BRIEF UIT MALANG II
WIJN VAN OOST-JAVA
Op mijn "Brief uit Malang" in Tong-
Tong No. 10 van 1 december 1970
kreeg ik leuke reacties uit Nederland,
Amerika, Canada, Australië en
believe it or not, uit Indonesia.
Wah, wah, Tong-Tong wordt over de
hele wereld gelezen ja! In de naaste
toekomst ook op de maan. Dat is niet
zo gek als het lijkt, sinds Duitse profs
(bukan main Iho!) na intense onderzoe
kingen en proeven tot de conclusie zijn
gekomen, dat men geen astronaut be
hoeft te zijn, om op de maan te komen.
Ouden van dagen, mits gezond kunnen
er ook heen gaan. Goede plaats voor
mensen, die naar vrede verlangen.
Alle briefschrijvers en briefschrijf
sters krijgen zo vlug mogelijk antwoord
op al hun persoonlijke verzoeken en
aan Tjalie Robinson zeg ik, dat ik over
drie en dertig jaar weer naar Neder
land kom. Als hij daar niet op kan
wachten: de KLM vliegt nog steeds
naar Indonesia.
De brief uit Malang zal ik graag
voortzetten. Dat is geen moeite, rest
alleen nog de vraag of er plaats voor
is in Tong-Tong, want zoals te doen
gebruikelijk zijn er geen reservations.
Voorts adviseer ik Si Tjalie, daar in
Den Haag niet in een of andere kali
een bad te nemen, wil hij geen herrie
krijgen met de H. Hermandad. Hoe
graag ik ook foto's van Malang in Tong-
Tong zou willen laten afdrukken, er zijn
tegenwoordig helaas geen ansichtkaar
ten meer te koop, om de eenvoudige
reden dat de vraag naar die dingen
bijna niet meer bestaat, zodat de heren
professional fotografen geen zin meer
hebben ansichtkaarten te maken.
Voorts moet ik bekennen, dat ik sedert
35 jaar niet meer in het bezit ben van
een kiekdoos. Kieken is nog steeds
een luxe (voor gewone burgers) in dit
land.
Verdere kabar uit Malang mag niet
langer worden uitgesteld, dus deze
keer maar zonder kiekjes. De volgende
maal misschien wèl met, door middel
van kiekende vrienden.
Herinnert U zich nog de Concordia
Sociëteit? Die is er niet meer, maar op
de plaats waar het eens stond, staat
nu een drie verdiepingen hoog gebouw,
met dakspeeltuin, zo'n soort "Bijen
korf", waar men van alles en nog wat
kan kopen (behalve ansichtkaarten).
Zeker een prachtgebouw met dito
tuinarchitectuur. Zo'n toko wordt hier
TOSERBA genoemd, dat is TOKO SER-
BA ADA en voorlopig heten alle To-
serba's in Indonesia SARINAH. De to-
serba SARINAH van Malang is natuur
lijk een kleindochter van Mbok Sarinah
in Djakarta.
Vroeger moet er langs de Concordia
Sociëteit een stadstram hebben gere
den, die dwars door de aloon-aloon
knarste en zo verder de stad uit. Die
bestaat ook niet meer, maar de rails
op de Djalan Kajutangan nog wel. Men
heeft geen moeite gedaan om die
eruit te peuteren, omdat de peuter-
kosten veel hoger zijn dan de be
dragen, die toekang rombeng eventueel
durft uit te geven voor dat lange stuk
ijzer. Door wegverbeteringen zijn lang
zaam maar zeker de rails verdwenen
uit de ogen van de Kajutangan-gangers.
Een goed idee om zo'n stadstram let
terlijk uit de weg te ruimen.
U moet Soerabaja eens zien, zonder
stadstram. De Darmo Boulevard is wer
kelijk een boulevard, kalah Champs
Elysee.
Wat er ook niet meer is, is de dje
roek Batu. Hoe is dat mogelijk zult U
zeggen. Vroeger had iedere bewoner
van Batu een of twee djeroekbomen op
zijn erf staan en anderen hadden dje
roekplantages. Djeroektuinen zijn er
Even mijn bevinding over de wijn
gaard Loengoes-Anggoer in de kalk
heuvels van Pandaan. Die was van de
heer Galliard, schrijf ik zijn naam
goed?, een Fransman of pranakan
prantjies, een "klein-landbouwer" zoals
zovele anderen. Na de crisis in 1932
werd het klein-landbouwerschap door
de regering gecreëerd om de crisis
slachtoffers aan een bestaan te helpen.
Ze ontvingen financiële steun van de
I.M.I.W. (indische maatschappij indivi
duele werkverschaffing) waar mijn man
bestuurslid van was. De klein-landbou-
wers kregen 25 ha. bouwland, een goed
huis en de nodige dieren of planten,
waarmee ze wilden opbouwen.
In Probolinggo bestonden al sedert
lange tijd boeah anggoertelers, die de
druivenranken langs en over para
para's heen lieten groeien en die para
para's werden zo uigebreid, dat bijna
al de kampongerfjes zo'n wingerddak
hadden, allemaal afkomstig van één
heel oude stronk. Ik zag kalk, oude
schoenen, botten om zo'n stronk heen,
als voedsel voor de druif, die zeker
veel ijzer nodig had. Ook zo bij Gal
liard.
Auto's uit Sb. mampirden daar bij
tientallen als ze op weg waren naar
hun week-end huizen in de bergen, cm
bij G. druiven in te slaan. Zijn zuster,
mevrouw (haar naam ben ik kwijt)
ontving ons en we mochten zelf "onze"
druiventrossen uitzoeken en laten af
knippen, waarna mevrouw ze afwoog
op een koperen weegschaal, gewoon
op een tafeltje in de tuin. Je betaalde,
hoeveel weet ik niet meer hoor, maar
ze smaakten opperbest en dat je ze
zelf mocht plukken, dat was al een eve
nement. Heerlijk!!
Zo'n druivenrank moest 2 x 's jaars
gesnoeid worden; dat snoeien hadden
we ook al geleerd en met rood en
blauw potlood op een schema gezet
voor de druiventelers, dus 't kon nooit
missen, de vruchten moesten wel door
die periodieke snoei uit de takken bot-
nog wel in Batu en omstreken, maar
Djeroek Batu isternietmeer. Wel uit
andere streken van Malang. Buiten
landse experts hebben na grondig on
derzoek verklaard, dat de bodem in
Malang voor tientallen jaren ziek is en
daardoor ongeschikt voor de djeroek
cultuur. De bomen dragen nog wel
vruchten, maar deze vallen voor het
rijp worden af. Alle zorgen baten niets.
In de plaats van djeroeks zijn er appels
gekomen, groot en lekker.
Zelfs ZKH. Prins Bernhard schudde
het hoofd, niet omdat hij met rotte ap
pels werd bekogeld, zeker niet, want
de ontvangst was allerhartelijkst. Hij
was echter verbaasd, dat Indonesia
zulke mooie, grote en lekkere appels
kon voortbrengen.
Beste mensen, dat was 't weer.
Ontvangt U de hartelijke groeten uit
Malang.
Rd. Ms. B. YUDOPRASETIO
ten.
Frans Merkelbach, ook al een be
kende Malangse "jongen", kreeg ook
zo'n druivenbedoening bij Pasoeroean,
maar dan volgens het oude Europese
systeem: de plant groeide om een stok,
steunsel en mocht dus niet hoog weg-
klimmen; 't waren groemboelans met
trossen heel laag, leuk.
Mijn man probeerde druiven te plan
ten in de heuvels van Noord-Oost Be-
soeki (hoe heet dat gebergte ook weer?
- De Arak-Arak Red.) (voor klein-
landbouwers dus). Ledeboer, de be
kende Radja Yang had er veel inte
resse voor en liet verse stekken komen
uit Martinique, Afrika. Hij kon 't doen,
geld zat, nou en toen kwamen de over
weldigers, weg alles. De doerèn-bron
noemden mijn kinderen die bekende
stek, precies bij de kromming Soeko-
redjo-Alkmaar. De Suikerfabriek, als je
dus links afsloeg, heette Alkmaar.
Aan de grote weg Soekoredjo woon
de in een heel groot landhuis een be
kende Chinees, die een vruchtentuin
had aangelegd. Daar mampirden de
auto's ook, om speciaal de verrukke
lijke aroemanies te kopen en ettelijke
andere lekkere vruchten, djeroek balie,
belazer of niet, enz.
De Chinees was aardig, hartelijk en
gezellig.
DORIEN KAMPMEINERT
16
