LEO SPEL
Indonesië, zoals het (economisch) reilt en zeilt
Van Guus Becker, misschien wel de laatste
authentieke en goede krontjong-zanger die
onze Indische gemeenschap nog heeft,
kregen wij een brief waarin het overlijden
werd gemeld van Leo Spel op 21 januari
1973.
Dit is een naam die 99,9 van onze lezers
niet kent, en er is een man nodig als Guus
Becker, nog steeds leider van het krontjong
ensemble "Nacht-sirenen", om zo'n naam
te herkennen en de hormat aan te brengen
die de overledene toekomt.
Leo Spel's naam is voor Indische oud-gar
disten van het onvervalste soort onverbre
kelijk verbonden met de "grote tijd van de
krontjong". Geboren in 1908 was tot ver
in de 20-er jaren zijn naam op ieder's lippen
in de krontjongwereld, al werd dit muziek
genre door de "Nederlands georienteerden"
zó geschuwd dat de grote Nederlandse
bladen nooit enige melding maakten van
b.v. de krontjong-concoursen die vaak in
terstedelijke auditoriums trokken - en ook
al had deze minachting met de essentie
van de króntjong-muziek NIETS te maken.
Hetgeen o.a. ook moge blijken uit het feit
dat erkende Indische critici van klassieke
muziek als Van de Wall en Otto Knaap er
wèl respect en bewondering voor hadden.
Maar de krontjong-muziek is helaas als
zoveel andere typisch Indische gebruiken,
gewoonten en karakteristieken kansloos
slachtoffer geworden van het/verlangen om
zo Hollands mogelijk te zijn en in verband
daarmee alles wat Indisch of Indonesisch
was te verwerpen (met vaak nodeloos ver
toon van "fatsoen"!).
Al was Leo Spel dus in kringen van kront
jong-beoefenaren (zowel Indische als Indo
nesische) een beroemdheid, de Nederland
se gemeenschap in Indië negeerde hem to
taal, en dat heeft deze uiterst muzikale en
eerlijke natuur veel leed berokkend. Want
al brachten platen maatschappijen als O-
deon, Beka en Columbia zijn platen tot
Sabang en Merauke, hij bleef relatief on
bekend. Toen in Holland door Tong Tong
voor het eerst weer krontjong in de open
baarheid werd gebracht, heeft Leo nog
menig optreden hier mogen beleven.
Inderdaad heeft na de glorietijd uit de da
gen van Leo Spel, Goh Dumas en anderen
de krontjong in diverse andere gedaanten
(en met vele nieuwe instrumenten) ook
In de eerste maanden van het nieuwe
jaar overzien handel en bedrijf de re
sultaten van het afgelopen en de ver
wachtingen voor het aangebroken
nieuwe jaar. Welnu, wat bracht - eco
nomisch gesproken - 1972 Indonesië
en wat zijn de vooruitzichten voor 1973?
Dat de grote droogte gedurende de
oostmoesson van 1972 een ernstige
bedreiging opleverde voor de lang
zaam vorderende ontwikkeling is onze
lezers bekend- Niet alleen vormde deze
calamiteit een bron van vertraging en
ongerief, maar de prijs van de rijst,
lang stabiel, verdubbelde tengevolge
van misoogsten en dat betekende méér
dan ongerief: de dreiging van een
nieuwe periode van sterk toenemende
inflatie. Grote sommen moest de Indo
successen kunnen boeken, maar de echte
en on-imiteerbare "krontjong-toelèn" werd
door Leo Spel niet gewaardeerd. Alleen zij
die de ziel van de oude krontjong uit eigen
ervaring gekend hebben in die heel typische
maannachten in oud-Indische wijken, met
een heel eigen vorm van "sedih", kunnen
dat begrijpen en billijken.
Overigens zal met Leo Spel de krontjong
wel gauw totaal vergeten zijn. Of alleen
bekend blijven als een "legendarische"
muziekvorm. Even legendarisch als de Wid-
jaja Kusuma van Noesa Kembangan voor
de kroning van Javaanse vorstennie
mand zal evenals deze bloem de echte
krontjong uit ervaring kennen - nochtans
heeft zij écht bestaan!
Met een adieu aan Leo Spel wuift Tong
Tong een laatste adieu aan de krontjong
toe.
T.R.
P.S. Bij het ter perse gaan van dit nummer
bereikte ons per luchtpost een "tape" met
krontjongmuziek van "Elshinta" (zie ons
vorige nummer, pag. 6), waarin de "toelèn"
suara Deca Park (waar eertijds krontjong
concoursen wel eens gehouden werden)
gaaf en ontroerend tot ons terug kwam.
Ze kunnen het nóg, die Alte Kameraden!
Ook merk je dat zelfs dat kleine en in de
moderne muziek eenzame groepje nog
steeds musicieert en componeert met e-
norme "semangat". Zou de krontjong in zijn
originele vorm tóch blijven voortbestaan in
Indonesië?
T.R.
nesische regering aan haar deviezen
voorraad ontlenen om voldoende aan
voer van rijst te verzekeren. Zij slaag
de erin, binnen betrekkelijk korte tijd
de prijsstijging van de rijst tot de helft
terug te brengen. De gang van zaken
heeft de landen, die Indonesië steunen,
geen aanleiding gegeven hun vertrou
wen op te zeggen. Dat bleek toen in
december de zg. donor-landen bijeen
kwamen om het Indonesische verzoek
om steun tot een bedrag van 760 mil
joen dollar voor het begrotingsjaar
1973/74 te bespreken. Een aantal lan
den deden reeds belangrijke toezeg
gingen en naar alle waarschijnlijkheid
zal geheel worden voldaan aan het
Indonesisch verzoek.
Voor dit vertrouwen van de donor-lan
den is 'n goede grond: volgens de thans
eveneens gepubliceerde gegevens be
treffende de buitenlandse handel in het
eerste halfjaar van 1972 steeg de waar
de van de export met 27 procent tot
797 miljoen, vergeleken met 1971. Maar
er is wel een vlieg in de pap: deze
stijging is uitsluitend te danken aan de
stijging van de export van olie en hout.
De waarde van de uitvoer van agra
rische producten daalde. Dit is niet
alleen een gevolg van de daling van
de prijzen op de wereld-goederenmarkt
maar ook van het inzakken van de
verkochte hoeveelheden. En, zoals ie
der weet: de olie die men uit de grond
haalt keert daarin nooit meer terug;
hout, eenmaal gekapt, vergt vele tien
tallen jaren voor het is vervangen, de
typische cultuurprodukten als rubber,
copra enz. zijn een zich steeds herha
lende gave der natuur, dank zij mense
lijke kennis en vlijt, dit in tegenstelling
tot de minerale produkten, die een een
malig verschijnsel vormen.
Tenslotte nog enkele aanhalingen uit
een artikel in het „Financieel Dagblad"
(25 jan. 1973), gewijd aan de beurs van
Jakarta. Die is namelijk in de herfst van
1972 heropend en de koerslijst bevat
ook een aantal Nederlandse namen.
De beursactiviteiten zijn echter gering
tot nihil.
"Als hoofdoorzaak van het niet herleven
van actieve beurshandel in Indonesië wordt
genoemd het nog steeds bestaande hoge
deposito rente-percentage bij de banken.
Deposito's op jaarbasis genieten een rente
van 1,5% per maand! Dit is dus nog altijd
de beste belegging, volgens de kapitaal
bezitters"
"De tweede oorzaak van het niet functio
neren van de beurs in Djakarta is de krappe
geldmarkt.
Er wordt in Indonesië in de particuliere
sector veel geld gemaakt. Een merkwaardig
verschijnsel is echter ook, dat de gemaakte
winsten direkt weder worden geïnvesteerd
in uitbreidingen van de bestaande bedrijven
en handelszaken, die daardoor in de unieke
positie komen van steeds meer geld nodig
te hebben. Van consolidatie is in het alge
meen weinig sprake. Uitbreiden en nog
eens uitbreiden, steeds meer hooi op de
vork nemen, werken met dure bankkredie
ten. Het jachtige leven in Jakarta, dat nu
al circa vijf miljoen inwoners telt, is hieraan
te wijten. Niemand gunt zich rust
Nu men kan spreken over een politieke
stabiliteit in Indonesië tracht een ieder zich
in de economische sector „waar te maken".
De projecten zijn legio, vooral ook in de
bouwsector: nieuwe hotels (het Hilton con
cern bouwt er thans ook een groot hotel)
rijzen als paddestoelen uit de grond!
Men ziet: geheel onbewolkt is de lucht
niet, maar het vertrouwen in een gun
stige ontwikkeling is, gelukkig, nog on
geschonden.
J.H.R.
3
