NU!
KROSI MALES
FRANSE SPREEKWOORDEN
VAN ETEN
Prof. Dr Bernet Kempers'
"Borobudur"
Station
sis
Pa
Rodej
Brug I
Pamojanan
o.a. de bekende Karamat Embah Da-
lam en de Karamat Batoetoelis, deze
laatste is in tegenstelling met het eer
ste geen graf maar een beschreven
steen in het oud Soendanees. Ook een
klein deel van het bolwerk bestaande
uit een aarden wal is nog bewaard ge
bleven in de kampoeng Kebon Kalapa
bij de driesprong Lawang Gintoeng-
Grote Postweg (Lawang-poort, maar
wat is Gintoeng? Weet men dit mis
schien ook?). Nog vele plaatsnamen in
de omtrek doen nog denken aan het
in de oude tijd verwoeste vorstenver
blijf zoals: Dareded, Lolongok (de be
tekenis van deze woorden ontgaat mij
ook), Lajoengsari, Djerokoeta enz.
Uit mijn kinderjaren herinner ik me
nog enkele voorspellingen met betrek
king tot het dorpje Bogor. Ja het dorp
je, want in die tijd was Bogor maar een
klein gehuchtje met wel is waar hier
en daar statige oud-Indische gebouwen
en landhuizen, maar verder was Bogor
maar een stil en rustig oord. Van wie,
waar en bij welke gelegenheid ik de
voorspellingen vernomen had weet ik
niet meer. Misschien wel van de oude
mensen, oude Indonesiërs, maar het
kan ook zijn uit verhalen van de Pa
Dalang-pantoen, van welke voorstel
lingen ik me nog heel vaag herinneren
kan het verhaal van Loetoengkasa-
roeng, een Prins in de vermomming
(gedaante) van een Loetoeng, een
zwarte aap. Van de voorspellingen ont
houd ik nog een drietal zeer goed.
Ten eerste dat er een tijd zal komen
dat de kampoeng Branangsiang (wat
zeggen wil Ochtendgloren?) zal wor
den verlicht. (Zie kaart rechts midden).
De legende vertelt dat de Prins Loe-
toengkasaroeng bij deze kampoeng
Branangsiang door de dag werd over
vallen voordat hij zich van zijn ver
momming had kunnen ontdoen en het
verhaal vertelt ook dat hij die nacht
de Leuwie (Kedoeng een diepe
plaats in een rivier) Tjipatahoenan in de
Tjiliwoeng in 's Lands Plantentuin had
afgevist. Daarvandaan, zegt men, dat
je in de bewuste Leuwie nu geen enke
le vis meer vindt, (maar tussen twee
haakjes, ik zelf heb daar nog menig
lèlè zien zwemmen). Nu moet men we
ten dat de kampoeng Branangsiang
deel uitmaakt van de nieuwe wijk Ko-
doenghalang met haar mooie en in de
nacht schitterend verlichte straten en
lanen, met haar mooie villas en bunga
lows. Maar in de tijd van die voor
spelling was niet alleen Branangsiang
maar ook de hele Kedoenghalang niet
meer dan een rimboe met hier en daar
een kamponghuisje, wat sawahs en te-
galans.
De tweede voorspelling luidde in het
Soendanees: Djalan djalan bakalna di-
sisiran. Wat letterlijk betekent dat de
wegen zullen worden gekamd, met an
dere woorden verzorgd en netjes ge
maakt. En zie de wegen werden later
geasfalteerd en goed onderhouden.
Ten slotte de derde voorspelling:
Als de Tjisadanè ter hoogte van de
kampoeng Pamojanan (droogplaats?)
wordt overbrugd, dan is de tijd aange
broken dat het korte volk uit het noor
den zal komen. (Zie kaart, beneden).
Ik woonde in 1940 in Batoetoelis en
in dat jaar werd over de Tjisadanè bij
kampoeng Tjipakoe niet ver van de
halte Batoetoelis een brug geslagen
naar genoemde kampoeng Pamojanan
Op deze snapshot, gestuurd door mevr. Liz
Haighton, zijn we gewoon verkikkerdOmdat
de foto is "geschoten op ooghoogtevan een
kleine jongen, dus van onszelf toen we als
kleine jongen op de enorme keien van de
Tjiliwoeng rond-tandakten. Vaak (té vaak)
worden zulke keienkali's gefotografeerd van
een brug of hoge oever af, van waar wij de
kali altijd zagen als "net jongetje"Maar IN
de kali zagen we dit speelterrein zoals op
deze foto: vlakbij en tastbaar avontuurlijk! Op
het prentje tussen twee haakjes: Bob en Max
Haighton.
aan de overkant. Hiervoor gebruikte
men een afgedankte ijzeren spoorbrug.
In december van hetzelfde jaar werd
de brug officieel geopend door de Re
sident van Bogor in aanwezigheid van
de Regent van Bogor en vele andere
hoge autoriteiten. En zie!!!!!!!!!!
Tot zo ver dan mijn "dongengan"
over Bogor.
H. Remezond
Ik had een oude oom, Jan Butteling,
1e machinist van de suikerfabriek "Por-
rong", eigenaar was Oei Tjiong Ham,
de welbekende millionair. Jan kreeg
ook een hart-infarct en wilde erna, uit
scheiden met werken, maar de Heer
Oei was zo wanhopig, (want Jan B.
kon uit de verte "al horen, welk onder
deel van zijn machinerie in de fabriek
haperde"), dat de heer Oei zei: "Adoe
Jan, soeda saja sedia ken satoe kros-
sie males boeat Jan, djangan lepas ken
pabrik, ja Jan".
En zo werd Jan 's morgens vroeg uit
zijn huis gepiekeld door 4 koelies en
overal gedeponeerd in de fabriek, van
waar hij het gezicht en gehoor op de
hele machinerie had. En erna toog het
hele stel weer huiswaarts.
Alles liep op rolletjes en Jan onder
vond, dat zijn alziend oog en oor 't
ook zo konden doen.
D. Kampmeinert-Hupperts
Er worden meer mensen gedood
door het zwaard dan door eetlust.
Aan tafel wordt men niet ouder.
Wie bang is om te eten, is bang om
te leven.
Een goede keuken maakt de mensen
eerlijk en fatsoenlijk.
Men leeft niet van wat men eet, maar
van wat men verteert.
Drinken doet de dorst verdwijnen,
eten wekt de eetlust op.
f 28,75 incl. porto bij Tong Tong
Vergeet niet
Straks is het uitverkocht
7
