DE HERDENKING
foiTj
BIJ DE VOORPLAAT
De uitgebreide pers-, radio en TV-
reportages hebben er al méér over ver
teld dan wij in dit korte bestek van
Tong Tong doen kunnen, maar hier zien
we het dan toch nóg eens: het samen
zijn van de Laatste Garde bij de Her
denking 15 Augustus 1945.
Tienduizend gasten waren er in en
buiten de hekken van het Haagse Con
gresgebouw bijeengekomen (méér had
den er met de beste wil van de wereld
niet bij gekund) om voor het eerst in
het bestaan van de Indische gemeen
schap, geschaard om de Koningin, een
historisch feit van speciale Indische
interesse te gedenken.
Dat Hare Majesteit haar vakantie er
speciaal voor onderbroken had om naar
Den Haag te komen, en dat ook de
Kroonprinses en Prins Claus beslist
aanwezig wilden zijn, heeft in zekere
zin letterlijk de kroon gezet op deze
loffelijke herdenkingsdaad. De Indische
gemeenschap zo vaak en terecht
één grote familie genoemd heeft er
een ideale "family affair" door beleefd!
Ook al omdat natuurlijk "onze G.G."
en zijn echtgenote als eerste represen
tanten van het vooroorlogse Indië aan
wezig waren, zoals zij nu eenmaal altijd
aanwezig zijn geweest bij elke mani
festatie in Nederland van de Indische
groep. Hare Majesteit de Koningin is
op weg naar de herdenking speciaal de
oud-GG komen alhalen in Wassenaar,
daarmee bijzondere hormat bewijzend
aan de man die wij eren omdat hij ons
nooit in de steek gelaten heeft bij
de capitulatie wachtte een vliegtuig een
week lang om hem en zijn vrouw in
staat te stellen om Indië te verlaten,
maar zij verkozen "de kawat"! en
ook in Nederland bij ons heeft willen
zijn. Zowel bij de herdenking als en
kele dagen later op een rit door de
"Pasar Baroe" betuigde de Indische
groep keer op keer zijn diepe gene
genheid in telkenmale opgaande ap-
plausjes en voortdurende warme hand
drukken. Het was gewoon ademstok
kend om telkens weer de zich snel
voortplantende kreet te vernemen:
"Tjarda! Tjarda!" als de tong tong
waakroep van de oude desa-gemeen
schap: "Woerda! Woerdal", waarop
het antwoord niet anders zijn kon dan:
"Prengl Preng!" (vriend!). En het was
verre van een eenzijdige vriendschaps
getuigenis zoals vaak te zien is als
grote figuren door massa's gaan, want
déze GG was oude namen, stemmen
en gezichten niet vergeten. Hij zocht
ze vaak zelf op óm ze speciaal een
hand te komen schudden.
Op die steendrukke Pasar Baroe aan
de Fred. Hendriklaan bij het Congres
gebouw vond het echtpaar Tjarda van
Starkenborgh Stachouwer zijn weg o.a.
toch wel naar het kleine standje van
Tong Tong om ons de hand te komen
schudden wat wij direct zien als een
hormat aan onze grote lezerskring die
Indië niet vergeet. En Mevrouw Tjarda
kocht (zoals altijd op alle pasar ma-
lams) een kleinigheid in onze toko, met
een vriendelijk woordje van waardering
en een huisvrouwelijke gepaste beta
ling uit een klein damesbeursje...het
zijn zo van die groot-menselijke geba
ren in kleine daden, die ontroeren voor
ieder die ze begrijpen kan.
Zulke ontmoetingen (en vriend
schapsdaden, groot en klein) waren er
letterlijk bij duizenden in deze grote
Rapat, waar gezichten herkend waren
van 25 jaar en langer geleden. En daar
mee in herinnering teruggebracht da
den en genegenheden van een mis
schien voorbije maar toch wel onver
gankelijke soliditeit en mooiheid.
Vreemd, hoewel dit toch wel een dag
was, half van rouw om wat voorbij is,
was er juist om die teruggevonden
herinneringen een sfeer van rijkdom en
trots om de Herdenking. Alsof wij wi:
ten: wat het mooiste was van ons leven
daar, dat kan niemand ons afnemen.
Nooit!
Dit korte voorplaatverhaal kan na
tuurlijk geen aanspraken maken op vol
ledigheid; daarvoor was er té veel. Wij
laten ons alleen voeren op onze ge
dachten. Maar het zou onvergeeflijk
zijn als wij de twee echtparen niet
noemden, die zich als eersten (en tot
de laatste dag van voleinding toe) heb
ben ingezet voor deze herdenking: het
echtpaar Vrijburg (op de frontrij tussen
H.M. de Koningin en H.K.H. Prinses
Beatrix) en het echtpaar Rodenburg
(naast Z.K.H. Prins Claus), met stafjes
van vriendelijke helpers voor diverse
werkterreinen. Wij hebben het werk
van deze groep van dichtbij meege
maakt en kennen de onafzienbare reeks
van moeilijkheden en onmogelijkheden
waar tegenin geroeid moest worden.
En het grote gebrek aan "helpers van
het eerste uur" wegens "geen tijd",
"geen capaciteiten", "geen interesse
...zoals helaas voor zoveel andere In
dische zaken-van-eer-en-geweten, die
gedaan hadden moeten zijn...dan staan
wij perplex over de enorme doses aan
koppigheid en geduld, waarmee dit
werk tot een goed einde is gebracht.
Zoals ook prof. I. J. Brugmans (op
het spreekgestoelte tijdens zijn rede)
goed begrepen heeft en terecht apart
memoreerde: wij mogen dankbaar zijn
dat het tot stand gekomen is! Laat ons
niet blind zijn voor de algemene moe
heid en lethargie in onze groep en dus
dankbaar zijn voor elke "ouwerwetse
poekoel teroes activiteit in strijdbare
enkelingen in onze gelederen!
Die het uiteindelijk hebben mogelijk
gemaakt dat de nationale manifestatie
niet alleen indrukwekkende gestalte
heeft gekregen in Den Haag, maar ook
in eerbewijzen over de hele wereld
waar eens "de Indische vlag" wapper
de: tot Leuwi Gadja en Kanchanaburi
toe; en de vrije zeeën waarop Indische
zeelui voeren...en stierven.
Nogmaals: voor dit initiatief voor een
laatste daad van Hormat van de hele
Indische groep kunnen wij niet dank
baar genoeg zijn. Te deksel: wij mogen
dan door de oorlog op een verschrik
kelijke wijze gekwetst zijn, we mogen
ons Tropen-vaderland verloren hebben,
en we mogen dan leven in een wes
terse beschaving "zonder tropengeheu-
gen", we mogen dan vijf en twintig ja
ren constant genegeerd en vergeten ge
weest zijn (zoals prof. Brugmans koel
vaststelde), als een nachtkaars gaan
we niet uit. Af en toe flakkert die kaars
nog eens wijd en lichtend op. En dat is
hier, op 15 augustus 1970 gebeurd.
Ook willen wij graag onderschrijven
dat het in vijfentwintig jaren de eerste
en de laatste maal is dat zo n herden
king gehouden is, al was het alleen
maar omdat het steeds moeilijker zal
blijken in onze groep-in-ruste van die
terriers te vinden als Ad Vrijburg, die
dwars door alle onmogelijkheden door
zet. En tenslotte omdat er betoel ook
geen volgende generatie is, die met
hart en ziel de tradities van oude gene
raties voortzet. Dit is geen verwijt; dit
Lees verder pag. 3
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 15e JAARG. No. 4
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel MIJ Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
2de Redacteur: G. H. Bartman, Willem Klooslaan
38, Eindhoven.
Eind-redacteur: Ch. Manders.
Verschijnt de 1ste en 15de van iedere maand
Prijs per nummer f 1,Abt. Nederl.: kwart, 6,
halfjf 12,—; jaar f 24,—. Abt. Europa: jaar f 29,—.
Buiten Europa: jaar f 34,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 69,—, Indonesië f 64— Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 54—, Canada en Ver. Staten
f 44 Maleisië en India 51,—; Suriname en
Antillen 44,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
