Mijn naam is Haas
Toen ik begin september in het hospitaal lag, had ik ruimschoots de tijd om
tientallen kranten en tijdschriften op m'n gemak te lezen (waar zelfs ziekte al
niet goed voor is!). En zoals bij elke rechtgeaarde Indischman zochten mijn ogen
altijd direct alle nieuws op uit Indonesië. Wel, daar stonden omstreeks die tijd
zowat alle bladen vol van. Maar hoe meer ik las, hoe eenvoudiger en leger het
Indonesië-nieuws werd, dat tenslotte alleen in twee woorden samen te vatten
viel: Suharto corruptie.
Van links en rechts, van de hoogste
tot de laagste bladen kwamen de aan
vallen. Het was bij wijze van spreken
één grote batjok-partij. Vervelend was
alleen dat nergens evidente corruptie
systemen uit de doeken werden ge
daan: geen personen of ministeries als
hoofdschuldigen genoemd, geen strijk
stokken genoemd waar zus of zoveel
aan was blijven hangen, maar vooral:
nergens adviezen gegeven waar en hoe
er aangepakt moest worden, zoals een
grote wijze adik toch hoort te doen
tegenover een jonge en domme adik.
Ik dacht tenminste dat wij (het Indo
nesische en het Nederlandse volk) al
3y2 eeuw broeders waren!
De eentonigheid van de beschuldi
gingsliedjes en vooral de simpelheid
van de stelling was bepaald verbazing
wekkend: alsof alles wat slecht ging
in Indonesië terug te brengen zou zijn
tot één hoofdschuldige: generaal Su
harto. Verbazingwekkend simpel en...
ouwerwets. Zo werd voorheen Soekar-
no aansprakelijk gesteld voor alles wat
er mis ging in Indonesië en voor
dien waren wij de schuldigen: "de ko
lonialen". Wat men van hieruit (Holland
uit) ook zei of aanried, men luisterde
daar ver niet. Vandaar het ontstaan
van het gezegde: "Oost-Indisch doof
zijn" (wat vermoedelijk binnenkort wel
zal veranderen in Indonesisch doof
zijn).
Merkwaardig genoeg werd ikzelf van
het lezen van al die vermaningen op
den duur doof. D.w.z. er bleef bij mij
ook niets hangen: alles leek te veel
op mekaar en bleef even leeg. Daaren
tegen bleven een paar los daarheen
geworpen woorden elders- wél in het
geheugen. B.v. in het weekblad TIME
de constatering dat President Suharto
"een stipt eerlijk mens" (scrupulously
honest) is.
Met al mijn levensjaren in Indonesië
zou ik (al ken ik de generaal niet per
soonlijk) generaal Suharto uit zijn por
tretten alleen al eerder indelen bij de
eerlijke mensen dan bij de corrupte-
lingen, dus ben ik het in deze ONeens
met de Nederlandse pers. Een mens
kan toch wel een béétje mensenkennis
opdoen in zijn leven?
Wat de corruptheid van Indonesië
betreft, vond ik elders een uitspraak
(van Truong Chinh van Viet Nam, ge
citeerd in een andër nummer van TIME)
die mij méér te denken gaf: "...corrup
tie blijft maar en blijft maar, net als
onkruid dat alsmaar groeit en blijft
groeien...", waarmee eigenlijk duide
lijk genoeg gesteld wordt dat corruptie
geen specifieke eigenschap is van In
donesiërs (meer in het bijzonder van
Indonesische generaals), maar overal
"woedt" waar oorlogen zijn (of na
weeën van oorlogen gevoeld worden)
bij arme volken en hun rijke "vrienden",
terwijl bovendien de kloof tussen arme
en rijke landen steeds groter wordt,
zoals de heer McNamara van de We
reldbank jaar in jaar uit constateert.
Het lamme is: je wilt hierover niet
twisten, omdat alles veel ingewikkelder
is dan men allemaal best wel weet,
maar het wórdt bij onze brave burgerij
nu eenmaal gauw ruzie maken, zoals
de Indonesische studenten in Neder
land in een open brief aan het Neder
landse volk schrijven: dat de persoon
van gen. Suharto door de verschillende
politieke groeperingen in Nederland al
leen gebruikt wordt als een stok om er
mekaar mee te slaan.
Over stokken gesproken, ik weet
heel goed, dat ik het over dit stukje
met andere mensen aan de stok zal
krijgen omdat het immers 'duidelijk is
dat Amerika en het "generaalsregime"
(in casu TIME en Suharto) twee handen
op één buik zijn", maar Tong Tong
heeft in de 12 jaren van zijn bestaan
al zoveel Indonesische handen op kapi
talistische en communistische buiken
gezien soms afwisselend en soms zelfs
tegelijk), dat praatje geloven we ner
gens meer. Zélf zien. Zélf aanvoelen.
Zélf oordelen. En eigen ervaring laten
meespreken.
Overigens, het is unfair en kwetsend
om al te gauw te veronderstellen dat
het Indonesische volk nu eens aan de
leiband zou lopen van de Russen, dan
weer van de Chinezen, nu eens van
de Europeanen en dan weer van de
Amerikanen. Dit is, om het maar eens
hard te zeggen: koloniaal denken, neer
buigend, schoolmeesterend, vernede
rend. Als er één ding is dat ik van
de Indonesische revolutie wérkelijk
goed geleerd heb, is het dit: dat de
Indonesiërs wérkelijk onafhankelijk zijn,
"berdiri di kaki sendiri", right or wrong,
en dat al ons gekapittel scheefgetrok
ken en arrogant is. Waarom horen al
die volken net zo te denken als wij?
Indonesiërs, Marokkanen, Maleiers, In
diërs, Tunesiërs, noem maar op, die
worden maar "op hun nummer gezet"
als ze niet zo denken als wij, anders
brandmerken we ze en zetten ze aan
de schandpaal. Is dit humaan? Is dit
beschaafd? Neen, dit is gewoon kolo
niaal. En middeleeuws er boven op!
Terugdenkend aan de "politionele
acties", in welke tijd ik zowel bij de
Leger Voorlichtings Dienst als de Re-
gerings Voorl. Dienst gewerkt heb,
heb ik corruptie gezien zowel aan Indo
nesische als Nederlandse kant. D.w.z.
bepaalde individuen waren nooit cor
rupt, andere waren altijd corrupt, en
sommigen werden in corruptie meege
sleept tegen wil en dank, b.v. door
armoede (ook Nederlandse soldaten
konden onderbetaald zijn) of omdat in
sommige omstandigheden iedereen
corrupt was omdat men niet beter wist
of het hoorde zo.
Hoe dan ook: met zulke redenerin
gen als: "Suharto is de grootste "kwa-
je pier" van de corruptie in Indonesië,
laten we hem maar flink uitschelden!"
schieten we niets op en veroorzaken
alleen maar een soort machteloze er
gernis, die voortdurend groeit en
steeds meer mensen aansteekt, tot...er
letterlijk bloed vloeit, in dit geval het
bloed van een rustige, vriendelijke po
litieman die in Wassenaar "sneuvelde".
En waarvoor we allemaal een groep
je Ambonnezen aansprakelijk stellen,
terwijl wijzelf onze handen in onschuld
wassen. Opruiende artikelen verdwij
nen uit de kranten. Nu er een offer
gebracht is, schijnt iedereen voldaan...
tot straks een nieuwe nationale zonde
bok gevonden wordt. Alweer Luns mis
schien? Of nu De Jong? Of een andere
"onverlaat" in Indonesië?
Een merkwaardige "krojok-" of
"lynch-lust" steekt in dit rationele Eu
ropa steeds vaker de mensen aan, ook
wijze studenten in Parijs, ook suffe
burgers in Reggio in Italië, waar ook
eerst een onschuldige vader van zeven
kinderen doodgeschoten moest worden
vóór de schreeuwende, plunderende
massa's tot rust kwamen.
De kranten liegen er niet om: ook
in kleine dorpjes bij kleine burgermens
jes komen gevallen van mata galap en
amok bijna dagelijks voor. De daders
zijn altijd "tijdelijk ontoerekenbaar"...
en hier houdt dan elke redenering op,
want waarOM en waardoor die HOGE
GRAAD van ontoerekenbaarheid ont
staat, daar wordt geen oorzaak voor
opgezocht. Tja, de brave melkboer om
de hoek slaat zijn moeder met de bijl
dood. Wat wil je, hè? Tijdelijk ontoe
rekenbaar. Morgen overkomt het de
