De Witie Kruiskolonie te Salatiga
Disco
Bolland
:mSil
I
Soebroto
Het zegenrijke werk van de Van Emmeriks
In het nummer van november 1972
schreef Jan Weites over zijn herinne
ringen aan de Witte Kruiskolonie te
Salatiga, herinneringen van een om
stander dus. Wij ontvingen daarna
van Mej. L. M. C. van Emmerik, een
nazaat van de stichter, een publicatie
van haar hand uit 19b9, waarin met
historische nauwkeurigheid de geschie
denis van de kolonie en van de acli-
teiten van het echtpaar Van Emmerik-
Cleverly worden beschreven. Wij laten
hier het stuk van Mej. Van Emmerik
volgen. Er kan nog eens uit blijken, wat
Godsvertrouwen, goede moed en een
menslievend hart konden presteren in
het oude Indi'ê.
Het zegenrijke werk van de Van Emme
riks is er een prachtig voorbeeld van.
1902 - Hongersnood heerste in de streek
waar de berg Merapi zijn as had uitgebraakt
en de oogst deed mislukken. Eveneens
heerste een hevige cholera epidemie. De
notabelen van het aardige bergstadje Sa
latiga brachten gelden bijeen om de ergste
nood te lenigen.
Zij verzochten het echtpaar Van Emmerik-
Cleverly, officieren van het Leger des Heils,
om zich met de distributie van het voedsel
te beiasten, hetgeen zij gaarne deden. Velen
stierven op het erf van het huis, waar voed
sel werd uitgedeeld; anderen waren te zwak
of konden de moed niet opbrengen, om
verder te trekken op zoek naar werk en
voedsel. Het echtpaar van Emmerik be
greep, dat hier blijvend hulp geboden moest
worden. Hiertoe dienden zij een verzoek in
bij het hoofdkwartier van het Leger des
Heils. Dit verzoek werd afgewezen; deze
onderneming was te riskant. Beide officie
ren voelden evenwel, dat zij een opdracht
kregen van een hogere Macht, dan die van
het hoofdkwartier. Zij dienden hun ontslag
in en met slechts het hulp-comité achter
zich, doch met God, begonnen zij aan wat
hun levenswerk is geworden.
Er werd een stuk grond gekocht op de
helling van de berg Merbaboe en daar ves
tigden zij zich op 14 mei 1902 met 200
mensen. Het was een droog en onvruchtbaar
stuk grond, dat volgens de verhalen "an
ker" (door boze geesten bezeten) was.
Van bamboe en alang-alang (grassoort) wer
den wat armoedige hutjes gebouwd. Voor
zover hun krachten dit toelieten, moest ie
dereen helpen de grond te bewerken en
te bebouwen. In het begin mais e.d. voor
eigen onderhoud, later hoofdzakelijk koffie
en vanille. Enkele jaren later, toen het gou
vernement zag, dat deze onderneming slaag
de werd het geld dat voor de grond was
betaald gerestitueerd en een stuk bijge
voegd. De zieken werden zo goed mogelijk
verzorgd en er werd een schooltje geo
pend. Dit werd hoofdzakelijk de taak van
Mejuffrouw Cleverly, die in 1903 Londen
verliet om haar zuster te helpen en die zich
eveneens aan dit werk gewijd heeft.
Het voert te ver om U te verhalen, hoe het
melkbedrijf ontstond en vele jaren later een
weverij, zeepziederij, breierij, steenbakkerij
en een touwspinnerij en cocosmattenvlech-
terij. Het werk breidde zich steeds meer uit
en het aantal bewoners steeg. Een poging
om een landbouwkolonie voor zelfstandigen
te beginnen op Midden-Celebes mislukte
20
door langdurige ziekte van de heer Van
Emmerik.
Later werd deze poging herhaald en ont
stond ten zuiden van Tasikmalaja op West-
Java onder leiding van de heer Van Emme
rik Jr. een landbouwkolonie, waar degenen,
die een bedrijf voor zichzelf wensten te
beginnen, naar toe verhuisden. "Kalek-
sanan", "Verhoring" (van het gebed) werd
deze nederzetting genoemd. Op beide ko
lonies bedroeg het aantal ingezetenen
2000. Vanaf de oprichting tot 1942 zijn
18.000 mensen voor langere of kortere tijd
op de kolonie woonachtig geweest. De
meeste jongeren vonden een werkkring in
de gewone maatschappij, doch bleven de
kolonie als hun tehuis beschouwen.
Wat voor mensen waren het, die om op
name verzochten? Zeker geen bedelaars,
die haalden met bedelen wel hun kostje op.
Er waren vele kleine landbouwers, die door
ziekte of tegenslag hun hoofd niet boven
water konden houden, werklozen, weduwen
en verlaten vrouwen, wezen, minder vali
den enz. enz. Enkele kinderen van het echt
paar Van Emmerik en een staf van Javaan
se medewerkers waren ook in het werk
ingeschakeld. 75% van de benodigde gel
den werd in de eigen bedrijven verdiend;
25 bestond uit subsidies en vrije giften,
ledereen werkte naar vermogen, ontving
daarvoor voedsel uit de centrale keuken
en maandelijks een zeer bescheiden kleed
geld; ook de staf ontving een salaris in de
ware zin des woords. De gezinnen werden
in huisjes ondergebracht (2 huisjes onder
een dak). Deze huisjes werden later door
een gift van wijlen H M. Koningin Emma
belangrijk verbeterd. Voor de weeskinde
ren was er een jongens- en een meisjes
afdeling.
In het begin gebeurde het meerdere malen,
dat er geen geld was om voedsel te kopen.
De noden werden aan onze Hemelse Vader
voorgelegd, en wonderlijk waren de ge
bedsverhoringen, niet alleen wat betreft de
stoffelijke noden, maar ook de geestelijke.
De kerkdiensten werden in de school ge
houden. Later ontving de kolonie van vrien
den te Semarang een mooi geschenk in de
vorm van een kerk. In de omliggende dor
pen en in de gevangenis te Salatiga werd
geëvangeliseerd. In zes a acht dorpen
werden zondagsscholen gehouden.
Doordat de kolonie een eigen steenbakke
rij had, kon in latere jaren een aardig zie
kenhuisje in steen worden opgetrokken.
Een gift van Simavi stelde het beheer mede
hiertoe in staat. De microscoop, waar het
Stationsweg 143 tel. 070
60 17 03 DEN HAAG
Stationsweg 77 tel. 070
60 15 12 DEN HAAG
Herenstraat 157 tel. 070
86 32 01 VOORBURG
Fred. Hendrikl. 161
tel. 070 - 55 66 97
DEN HAAG
Waarom zoekt U zo lang als U weet dat
wij alle Indische platen en krontjong voor
radig hebben?
Fabritius sprookjes op z'n Indisch f 13,90;
Lief Java ƒ10,Nafiri Tuan uit Modjokerto,
The Real Krontjong met Sam Saimun,
bekend door Bert Garthof, Annie Landouw,
L.P.'s, enz. enz.
HAWAn'6 importp'aten V00rra<Jig o.a. uit
personeel zeer trots op was, was eveneens
een geschenk van Simavi. Trots waren wij
ook op de aardige bedjes in het kinderzaal
tje, zelf vervaardigd van oude waterleiding-
pijpen en zelfgevlochten staaldraadmatras
sen (werk van enkele blinden.) Elke mor
gen werd polikliniek gehouden, ook voor
de bewoners van de naburige dorpen. Te
vens liepen enkele helpsters de huisjes
langs om te horen of er zieken waren en
welke klachten deze hadden. Later werden
de medicijnen rondgebracht en de ernstige
gevallen in het ziekenhuis opgenomen.
Eens in de week kwam de gouvernements
arts van Salatiga de zieken onderzoeken en
zijn instructies geven. De heel ernstig zie
ken werden naar het centraal burgerlijk
ziekenhuis te Semarang vervoerd.
Veel moeilijkheden zijn er in de loop der
jaren geweest, maar ook ontelbaar vele
zegeningen. Het hoofddoel van het werk
was steeds de verkondiging van het Evan
gelie.
De heer Van Emmerik overleed reeds in
1924; zijn echtgenote stierf gedurende het
tweede oorlogsjaar evenals haar zuster,
Mejuffrouw Cleverly. Hun kinderen werden
door de Japanners geïnterneerd.
Na de oorlog keerde de Heer S. A. van
Emmerik, zoon van de stichter, terug om
te trachten uit de chaos en verwaarlozing
het werk weder op te bouwen. Daar de
Indonesische regering geen prijs stelde op
dit door Nederlanders verrichte werk en
ook omdat hij meende dit aan zijn kinderen
verschuldigd te zijn, verliet hij - niet zonder
veel innerlijke strijd - enkele jaren geleden
de kolonie en vestigde zich in Tasmanië,
na "Salib Poetih" overgedragen te hebben
aan de Midden-Javaanse Kerk.
L. M. C. van Emmerik
moewQn
oerip soemohardjo
"OERIP SOEMOHARDJO"
door Rohmah Soemohardjo-
Verkrijgbaar bij Boekhandel Tong
Tong, uitgave Moesson-reeks.
Prijs nu slechts 5,incl. porto
Een boek, waarvan J.H.R. in Tong
Tong zegt:
het geeft een boeiend beeld
van het leven van een Javaanse
familie, sterk georienteerd op
Nederland, maar nochtans Indo
nesisch
