
na een goed opgeknapt karweitje. Maar
wij stonden niet langer vastgenageld
van verrassing. Zij moeten onder zich
een als dol geworden troep vrouwen
hebben zien springen en zwaaien, en
sommigen van hen Zwaaiden Terug!
Het had ons geduchte represailles van
de Jap kunnen kosten, want het was
prentah keras: Bij luchtalarm allen bin
nen en deuren en ramen stijf gesloten.
Maar gelukkig lagen onze Jappen al
die tijd met de neus tegen de grond
in hun schuilloopgraven. En ons gejuich
verdronk in de dreun der motoren.
Een paar nachten later herhaalde
zich het feest, toen bij een aanval op
de havenplaats Belawan enkele olie
tanks, nog een erfenis van Ons, in
vlammen opgingen, en wij konden ge
nieten van het schouwspel van de, af
wisselend door dikke rookwolken neer
gedrukte, dan weer hoog-oplaaiende
vlammen, die ons kamp even helder
verlichtten als een tropische volle
maan. Op Nieuwjaarsmorgen zat ik met
"Mijn" tien Zusters van St. Jozef, met
wie ik al die benarde jaren wel en wee
gedeeld heb, en die mij, daar ben ik
van overtuigd, door haar goede zorgen
er doorheen hebben gesleept, bijeen
met een feestelijk "kopje"?, nou ja,
een voorwerp, waaruit gedronken kon
worden, maiskoffie en weer een, sinds
weken zuinig bijeen gespaard koekje
van geheimzinnige makelij.
in een ogenblik van stilte sprak Moe
der Overste de gedenkwaardige woor
den: "Laten we allemaal opschrijven
op welke datum wij denken, dat we
vrij zullen zijn". Na diep gepeins had
ieder haar keus bepaald. Moeder hield
de boekhouding bij, achter op de pas
in gebruik genomen kalender. Zuster
Gaudentia? 8 januari, (luid applaus).
Alexia? 15 januari. (Iets minder bijval).
20 januari! (Licht gekreun). En zo ging
het verder tot Moeder Carolien voor
zichzelf opschreef: 10 maart. Grote
verontwaardiging! Maar dat was nog
niets vergeleken bij wat er losbrak,
toen ik als laatste mijn datum noemde:
7 oktober. Hoe ik daarbij kwam, dat
bestond gewoonweg niet!! De berich
ten sinds de aanvallen, enz. enz. Maar
ik hield vol: "Sorry, allemaal, maar ik
blijf erbij. 7 oktober".
Enfin, de gemoederen kwamen gelei
delijk tot rust, vooral daar er verder
niets gebeurde en ieder weer in de
oude kampsleur terugviel. Totdat kort
stondig nieuwe hoop opflikkerde door
geruchten, dat de bevrijding van Neder
land een feit was. Maar spoedig daarna
vergaten wij alles bij de onverwachte
order: dan en dan allen klaar staan
voor vervoer naar een ander kamp. Zo
gingen wij, kort daarop, samengeperst
in aftandse derde-klas wagons, een
nog onbekende bestemming tegemoet.
Het nieuwe kamp, Aek Paminke, bleek
ver van Medan verscholen in ver
dorde rubbertuinen te liggen, en be
stond uit van ruwe stammen en atap
opgetrokken loodsen. Het eerst ver
guisde Poeloe Brayan leek in terug
blik een luxe resort-hotel.
Maar, hoewel hier onze geheime ra
dio wegens gebrek aan elektriciteit de
dienst moest opzeggen, begonnen na
een paar maanden kleine voorvallen te
wijzen op een verandering ten goede
i"t|lllllllllll|l||||IIIIIMinnillllllll1HliH1IIMUIII(UlltllllillllHI1ini0IIHUailHIIIIIIINIIIIIIIIIIIINHIHIIlHIII!ini
alleen Reink mstraat 29
Den Haag - Tel. 33 21 17
Specialist in exclusieve dames
schoenen met hoge of lage hak
in de allerkleinste maten,
vanaf maat 32
Nieuwe moderne
herenschoenen
i'miiiiiiiiiiiniiiiinri iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiKiiiiiiiiniiiHmii—
in onze toestand. Tot, nog onverwacht,
op 24 augustus de Jap ons het, voor
hem vernietigende, eind van de oorlog
bekend maakte.
Het leven werd opeens weer vol
drukte en opwinding, de mannen uit de
burgerkampen kwamen ons opzoeken.
Maar toen ook konden eindelijk fami
lieberichten over en weer worden uit
gewisseld, en kwamen ook langzamer
hand berichten over afgevoerde krijgs
gevangenen binnendruppelen. Een
voorlopige balans kon worden opge
maakt, die toentertijd naar mijn schat
ting uitwees, dat globaal 20 tot 25 pro
cent van onze mensen de bevrijding
niet meer mochten beleven.
Maar de diepe innerlijke vreugde,
dat de lange nachtmerrie achter de
rug was, had toch de overhand, vooral
toen maatregelen moesten worden ge
troffen voor onze terugkeer naar Me
dan. En toen zei ik op een avond tegen
de Zusters: "Zeg, tussen twee haakjes,
het zou toch nog wel zeven oktober
kunnen worden, hè" Algehele stilte.
Daarop werd de kalender gegrepen en
ja hoor, daar stond als laatste van ons
elftal: Mevr. Brughardt, 7 oktober. Als
een kabar angin verspreidde zich dit
sensationele nieuwtje door het kamp:
"Zeg, weet je, mevr. Burghardt heeft
al op 1 januari voorspeld, dat zij 7
oktober vrij zou zijn!"
Toen daarop, na enige malen uitstel,
als klap op de vuurpijl mijn man en ik
inderdaad op 7 oktober het kamp voor
de terugreis naar Medan verlieten,
kwamen de heimelijke bezoekjes van
vrouwen, die vroegen, of ik alsjeblieft
ook aan haar de toekomst wilde voor
spellen en al mijn protesten, dat het
maar een grapje was geweest en ik
echt geen helderziende was, mochten
niet baten.
Gelukkig kwam door het nieuwe le
ven in Medan, berichten van familie
thuis, goed of kwaad, en zich ontwik
kelende plannen voor repatriëring, aan
deze aanvragen langzamerhand een
einde. En nu wil ik toch het lang be
waarde geheim van mijn eerste en
■enige stap op het glibberige pad der
clairvoyance onthullen. Dit was mijn
gedachtengang: De Jappen trokken
Medan binnen op vrijdag, de 13 maart,
kon niet erger. Tjilaka besar! Wat kon
nu als tegenhanger van een dergelijke
ongeluksdatum gelden? Alleen een
zondag, de 7e! Haastige inspectie van
de gloednieuwe kalender leverde als
eerste en enige mogelijkheid op: ZON
DAG, ZEVEN OKTOBER, 1945. Et voi-
la. Dat is dan de, helaas wel nuchtere
verklaring van mijn roemruchte, doch
kortstondige loopbaan als helderzien
de. Mevr. H. L. Burghardt-de Boer
Bij het artikel "Lekker hapje" op pag.
9 in T.T. no 17 van 15 maart is de
ondertekening weggevallen. Deze moet
luiden: F. Dubois.
12
