r
Jeugdherinneringen
V.
In Jogjakarta in het zuidelijke deel van de stad stond
een groot huis, een heel groot huis, met een recht
hoekig grasveld ervoor. Aan de linker- en rechterkant
van het huis, lagen grote tuinen met muren omgeven,
beplant met vruchtbomen. In het midden van het gras
veld voor het huis stond heel majestueus een warin
ginboom, de heilige boom van Java. Eigenlijk mocht
een waringinboom alleen geplant worden in de aloon-
aloon, een groot veld voor en achter de kraton (paleis)
Maar een feit was, dat die waringinboom voor dat
huis stond. Er had dus een overtreding plaats, maar
omdat de eigenaar van het huis de oudste broer van
de Sultan was, werd die overtreding door de vingers
gezien. Meer dichtbij het huis stonden "Sawo-ketjik"-
'bomen, een soort Manilla-bomen met kleine pitvrucht-
jes. Sawo-ketjik-'bomen ziet men vaak staan in erven
van "pangeran's-(prinsen-) woningen.
Het huis begon aan de voorkant met een heel grote
open galerij en daarachter lag een gesloten galerij
die deuren hadden naar de slaapkamers en ook naar
de zijgalerijen. Links en redhts van de slaapkamers
lagen de andere kamers.
De erven en het huis hadden samen een oppervlakte
van 1 ha. Het moest dus een geweldig groot huis zijn.
De voorgalerij was voorzien van 7 stellen zitjes en
hier en daar stond een schommelstoel met een knaap
je er naast. Op een van de schommelstoelen zat Ra
den Adjeng Hertati, de dochter van de oude Pangeran,
met een boek op haar schoot. Haar enige hobby was
lezen, want bijna alles wat plezier verschafte was ta
boe voor haar, als Javaanse poetri (prinses) mocht ze
nu eens dit en dan weer dat niet doen. Gelukkig dat
ze toch nog de Algemene Middelbare School mocht
bezoeken. Ze had de afdeling B gekozen, want Tati
was sterk in wiskunde. Maar waar ze later na de
A.M.S. B naar toe zou gaan, wist zij zelf niet. Ze zou
eigenlijk graag naar de Geneeskundige Hogeschool
gaan. Het snijden van lijken daar zou griezelig zijn,
maar interessant zou het beslist zijn. Een Javaanse
poetri alleen in Batavia wonen om te studeren? Dat
was weer taboe.
Daar zat ze dan. Ze was bezig met het boek van Louis
Couperus, getiteld "Eline Vere". "Eline Vere", dacht
ze. "Wat jammer dat Eline een echte zenuwlijdster
wordt. Eline heeft geen bezigheid, geen levensdoel,
heeft niets dat haar leven vult. Haar enige hobby is
lezen". Tati fronste haar wenkbrauwen. "Als ik de
A.M.S. door ben, dan zou mijn enige bezigheid ook
alleen lezen zijn. Ik moet oppassen dat ik geen Eline
Vere word".
Haar gedachte werd afgeleid door de komst van Si
Lam, een van de huisjongens. Si Lam scheen iets aan
haar te willen mededelen. De jongen maakte de sem-
bah (het brengen van de twee handen op elkaar aan
de neus) voordat hij de trap van de voorgalerij opging.
Op de voorgalerij liep hij niet op zijn benen, maar hij
bewoog zich al hurkende vooruit, door de benen een
voor een naar voren te bewegen met de handen beur
telings steunend op de grond. Op twee of drie meter
van Tati verwijderd stopte hij, zat dan netjes met ge
kruiste benen, maakte de sembah en zei: ,,'n Doro, er
is telefoon voor U van de kraton". "Van de kraton?
Dat kan niet dacht Tati. "Romo Goesti is thuis. Tele
foon van de kraton kan alleen van vader zijn". Haar
vader noemde zij Romo Goesti (Vader de Pangeran).
Hoewel ze er niet het minste idee van had, wie aan de
telefoon was, stond Tati op. Klik, klak, klik, klak, liep
ze, met flinke stappen als een nonie. Een poetrie
moest eigenlijk langzaam lopen met gebogen hoofd.
Tati ging veel om met Nederlandse meisjes en haar
doen en laten nam ze over van haar Europese vrien
dinnen.
"Poendie?" (met wie?) sprak ze door de telefoon.
Opeens hoorde ze een vrolijk gelach. "Ik ben het maar
hoor". "O, Tomrno, ben je op dit ogenblik in de kra
ton?" "Ik?" een brullend gelach weer. "Helemaal niet.
Ik ben thuis, ik heb alleen de kraton genoemd om ver
binding te krijgen met jou. Je zou toch niet met een
gewone jongen als ik door de telefoon mogen praten".
"Slim ben je, zeg. Nou, wat wil je van mij?"
"Kun je me helpen aan de tweede som van ons huis
werk? Welke formule moet je toepassen?" "Schaam
je je niet, joch, om over een algebra som aan een
meisje te vragen. Even mijn boek halen, ja. Nou, hier
ben ik weer. Welke formule je gebruiken moet, zoek je
maar zelf uit, ja. Anders word je nog luier. Ik help je
alleen maar hiermee: stel 3x-y op p".
Dank je, Ti. En dan nog dit, ga je vanavond naar
school? De film van de optocht tijdens de viering van
het huwelijk van Prinses Juliana zal vertoond worden
in de aula. Je staat er beslist op".
"Neen, ik mag niet gaan. Nou, daag."
Tati legde de hoorn neer. Het huilen stond haar nader
dan het lachen. Zeker zou ze op de film te zien zijn.
Zij in verpleegsterspa'k met haar vriendinnen. Haar
groep stelde voor een kliniek van het Rode Kruis
op een truck. Een jongen als patient op een stoel, een
andere jongen stond er bij als dokter en Tati met
haar vriendinnen als verpleegsters. Hoe zou zij er
uit zien op de film? Ze kon de film niet zien. Ze mocht
niet naar school gaan 's avonds voor de film en fees
ten. Dat was weer taboe.
Mevr. M. Poentorini Sosrokusumo
Door een toeval kwam dit verhaal op onze redactie juist toen
wij de voorplaat-foto met de waringin hadden afgegeven voor
dit nummer. Nu komt de foto ook hij deze korte, frêle schets
uitstekend van pas.
Dat wij hel verhaal in een lijstje zetten (met een 10 ten een
griffel erbij) komt omdat het de twee eerste kenmerken van
goede schrijfkunst presenteert: eenvoud van thema en woordkeus,
en een brokje echt leven dat diep ontroert. (Mocht de schrijfster
af en toe nóg zo'n krabbel neerschrijven en geen bezwaren hebben
tegen ons simpel blad, dan bieden we onze kolommen graag
nogmaals aan!) T.R.
