MAKASSAR
De grootste overslaghaven van Indonesia
\K t
De beide bij dit artikel behorende foto's
zijn uit het jaar 1919. De foto waarop een
schip aan de kade afmeert heeft betrekking
op de aankomst van Zijne Excellentie de
toenmalige Gouverneur Generaal Graaf van
Limburg Stirurrr, die met H.M. Tydéman, zo
heet dit schip, een reis door de Molukken
en de Grote Oost maakte, waaronder van
zelfsprekend ook een bezoek aan de be
langrijke haven Makassar behoorde. Aan
de op de reede liggende schepen, die ge-
pavoiseerd zijn, kan men zien, dat er iets
bijzonders plaatsvindt.
De 2de foto geeft een beeld van de haven
weer met op de achtergrond enige echte
Makassaarse prauwen, een type, hetwelk
men nergens ter wereld zult aantreffen. Als
je deze prauwen voor het eerst tegenkomt
is het net, of zij het water induiken. Dit
komt vanwege de lage bouw van voorsteven
en de in verhouding veel hogere van de
achtersteven.
Dat het zeer zeewaardige zeilschepen wa
ren en nog zijn hebben de eeuwen echter
wel bewezen, want hoever moeten we in
de geschiedenis wel terug gaan om deze
schepen nog niet aan te treffen.
Makassar is een open haven met een open
reede. Dit is thans enigszins veranderd,
aangezien door de betere techniek het mo
gelijk werd de nadelen van een open reede
naar het Westen gekeerd, door het aanleg
gen van een strekdam tussen enkele, voor
de haven liggende koraal-eilanden, aan
merkelijk te verminderen. Invallende buien,
en die kunnen zeer hevig zijn gedurende
een doorstaande West moesson, worden,
wat de zeegang betreft, voor een groot deel
opgevangen door deze strekdam, zodat de
aan de kade en vooral de op de reede voor
anker liggende schepen van deze buien
aanmerkelijk minder hinder hebben.
Makassar is in eerste instantie een over
slaghaven voor de copra van vrijwel het
gehele eiland Celebes en ook voor de
omliggende kleinere eilanden. Van heinde
en ver brengen kleine schepen, kustvaar
ders, Makassaarse prauwen en natuurlijk
ook prauwen van andere pluimage de co
pra vanaf de kusten naar Makassar, waar
lossing plaatsvindt om daarna in grote
shipments met Oceaan stomers over de ge
hele aardbol te worden vervoerd.
Natuurlijk gaat niet alle copra uit deze ge
bieden eerst naar Makassar. In de loop
der jaren hebben technische uitbreidingen
zowel aan de vaste wal, alsook op Oceaan
stomers, kustvaarders en zelfs lichters, er
toe bijgedragen, dat gedeeltelijk de copra
ook via andere havens, dan wel middels op
de reede arriverende schepen wordt ver
voerd, doch Makassar was en is nog steeds
zeer belangrijk voor de export van dit pro
duct.
In 1919 was Makassar een aardige plaats,
niet groot maar wel gezellig. Je had er van
alles, een sociëteit, natuurlijk "Harmonie"
geheten, 2 bioscopen, de naam van één
herinner ik mij nog: "Sientje". Ook herin
ner ik me, dat er een violist zat te fiedélen
met een valse, zeer valse piano ter bege
leiding, terwijl ook wel, als er een film in
bedrijven draaide, zo nu en dan de bedrij
ven door elkaar werden gemixed, zodat je
bijv. eerst het laatste en daarna ook in ge-
hutste volgorde de andere bedrijven zag.
Een groot hotel, Oranjehotel was er, nog
een hotel, waarvan ik de naam kwijt ben,
alsook een zeer goed en groot pension
met de voor ons bekende naam "De Bijen
korf".
Een zwembad was er toen nog niet, dat is
eerst later gebouwd. Wilde men wat gaan
zwemmen dan kon dit op het eilandje „Poe-
loe Moreau" circa een 5000 meter buiten
de havenkom gelegen.
Te Makassar zetelde in die tijd de gouver
neur voor geheel Celebes en onderhorig
heden alsmede de mil-commandant voor
dat gebied. Bovendien was er een opleiding-
school voor Indonesische schepelingen voor
de Koninklijke Marine met op de reede
H.M. "Mataram", een schip, dat jaarlijks
enkele reizen door Molukken en grote Oost
maakte voor de aanwerving van nieuw
personeel voor de Koninklijke Marine.
De nieuwe leerlingen werden ondergebracht
en opgeleid in "het Fort" te Makassar, ge
legen aan de Esplanade, waaraan ook de
sociëteit gelegen was en waarop de Chine
se hoofdstraat, die evenwijdig loopt aan de
havenkade, uitkomt.
Er woonde slechts een klein aantal Euro
peanen in de tijd waar ik nu over schrijf,
vrij veel Chinezen en verder Indonesiërs,
Makassaren dan, goed te onderscheiden
van andere Indonesiërs door hun sterke
bouw en het prachtige gebit.
De sterke bouw, die zij gemeen hadden en
nog wel zullen hebben met Madoerezen en
Boeginezen, kwam hen goed te stade bij
hun werkzaamheden in het lossen en laden
van schepen. Zakken copra, zakken rijst
van respectievelijk 80 en 100 kg werden
rustig over grote afstanden gedragen, soms
2 tegelijk.
Celebes is mooi, ook toeristisch gezien,
maar gek is, dat het eerste achterland van
