DOES TRAVEL SERVICE
Op 15 december j.l. werd aan het Prinsenpark te Apeldoorn het monument onthuld ter nagedach-
nis aan de slachtoffers van de Japanse kampen, waartoe de Stichting Nederlandse Slachtoffers
Japanse Vrouwenkampen het initiatief nam.
De vele banden, die de Indische groep met Koningin Wilhelmina verbonden, worden door de
situering die het monument heeft gekregen, weer in herinnering gebracht, daar immers paleis
't Loo in Apeldoorn het geliefde buitenverblijf van de vorstin was.
Nadat de voorzitster van de Stichting, Mevroutv Jo Manders in een rede de slachtoffers had
herdacht, werd de officiële onthulling verricht door H.M. Koninin Juliana door het leggen
van een krans aan de voet van het monument. De plechtigheid werd bijgewoond door ruim 2000
belangstellenden, onder tvie oud-G.G. Jhr. Mr. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, de com
missaris van de Koningin in Gelderland, Mr. H. WBloemers, de burgemeester van Apeldoorn,
Mr. A. L. des Tombe, talrijke militaire en civiele autoriteiten en de ontwerper van het gedenk
teken, de beeldhouwer Frank Nix uit Bleskensgraaf die zelf als jongen in een Japans kamp was
geinterneerd.
Het monument, dat het leed symboliseert dat zovelen te dragen kregen, bestaat uit een muur,
voorstellende de omheining van de kampen met daarachter een beeld dat vrouwen- en kinder
figuren weergeeft. Het mannenkoor van het opleidingscentrum van de Koninklijke Marechaussee
luisterde de plechtigheid op, terwijl een hoornblazer van de marechaussee de taptoe blies. Een
groot aantal kransen en bloemstukken bedekten de voet van het monument.
(Foto W. Allirol)
vervolg: "Bij de Voorplaat"
De lezer kan zich indenken, hoe ge
troffen we waren toen we de foto met
"onze" Tong Tong als kerkklok zagen.
En de oudsten van U weten dat wij al
tijd geweten hebben dat wij niet alleen
niet mógen vergeten, maar onvermoeid
verder moeten uitdragen wat Indonesië
ons tóen leerde en nog steeds vér in
de toekomst de Europeaan leren zal,
zó fundamenteel zijn vele waarden in
dat verre land achter de horizon!
Ook vergeten we niet de poging die
in de beginjaren van Tong Tong gedaan
werd om "geheel Nederlands te assi
mileren" en ons blad "De Noodklok"
te noemen. Waarop we om vele
redenen beslist "neen" zeiden en kop
pig bléven zeggen. Basisch argument
van onze vele gevechten tegen "assi
milatie": niet wij horen te assimileren
naar Holland, maar de hele Hollandse
maatschappij zél assimileren naar óns!
En het zal beginnen met de keuken!
Een argument waarom vele Indischgas-
ten zich geschokt en verontwaardigd
van ons af keerden.
Maar onder andere de Katholieke
kerk, die altijd open heeft gestaan naar
andere culturen (ik ken Mexico uit
ervaring!) heeft ook een aantal on
schatbare waarden in Indonesië ont
dekt en neemt ze over. Want natuurlijk
gaat het niet alleen om die 'kentongan
i.pl.v. klok"), maar ook om de archi
tectuur van het hele kerkgebouw. En
inderdaad is de in Tambran toegepaste
baanbrekende kerkbouw een prachtige
stap naar het "in huis buiten zijn", dat
is dus: in de natuur, d.i. dus: "dichter
bij God".
Ik moet erbij zeggen dat dit idee ook
andere architecten vaak heeft bezig
gehouden en ik ken op zijn minst twee
ingenieurs (één jong, één oud) die met
deze gedachte ook hebben "gecoquet-
teerd" voor wat betreft het woonhuis!
Dus binnen een (oud-Javaanse of Ba-
lische) ommuring één grote als tuin
ingerichte woonruimte, waarop huis en
paviljoens staan. Er is best kans op dat
na de modernste bouwstijl van "schoe
nendozen" het "Open Huis" ontdekt
zal worden van het jaar 2000.
Ook een andere zin in dat artikel
trof ons:
"Toen de wagen van de kardi
naal in zicht kwam, begon de uit
kijk op de toren zijn kentongan te
bespelen, waarop de gamelan in
zette. Onder deze klanken trok de
kardinaal, begeleid door pastoor,
leke-diakens en misdienaars de
nieuwe kerk binnen."
De schrijver van dit artikel voelde
misschien ook al verbaasd opgetrokken
wenkbrouwen of misschien wel beris
pingen, want direct daarop zegt hij:
"Misschien klinkt dit een beetje dik en
triomfalisch." Maar wij uit Indië kun
nen er zó levendig in komen, dat we
het vóór ons zien en met onze "her-
innerings-oren" kunnen horen: de ju
belende gangsarari (nog steeds de
mooiste "fanfare" die wij kennen) als
welkomstmelodie. En door bijna voch
tige ogen zien wij de erebogen van
jong wit klapperblad, de slingers, de
vlaggen, de Javanen in ernstig inge
togen zwart met hoofddoek, de bloe
men in haarwrongentsk-tsk-tsk.
Wat was dat leven mooi en zal het
zeker weer zijn in gemeenschappen
waar men het oer-oude terug vindt.
T.R.
P.S. Van andere zijde horen we dat al
vaker gamelan werd gespeeld in ka
tholieke kerken, en dan niet in de se-
lendro, maar in de pelok-stijl, te ver
gelijken met de mineur in de westerse
muziek. Inderdaad het best geschikt
voor gedragen licht melancholieke mu
ziek. T.R.
van Woustraat 115 - Amsterdam - Tel. 732138-763063
"Zeg, kan je eigenlijk voor MINDER DAN 2000,naar Indonesië
vliegen?"
'Tuurlijk".
"Hoe dan?"
"Vliegen met Does, ook een ANVR reisbureau
3
