Eï
i
Djintan, Spookbeeld van een Oorlog
4-N-*3
lm
MERKWAARDIG,
MAAR WAAR!
(Van een grapje dat werkelijk
heid werd.)
«-Hf
het mysterie dood aan onze deur klopt
geven we onze uiterlijke identiteit wel
prijs, maar ons karma (de som van al
ons doen en laten en denken) gaat niet
verloren. God geeft ons alleen een
nieuw gewaad om verder in te leven!...
J. GASPERS-BRASZ
"Wat mij in "Zeedrift" trof, trof mij al
vaker in vele gedachten van T.R.: het
gelukkig zijn met weinig of niets, ja
zelfs met weggegooide, waardeloze
resten. Het valt trouwens in de gehele
tongtong-sfeer op, dat men gelukkig
is met weinig. Het steekt scherp af bij
deze beschaving die eindeloos meer
wil..."
C. R. B. Klein
Misschien hebben wij allemaal ge
leerd dat het veel hebben niet gelukkig
maakt. Integendeel: onrustig, over
werkt, overspannen, ongelukkig, maar
we leren het niet af.
Zelfs al wordt de waarschuwing
steeds duidelijker dat "de bom spoedig
zal barsten". En ook al zien wij in dat
op noodlottige wijze deze beschaving
op vele terreinen zelfs niet meer terug
kan, we sluiten onze ogen voor onze
eigen remloze begeerten. In Tong Tong
stellen wij nochtans kalm en welbewust
ons ideaal: wees gelukkig met weinig.
Begeer niet. Want juist HIER is ons
loon in physieke en geestelijke rust en
rijkdom het grootst.
Naar aanleiding van het artikel "Waar
staat de thuisgekomen totok?" van
Uw hand in Tong-Tong 15 maart 1971,
het volgende: Op blz. 10 staat: Merk
waardig is, dat wij onze eigen (overge-
erfde of aangeleerde) kenmerken niet
zien (of horen), maar van anderen wel,
enz. enz.
Het was, meen ik in 1963, te Klun-
dert. Ik was wachtende op de bus naar
Breda en had een zee van tijd. Om de
tijd te doden, stapte ik een café binnen
en bestelde een kop koffie. Prompt
volgde: "U komt zeker uit Indië?"
Vraag van mij: "Hoe komt U er aan?"
Antwoord: "Omdat U een Indische
tongval hebt."
Nu in maart 1971 in de Van Stolk-
weg 12, waar ik, hoop ik, tijdelijk on
dergebracht ben.
Ik sprak met een verpleger(broeder).
"U komt zeker uit Indië?" Mijn vraag:
"Hoe komt U tot deze conclusie?" Ant
woord: "Omdat U een Indische tongval
hebt."
Nota Bene. Mijn ouders zijn volbloed
Hollanders; zijn naar Indië geëmi
greerd. Daar werd ik geboren. Ik zelf
heb van mijn geboorte tot pl.m. mijn
14e jaar in Indië verbleven. In die korte
tijd heb ik de Indische tongval verwor
ven en is mij mijn hele leven bijge
bleven.
A. SMABERS
Omstreeks 1914-1915 (ik was toen
ongeveer 10 jaar oud) was er in één
van de binnenplaatsen op Java een
kleine Japanse toko. Aan de voorgevel
stond de naam op een wit geschilderde
plank in zwarte letters: Toko - ONO -
Japan. Een heel vriendelijk Japans echt
paar ze hadden een dochtertje van
ongeveer 2 jaar oud hielp het ko
pend publiek. Ik kocht er vaak van die
oranje-gekleurde schuimpjes in de
vorm van kleine pisangs en ook moest
ik zijden vlaggetjes voor mijn fiets heb
ben; eerst had ik de Nederlandse Drie
kleur op mijn fiets; later een Ameri
kaanse vlagTussen twee haakjes,
nu in de States bezit ik een grote Ame
rikaanse vlag die ik van tijd tot tijd uit
steek bij bijzondere gelegenheden. Dan
kon men er ook krijgen van die heel
kleine rode ronde pilletjes, geurig in
de mond, "Djintan" genaamd. Deze
werden verkocht in kleine platte blikjes
met een schuifdekseltje er op waarin
een rond gaatje waar men deze pille
tjes uit kon laten rollen.
Hier kan men in sommige drugs
"Sen-Sen" kopen voor 10 cent per
zakje. De smaak van deze "Sen-Sen"
is precies dezelfde als van bovenom
schreven djintan; de vorm hiervan is
als van de salmiak pastilles, alleen zijn
deze laatste veel kleiner, ongeveer
1 x 1 mm.
Om meer bekendheid te geven aan
dit Japans product, organiseerde deze
Japanse zaak een reclamecampagne.
Hiervoor werden grote uit bordpapier
vervaardigde poppen gebruikt die een
Japanse admiraal of generaal moesten
voorstellen. Ze waren ongeveer 5 of 6
meter hoog; binnenin werd ruimte ge
maakt voor een persoon die zo'n pop
kon versjouwen.
Voor deze reclamecampagne werden
zo'n half dozijn poppen gebruikt en met
ronzebons-muziek, andere dagen met
ge-doeg-dèr bedoek en bendé's (kleine
soort gong voor rèjok en koeda-ke-
pang) ging het dan in optocht door de
hele stad. Nu, na ongeveer 57 jaar heb
ik geprobeerd zo'n reclame groteske
figuur uit te tekenen, compleet met de
"onderdanen" van de drager van de
pop. Misschien zijn er nog vele oude
Tong-Tongers die zich nog kunnen her
inneren hoe zo'n bordpapieren generaal
er toen uitgezien moet hebben
Maar een grappenmaker die het woord
Djintan gelezen had, heeft van elke let
ter een woord verzonnen en kreeg als
uitkomst het volgende: D Djenderal;
J Japan; I ini; N nanti; T
tangkap; A anak en N Nederlan.
Te lezen als volgt: Djenderal Japan ini,
nanti tangkap anak Nederlan. Vrij ver
taald: "Deze Jappen Generaal zal in de
toekomst het Nederlandse kind (de Ne
derlander) te pakken krijgen. En dat
aardig verzonnen grapje is toch maar
uitgekomen, want 32 jaar later hebben
de Jappen mij ook te grazen genomen-
en alzo velen van ons.
Ex. P.O.W. - Ex. M.B.A.
(Laatste betekent Mari
ne Bewakings Afdeling)
(Soerabaja)
HUGO HAMAR
P.S. Worry niet om die Japanse ka
rakters. Er staat gewoon: Japan.
We zijn Hamar zeer dankbaar voor
zijn historische bijdrage. Voor de mees
te mensen is immers het "djintan" ver
haal min of meer een verzinseltje ge
bleven, "leuk verzonnen". Maar uit
deze bijdrage blijkt dat het feit exact
historisch is. Natuurlijk zal de "verkla
ring" van de samenstellende letters van
het woord DJINTAN inderdaad door de
een of andere grappenmaker verzonnen
zijn. Hier was "the man in the street"
altijd zeer bedreven in. Men denke b.v.
ook aan N(anti) l(ni) T(ram) M(ogog)
en K(alau) N(aek) l(ni) L(ekas) M(ati)
voor een bekende tram- en een grote
vlieg-maatschappij. Overigens is daar
mee het volksverschijnsel van het na
men verzinnen bij initialen NIET geheel
afgedaan. Sommige "verklaringen" had
den een haast onheilspellende kracht,
die naar het oordeel van menige Javaan
positief in die letters verborgen ligt en
ze doet "uitkomen".
9
