Carcia Papaya behoort tot
de Passifloraceae
Disco
Bolland
Theo Rusche
7
Men passeerde het huis van de bruide
gom, dat met lampen schitterend geïllumi
neerd was (het was intussen over zessen
geworden). Bovendien stonden er vóór nog
twee pyramiden met lampen, 40 voet hoog,
waarop men, op een aparte stellage las:
Vivat Jacob Mossel, item Cornelis Hasse-
laer et Geertruida Margaretha Mossel".
Binnen het Kasteel betrad men de daar
uitgespreide tapijten, tussen een dubbele
rij gewapende grenadiers, terwijl de jong
gehuwden door de strooijonkers en strooi-
meisjes .met allerlei soort van echte en na
gemaakte bloemen werden bestrooid, on
der het geschal van bassen, fluiten, hobo's
enz., wier spelers voorop marcheerden.
Nu werd de gekroonde bruid in de daartoe
bestemde kamer geleid en op een hoge
verheven voetbank geplaatst, die met een
fraai tapijt belegd was. Daarboven welfde
zich een verhemelte, van binnen geel en
van buiten met rood fluweel, rijkelijk met
gouden passementen bekleed, "op de wijze
van een troon", tegenover een drietal spie
gels, waarin de koningin van de dag al
haar pracht kon bewonderen.
Thans volgden de "gelukwensingen," t.w.
eerst van de G.G., daarna van de bruide
gom, de speelgenoten en de andere be
langstellenden, ten getale van 600 die er
reeds waren of geleidelijk toestroomden.
Het was de taak der ceremoniemeesters
de dames naar hun zitplaatsen te geleiden.
Moesten de heren dan staan, of zelf een
plekje zoeken?
De Inlandse, Moorse en Chinese "offi
cieren" waren allen op hun schitterendst
uitgedost met juwelen en gouden of zilve
ren passementen op hun fraaie kleren.
Toen de receptie en de felicitaties waren
afgelopen, begon om half 8 het bal in de
éne zaal, terwijl voor de niet-dansers in
een aangrenzende ruimte een uitnemend
fraai concert werd gegeven. Dat ging zo
tot 12 uur door, toen een ieder naar zijn
rang en volgens een opgelezen lijst, mits
gaders de daaruit geformeerde en aan de
respectievelijke heren ter hand gestelde
"biljetjes", aanwijzende niet alleen de da
mes, die men moest "oppassen", maar ook
de plaats, welke men had te occuperen",
zich aan tafel begaf. Er waren in het ge
heel zeven tafels op de achtergalerij van
het gouvernementshuis en onder apart ge
maakte loodsen, "met overheerlijke spijzen"
voorzien. Er waren prachtige tafelstukken,
verlicht door een grote menigte kaarsen, en
andere fraaiigheden.
Als gewoonlijk bestond het feestmaal
uit drie delen: het eerste gerecht (op zijn
Europees?), dan het "magnifiekste desseri,
dat men misschien ooit in deze gewesten
had vernomen", en eindelijk het delicaatste
banket en andere lekkernijen". Het hoge
paar zat naast de leden der Hoge Regering
met hun "mevrouwen". Tijdens de maaltijd
werden "verschillende conditiën" uitge
bracht.
Ten slotte, om drie uur, ging men uiteen,
en kon nog een laatste blik slaan op twee
Chinese tonelen, naast de valbrug, waarop
de ganse nacht door vertoningen werden
gegeven, en op de sierlijke illuminaties van
het huis van de G.G. en die der andere
heren.
Het leuke van deze deftige huwelijksvol
trekking was, dat feitelijk heel Batavia erbij
betrokken werd. Er stonden mensen in en
om de kerk, en langs de weg naar het
Kasteel. Ze konden de verlichtingen en de
vuurwerken bewonderen, naar de Chinese
wajangs gaan kijken en naar de ronzebon
zen luisteren, Het was in zekere zin een
volksfeest.
Merkwaardig is ook, dat de Inheemse
bevolking, die van deze en dergelijke brui
loften getuige was, ze zó aantrekkelijk vond,
dat ze deels overnam. Van de sluiting van
het burgerlijk huwelijk of de kerkelijke in
zegening was natuurlijk niets te gebruiken,
maar de receptie, waarbij toch ook Inland
se autoriteiten ooggetuigen waren geweest,
moet de hier geborenen aangetrokken en
tot imitatie verleid hebben.
En zo vond ik in 1949, zoals ik reeds
eerder in dit blad verhaald heb (16 sept.
1969), zulk een receptie .en felicitatie nog
bij de Bataviase bevolking in zwang. Ik zag
toen in een stadskampong de bruidegom
in zijn beste pakean bij een tafel met heer
lijke versnaperingen de gelukwensen der
gasten in ontvangst nemen, waarna hij hen
een kamer binnenleidde, waar de fraai uit
gedoste bruid op een soort troon gezeten
was onder een lichtpaarse troonhemel. Aan
haar voeten zaten een paar kinderen. Het
leek of ik in de dagen van Mossel terugge
keerd was, al was dan ook alles wat een
voudiger dan bij de dochter van Zijne Excel
lentie.
Ik werd weer aan dit feest herinnerd,
toen ik omstreeks 1960 een tekening zag,
door een Bataviaas predikant omstreeks
1780 vervaardigd. Deze is nu in het Am
sterdamse Rijksmuseum ten toon gesteld.
Daarop zag men rechts een druk doende
bruidegom, die de felicitaties in ontvangst
nam. Ook op deze tekening zetelde links
de bruid op een troon, net als Mossels
dochter, voor drie spiegels, dus niet aan de
zijde van haar gade. Ik moest daarbij ook
denken aan de z.g. "Boerenbruiloft" van
de vermaarde schilder Pieter Brueghel de
Oude, thans een der schatten van het
Kunsthistorisch Museum te Wenen. Ook op
dit prachtige schilderij zijn bruid en brui
degom gescheiden, want de bruid zit op de
ereplaats aan tafel onder een krans en de
bruidegom is op het schilderij ver te zoe
ken.
Kortom, men zou hieruit de conclusie
mogen trekken, dat het van ouds in ons
West-Europa gebruik was, dat op een brui
loft de bruid nummer één was, de koningin
van het feest, en dat de arme bruidegom
er maar zo'n beetje bij hing.
Deze bekende plant is afkomstig uit
Brazilië en komt tegenwoordig in de
meeste tropische landen voor en wel
in vele variaties vanaf de zware peer
vormige (1/2 M.l) papaja tètèk of kates,
met oranje-kleurig vruchtvlees, laf van
smaak en onaangenaam beogeur (met
cognac nog wel te genieten!), tot de
lekkere grote komkommervormige pa
paja smanka met bloedrood vrucht
vlees.
De plant werd door de Jezuitenpater
Vellose, die vroeger de Braziliaanse
flora samenstelde "Papaya" (vader)
en "Mamaya" (moeder) genoemd. In
Indië worden ze beide papaja genoemd.
Onze papaja gantoeng (de medicina
le), "de Papaya", de mann. heeft zowel
mannelijke als tweeslachtige bloemen
aan lange vertakte stelen. Uit de "wan-
doe", die bevrucht zijn, komen de klei
nere ronde "papaja gantoeng" (met
dunne stelen!). De consumptie-papaja,
die direct aan de stam groeien, heb
ben dikke stelen!
De getah, melksap, dat in de gehele
plant aanwezig is, bevat de voor ver-
Stationsweg 143 tel. 070
60 17 03 DEN HAAG
Stationsweg 77 tel. 070
60 15 11 DEN HAAG
Herenstraat 157 tel. 070
86 32 01 VOORBURG
Fred. Hendrikl. 161
w tel. 070 - 55 66 97
DEN HAAG
Komt er een groep uit Djakarta die real
krontjong brengen op de Pasar Malam
Tong Tong?? Het is nog niet zeker, maar
wel kunt U de muziek op de plaat vast
kopen: Real Krontjong L.P. 19,90: Sajekti,
en Sam Saimun, zingen voor U hierop.
Ook nieuwe Ambonnese L.P. of een Sun-
danese popular songs from Parahiangan,
en nog heel veel meer originele krontjong.
Singapore zending verwacht ik nu elke
dagbelt U eens want het is snel uit
verkocht.
De grote gamelan en krontjong specialisten
van Nederland: DISCO BOLLAND, Sta
tionsweg 143, Den Haag, tel.: 070-60 17 03.
tering van eiwit werkzame 'papayotine',
die gunstig werkt bij personen, die ge
brek hebben aan pepsine.
De "papayotinum", uit bladeren be
reid, is hier wel te bekomen, maar erg
lastig. Ze wordt gebruikt bij gebrek
aan pepsine, 3 x daags 100-300 mg. na
de maaltijd.
In Duitsland heb ik ze wel gezien in
tabletvorm. in Amerika gebruikt men
"papaja-juice", "papaya selt" om vlees
lichter verteerbaar te maken. Ikzelf
bezit een strooipotje "Adolph's instant
meat tenderiser", ergens gekocht,
waar?
Teelt. Uit pitten, die vers in as wor
den geschud, ter voorkoming van
schimmel. In rulle grond laten ontkie
men en zodra de plant 2 a 3 goede
blaadjes heeft, uit de grond "tjoekil"
met enige kluit! De penwortel 1/3 in
korten, de wond met as bestrooien,
droog laten worden en dan op de be
stemde plek planten. Deze werkwijze
heeft tot resultaat, dat de plant laag
blijft en vlugger vrucht draagt.
Obat-obat. Zowel de "Papaya" als
de "Mamaya" worden hiervoor ge
bruikt. De papaja gantoeng (Papaya)
is de krachtigste!
De wortel, wordt gewassen en ge
droogd, daarna in korte stukjes gesne
den en opgezet met zout en arak. Het
vocht te gebruiken bij het masseren
van spieren bij verlamming en beroer
ten.
De bast wordt gewassen, gedroogd
en vermalen tot poeder voor toevoe
ging bij diverse obats (o.a. venerische
ziekten.)
De volwassen bladeren, geremesd,
en hierin vlees, kip, saté gewikkeld,
maakt het vlees mals. Het bestrooien
met "Adolph's instant", heeft dezelfde
resultaten.
De getah uit de papaja gantoeng-
vruchtstengels wordt gebruikt tegen
wratten. Getah in het oog kan blindheid
veroorzaken. In zo'n geval wordt sui
kerwater gebruikt, om de "stof" uit
te wassen.
De poetjoeks en mengkele vrucht
als lalap. (te kort aan pepsine.)
