BELEVENISSEN VAN EEN RECHTER IN VOORMALIG
NEDERLANDS-OOST-INDIË
DOOR MR. M. J. A. OOSTWOUD-WUDENES
Zon - zomer - warmte - dorst - ijs - ijs pasra!
ES PASRA machine
VERZORGINGSFLAT "SPARRENHOF" TE EDE
TE KOOP
In dit nummer van Tong Tong beginnen wij met de publi
catie van een serie artikelen van de hand van Mr. M. f. A.
Oostwoud-Wijdenes, destijds rechter in Ned.-Indië, waarin
hij van zijn ervaringen uit zijn loopbaan bij de rechterlijke
macht vertelt. Deze rubriek staat onder redactie van Ch. Man-
dersaan wie lezers correspondentie, die men eventueel over
deze rubriek wenst te voeren, gelieven te richten, (p.a. Re
dactie Tong Tong, Pr. Mauritslaan 36, Den Haag).
DE 'VOLLE' WAARHEID EN NIETS DAN DE WAARHEID
De Raad van Justitie te Soerabaia gelastte eens aan de Landraad
te Lamongan de her-opening van het onderzoek in een strafzaak
om een in eerste instantie gehoorde getuige alsnog 'op de juiste
wijze' te beëdigen en opnieuw te verhoren. De voor de Landraad
afgelegde verklaringen van die getuige oordeelde de secure hogere
rechter namelijk ongeldig, omdat volgens het (hollands) proces
verbaal van de zitting de getuige foutief de eed had afgelegd
dat hij 'de volle waarheid en niets dan de waarheid' zou spreken,
terwijl hij volgens de wet had moeten zweren 'de gehele waarheid
en niets dan de waarheid' te zullen zeggen. Deze schrikbarende
flater moest dus hersteld worden... Daartoe was nodig, de Land
raad geheel en voMed'ig in de zelfde samenstelling als bij de
eerste zitting weer zitting te doen houden, de beklaagde weer op te
roepen en in het bijzonder de getuige, die zo 'fout 'gezworen
zou hebben. En natuurlijk kon dan een klerk van de Djaksa als
mede 'oppas-Landrad' op die datum geen snipperdag nemen.
Nu was de getuigen-eed volgens een javaans eedsformulier afge
legd in het javaans, en door een griffie-klerk was louter abusieve-
'lijk in het hollandse proces-verbaal dat woordje 'volle' getikt in
plaats van gehele'. En nu denkt U misschien: 'Waarom dan dat
foute 'volle' niet even doorgestreept en verbeterd in 'gehele'? Maar
ai ail, nee, néé!: valsheid plegen in een authentiek stuk! Foei! Waar
is dan het end, niet? Bovendien kon door dat 'volle' de gehele
beëdigde verklaring onbetrouwbaar zijn geworden, nietwaar? Want
als U echt fijn nadenkt, dan ligt de gehele waarheid breed-horizon-
taal voor U uit, terwijl de volle waarheid daarvan vertikaal alleen
maar een onderdeel zou kunnen betreffen, 't Is overigens niet erg,
als U het niet dadelijk begrijpt, lezer, want de Landraad had er
ook grote moeite mee.
's Raads opdracht moest natuurlijk stipt worden uitgevoerd en
dus zat op een vastgestelde dag de Landraad compleet met voor
zitter, twee leden, griffier, Djaksa en Penghoeloe weer achter het
verlept-groene laken, terwijl 'oppas' met vragend-opgetrokken
schouders de wat bevreemd-en-verschrikt-kijkende beklaagde en
getuige opnieuw vóór de rechtbank bracht.
Plechtig werd door de Djaksa aan de getuige, - een schraal en
ruig uit de kluiten gewassen tani, - verteld, dat hij op de eerste
zitting de eed tegenover Allah foutief had afgelegd.
Met van ontsteltenis uitpuilende ogen vroeg de man: "Kapriè,
'ndoro?" (Hoezo, heer?) - "Nou, schrik maar niet", zo kalmeerde
de voorzitter hem en vroeg in het maleis: "Heb jij vóór je eerste
verhoor bij vergissing gezworen, dat je 'jang betoel-betoel benar'
(de volle waarheid) zou vertellen inplaats van 'segala jang benar
(de gehele waarheid) te zullen zeggen?... Begrijp je de vraag?"
"Noewoen 'mbotten, kandjeng." (met uw verlof: nee, Edelachtbare)
"Djaksa, zie jij het hem maar in het javaans uit te leggen." verzocht
de voorzitter, zijn ergenis over de opdracht tot her-onderzoek nog
onderdrukkend. Maar tot zijn verrassing vernam hij van de
Djaksa (die vér over tafel naar de president toe boog en bedrukt
met zachte stem sprak:), dat deze zelf niet goed begreep, wat
er eigenlijk verkeerd was geweest aan getuige's eed. Indertijd
was immers het gewone javaanse eedsformulier gebruikt "en,
president, daarin betekent 'segala sing benar' toch 'de gehele
waarheid'. Wat had hij anders moeten zweren?"
"Néé!, Djaksa, in 's hemelsnaam niets anders!" smeekte de voor
zitter. "Maar kun je de getuige duidelijk maken, dat in het holland-
se proces-verbaal abusievelijk de 'volle' in plaats van de 'gehele'
waarheid is komen te staan?"
De Djaksa zat er erg mee. "Ik weet er in het javaans geen verschil
tussen, president. Wat voor verschil is er in het hollands?"
's Voorzitters ontstemdheid over de 'belachelijke' stiptheids
opdracht was al van het begin af groeiende." 't Is ook baarlijke
nonsens", bromde hij oneerbiedig tegenover zijn hogere rechter.
En bolorig maakte hij aan de verlegenheid meteen een eind.
Zonder een spier van zijn gezicht te vertrekken, droeg hij de
Djaksa op: "Zeg maar tegen de getuige, dat hij vroeger gezworen
heeft 'segala sing benar' te zullen zeggen, maar dat hij nu de
eed moet afleggen, 'segala sing benar' te zullen zeggen; en vraag
he-m gewoon, of hij dat snapt."
Gewillig voldeed de Djaksa in alle ernst aan het verzoek. "Begrijp
je 't?", vroeg hij de getuige.
"Noewoen 'mbotton", ontkende de getuige beleefd met een beves
tigende hoofdknik. Waarop, voldaan, de voorzitter tegen de griffier
zei: "Schrijf nu maar rustig op precies, zoals het gebeurd is."
Hoe zullen de leden van de Raad van Justitie gekeken hebben,
toen zij later in het proces-verbaal van het her-onderzoek te lezen
kregen:
'Aan de getuige wordt mede gedeeld, dat hij op de eerste terecht
zitting foutief de eed heeft afgelegd: segala sing benar en niets
dan de waarheid te zullen zeggen, instede van te zweren: segala
sing benar en niets dan de waarheid te zullen zeggen. - Desge
vraagd verklaart getuige, dit niet te begrijpen. Vervolgens legt hij,
alvorens zijn verdere verklaringen af te leggen, op de wijze zijner
godsdienstige gezindheid naar het javaans formulier weer de eed
af: 'segala sing benar en niets dan de waarheid te zullen zeggen'.
Als 't niet zo ernstig was gebeurd, zou 't minder grappig zijn
geweest.
Voor es sjanhai, es kombinasi (rode en groene stroop op een berg gruis-ijs), es pudding heeft U es pasra
nodig en dus een
Wij hebben nog een kleine voorraad, 21,inclusief porto. Tong Tong, Den Haag. Giro 6685-
Door toevallige verschillende omstandiqheden
Enkele één-, twee- drie-Kamerflats tegen relatief lage prijzen. Afmetingen: zitk. 4x7 m2, sl.k. 3.60 x 6m2,
prettig milieu, frequente treinverbindingen.
Inl.: Van Laar Van de Griendt, Makelaars in Onr. Goed., Stationsweg 76 - Ede - Tel.: 08380-11000-10386
10
