MIJNHEER DE PASTOOR
HEEFT PECH
28 OCTOBER
TONG TONG SELAMATAN
MOEDER OVERSTE
TONG-TONG ZOEKT MET SPOED:
Il
electrische, hetgeen een gunstige in
vloed had op de vervoerscijfers.
Het verdwijnen van de stoomtram in
spireerde Melis Stoke tot het gedicht
"Stoomtram-af" waarbij hij met wee
moed het afscheid van de stoomtram
memoreert. Een van de coupletten
luidt:
Zoo stond ik naar hem uit te turen,
dien niet vergeten kameraad
en mikpunt van zoovele grappen,
waarnaast men somstijden voort kon
stappen
en die dan weer aan 't jakkeren slaat...
Bij het lezen van dit couplet denkt men
aan de spottende benaming, die vele
Batavianen ten tijde van de stoomtram
aan de N.I.T.M. gaven: "Nanti Ini Trem
Mogok".
Door de crisis en het zeer concurre
rende particuliere autobusverkeer ble
ven de vervoersopbrengsten toch nog
beneden de verwachtingen en moest
men enige bezuinigingen toepassen.
Om het vervoer te stimuleren werden
in de maand november 1935 alle derde
klasse passagiers getracteerd op ès
lilin, wat zo in de smaak viel dat
het vervoer met 32% steeg. Vanaf 1936
kwam ten aanzien van het passagiers
vervoer de kentering ten goede. Groot
feest was het op 3 januari 1937 toen
ter gelegenheid van het zilveren ambts
jubileum van twee haltechefs, voor het
voltallige personeel een selamatan
werd gehouden en drie trams langs
alle lijnen van het net reden volgens
de adat twee bewierookte karbouw
koppen meevoerend, die op het em
placement Kramat voor het hoofdkan
toor werden begraven.
Nadat Batavia door de Japanners bezet
was werd op 15 maart 1942 het tram
bedrijf door het Japanse leger overge
nomen en kreeg de naam Seibu Rikuyo
Djakarta Shiden. Na de capitulatie van
Japan viel de tram onder Republikeins
beheer tot het begin van de eerste
politionele actie.
Na de souvereiniteitsoverdracht volgde
voor het bedrijf een moeilijke tijd: sta
kingen, voortdurende tariefsverhogin
gen tengevolge van de inflatie. In "Piki-
rans van een straatslijper" beschreef
Tjalie Robinson de belevenissen van
de passagiers temidden van het ge
krioel in de overvolle trams van die
dagen, door hem genoemd "That street
car of Despair".
In 1954 volgde de nationalisatie van
het trambedrijf en ressorteerde het on
der de naam Perusahaan Pengangku-
tan Djakarta onder het ministerie van
verbindingen.. Geleidelijk werd nu het
tramnet door busdiensten vervangen.
Het laatste traject Kramat-Djatinegara
werd begin 1962 opgeheven toen in
verband met de Aziatische Olympische
Spelen die in het stadion van Djakarta
werden gehouden, wegverbreding no
dig was. Na bijna honderd jaar ver
dween daarmee een vertrouwd beeld
uit de straten van Djakarta.
Het trambedrijf in Soerabaja werd ge
ëxploiteerd door de in 1888 opgerich
te Oost-Java Stoomtram-Maatschappij
(OJS). De oorspronkelijke opzet was
hier niet zozeer het voorzien in open
baar vervoer van de stad Soerabaja,
maar eerder het exploiteren van se
cundaire tramlijnen die als aanvulling
van de reeds bestaande lijnen van
de S.S. en N.I.S. het vervoer van
de bevolking en van producten van
landbouw en industrie zouden bevor
deren. Soerabaja telde in die tijd nog
slechts 100.000 inwoners! Ook de om
geving van Soerabaja was dus het
werkterrein van de OJS. In Soerabaja
deed de electrische tram in 1923 haar
intrede, die er echter niet in slaagde,
de stoomtram geheel te verdrijven. In
1968 werd ook hier de electrische tram
door buslijnen vervangen, terwijl merk
waardigerwijs de stoomtram alle ver
anderingen overleefde en nog steeds
op het traject Udjung rijdt, precies zo-
ais zij het tachtig jaar geleden ook
deed!
Niet alleen degenen die technisch ge
ïnteresseerd zijn in de geschiedenis
van het Indisch trambedrijf, maar ook
de zeer velen die goede herinneringen
aan de tram bewaren, bevelen wij dit
boek van harte aan.
De Heer Duparc, die het trambedrijf
in Indië van dichtbij meemaakte, neemt
de lezer mee naar de statige lanen van
Weltevreden, naar Kramat en Salemba,
de tuinen van Simpang, naar Tundjun-
gan en Palmenlaan, waar eens de
"trem listrik" reed!
Ch. Manders
Indertijd kon men slechts met een ge
drukte havenpas in Priok komen.
De controlerende militairen waren bij
na altijd analphabeten die de gegadig
den doorlieten als tegelijk met de ha
venpas, of iets wat daarvoor door
moest gaan, voldoende Roepiahs wer
den overhandigd.
Op een dag gaf een pastoor een ge
drukt gebedje plus R'ps aan de contro
lerende soldaat.
Deze bracht dat alles bij zijn comman
dant. Deze was echter toevallig een
vaandrig, die wel lezen kon maar ge
lukkig ook gevoel voor humor had.
Vaandrig: Sorry pastoor, misschien
kunt U met dat briefje wel bij onze
Lieve Heer in de hemel komen, maar
beslist niet in de haven.
O. H. Kiliaan
De suggesties en aanbiedingen drup
pelen langzaam binnen. We zijn nu al
verzekerd van 50 porties tjendol, 2 kilo
rendang, 20 porties gado-gado en 100
lempers. Er komen aanbiedingen om te
helpen in de zaal, bij de eettafels,
bij de ingang. Er zijn voorstellen, aan
biedingen, kortom onze unieke selama-
tan-sedekah komt langzaam op gang.
Er moet nog veel, ontzettend veel ge
beuren voor het zover is. Maar U weet,
de tijd gaat snel en rekening houdende
met de a.s. vacantie MOETEN we nu
zo gauw mogelijk toewerken naar een
concrete planning.
Komt U? Geeft U zich dan op, en
met hoeveel personen U denkt aanwe
zig te zijn.
Wilt U wat doen voor de selamatan,
wat maken, geef het aan ons op. Niets
is te klein, te weinig of onbelangrijk.
Alle kleinen maken een groot uniek
feestelijk gebeuren, een jubileum zoals
er nog geen gevierd is Nederland!
Wees gast en gastheer(vrouw) tegelijk,
maar geeft U zich NU op!!
Tong-Tong redactie
(Voor meer bijzonderheden zie T.T. no.
16 dd. 1/3/72
Kort na de Jap. capitulatie ontmoet
Boengki eindelijk zijn sobat kras Puck.
Boengki: en Puck ben je intussen ge
trouwd geraakt?
Puck: al voor de oorlog
Boengki: sapa?
Puck: "moeder Overste"
Boengki: "Kom nou!"
Puck: "Kom vanavond maar bij ons
dan zal je 't zelf zien".
Zo gezegd zo gedaan.
Kort na Boengki komt een overste in
uniform binnen en zegt tegen Pucks
vrouw "dag moeder".
Puck tegen Boengki "la itoe, ben ik
met een moeder-overste getrouwd of
niet!
O. H. Kiliaan
Een actieve Indische dame voor hulp in de toko. Dat betekent klanten
helpen, artikelen inpakken, opruimen en allerlei werkjes die er zo bij
horen. Wel druk soms, maar geen zwaar of moeilijk werk. Voor iemand
die van -bezig zijn houdt en er wat wil bijverdienen een prettige, afwis
selende baan in gemoedelijke sfeer. Werktijden van 9-4 uur. Salaris
nader overeen te komen. Bel op 54 55 00 voor een afspraak. Tong Tong,
Prins Mauritslaan 36, Den Haag. (eindpunt lijn 10)
3
