INSTRUCTIEVE LECTUUR IN
VERKIEZINGSDAGEN
U kunt weer tweemaal naar de PASAR DALAM
Er zijn in October twee boeken versche
nen, die in Nederland veel stof tot
discussie zullen opleveren. Dit is be
scheiden uitgedrukt. "Tegels lichten"
van H. J. A. Hofland is een harde schop
tegen "het bestel" ofwel het Neder
landse establishment. De getroffene zal
geen kik geven - doodzwijgen is in
ieder geval de beste tactiek - maar de
pijn zal geruime tijd voelbaar blijven.
"Waar die andere God woont" bevat
de beschrijving van de ervaringen van
een Portugees die al jaren in ons land
woont, José Rentes de Carvalho. Hof
land noemt zijn "ware verhalen over de
autoriteiten in het land van de voldon
gen feiten" de "wordingsgeschiedenis
van een verbazing". De Portugese
schrijver had zijn boek liever een an
dere minder dramatische titel gegeven,
namelijk "Mien, een buitenlander deugt
niet!", zijnde een uitroep die een fic
tieve Oom Bertus richt tot zijn even
zeer verzonnen echtgenoteOveri
gens verhouden zich de beide boeken
als een windhoos en een mild lente
briesje.
Het lichten van tegels is, zoals Indische
mensen beter weten dan wie ook, een
riskante bezigheid: men weet nooit wat
men er onder aantreft maar wel, dat dit
geen verheffend gezicht zal zijn. Welnu,
Hofland heeft, zijn tegels lichtende,
ontdekkingen gedaan die hij beschrijft
in een puntige, soms briljante, vaak ve
nijnige, altijd boeiende stijl en waarbij
van de bestaande orde, het bestel, het
establishment (dat is: de gevestigde
partijen, pers, publieke opinie, het stel
sel van standen en klassen, het sys
teem van de machtsverhoudingen) een
inderdaad niet verheffend beeld tevoor
schijn komt. Hofland, journalist van
professie, maar ook van nature is nu
vijf-en-veertig en heeft, geinspireerd
door een mateloze verbazing over de
vraag "waarom de meeste mensen,
massa's, bewindvoerders, mij door bru
tale domheid hoe langer hoe meer af
schuw bezorgen en waarom ik tegelij
kertijd moedelozer word als ik denk,
dat ik er iets aan zou moeten of
kunnen doen" een boek geschreven
met het effect van een donderslag bij
onbewolkte hemel. Nu ja, onbewolkte
hemel is wat boud gesproken.
De conclusie die de lezing bij ons ach
terliet is een zeer, zeer oude: hoe meer
alles verandert, des te meer blijft alles
hetzelfde. Hofland richt zich niet tegen
een partij of groep in het bijzonder
maar mept in een stemming van bijna
bezeten wanhoop op dat gehele com
plex van samenspelende elementen dat
men kan samenvatten als "het bestel".
Een hoogst ongewone verschijning in
dit gezapige landje: men zou zich wa
nen in een gemeenschap waar scherpe
maatschappij-krietiek een gebruikelij
ker artikel vormt dan hier. De koloniale
politiek uit de jaren 1945-1950 en het
touwtrekken om Nieuw-Guinea worden
uitvoerig en medogenloos geanalyseerd
en de conclusie luidt: "Zo is van alles
wat Nederland zich sinds 1945 in Ne-
derlands-lndië en Nieuw Guinea ten
doel had gesteld, niets belangrijks be
reikt. Geen democratie in westerse zin,
geen deelstatenstructuur, geen basis in
de Pacific, geen tehuis voor Indo-Euro
peanen, geen Melanesische federatie,
geen zelfbeschikking". Maar voor het
establishment is dat geen gevaar ge
weest. "Terwijl het met zijn tenslotte
100.000 man sterke leger van de ene
naar de andere mislukking stommelde
consolideerde het (establishment) zich
in de binnenlandse politiek tot een on
bedreigd machtssysteem"... Men kan
het eens zijn met Hofland of niet, lezen
zal men hem!
De pers heeft zich van Hofland's boek
al snel meester gemaakt; zij citeert
ruim uit dit boek soms met nauwelijks
verholen leedvermaak. Dat lijkt mij in
tussen, indien aanwezig, bepaald een
beetje hypocriet. Wie Hofland's critiek
deelt, bedenke dat hij zelf schuldig is.
Elk volk heeft de regering, het bestel
dat het verdient
De Portugese schrijver heeft uiteraard
- als buitenlander - niet ons bestel tot
onderwerp, maar wel "de Nederlan
der", zo als hij hem zietWat
Carvalho het meest ergert is het ont-
verholen superiotiteitsgevoel waarmee
de Nederlander over buitenlanders
praat. "Waardeloos" is zijn meest ge
liefde uitdrukking, misschien niet toe
gepast op Engelsen en Duitsers, met
wie hij zich geestelijk verwant gevoelt.
Maar de rest: één grote rotzooi, "zwar
tjes, bruintjes, kleine mannetjes, zuider
lingen en ander gespuis"Ja, ja!
J.H.R.
"TE KOOP, wegens verhuizing: 1 witte en
1 rode Djamboe kloetoekplant (tjangkokans)
1 m hoog, afkomstig van 's Landskwekerij te
Pasar Minggu, iy2 jr. reeds in Nederland,
met knoppen, bloesems en vruchten (die
wel 500 gr. kunnen wegen), uniek in Neder
land! Samen f 200,Enige Indische Nw.-
Guinea en Surinaamse curiosa; 3 Ind. schil
derstukken, ingelijst; verzamelingen postze
gels; 2 Philips pick-ups; 1 ovale tafel 78 x
97 middellijn blad; 1 houten ruststoel met
grote kussens; 1 Gestetner hand-sten'cil-
machine. Telef. 020 - 94 56 15
17, 18 en 19 november a.s.
MARTINI-HAL GRONINGEN
met o.a.:
ANNEKE GRONLOH
AGA WILLAS HIS SHIWA'S
MINI MAXI
KARATE EN PENTJAK-demonstraties
24, 25 en 26 november a.s.
SPORTCENTRUM DE VLIEGERMOLEN VOORBURG
met o.a.
SANDRA ANDRES
ANNEKE GRONLOH
COCKTAIL TRIO
AGA WILLAS HIS SHIWA'S
verder zowel in Groningen als in Voorburg:
Krontjong- en Hawaii-shows door the Beachcombers met de Luana Girls, Indonesische Hofdansen door Samiran
Mariani, tweemaal daags Oost-West Mode m.m.v. Retno Wati.
ELKE ZATERDAG- en ZONDAGMIDDAG: JEUGDPROGRAMMA'S door LES DIABOLIQUES, AL VALERIE
PRESTON en FRANKLIN'S WONDERLAND
openingstijden:
vrijdagen: 15-24 uur
zaterdagen: 12 - 01 uur 's nachts
zondagen: 13 - 23 uur
entree:
volwassenen f 3,50
kinderen en 65 ers f 1,50
Inlichtingen: secretariaat Pasar Dalam, Thurledeweg 71, Rotterdam, telefoon 010-37 59 35 of Rob Dessauvagie
Essesteynstraat 145, Voorburg tel. 070-86 37 92 b.g.g. 32 29 28.
18
