MA IN HOLLAND
PASAR
MLAbAM
AMSTERDAM
Gek is het dat je je moeder pas op
latere leeftijd goed leert kennen en be
grijpen, als je zelf al veel meegemaakt
hebt. Willens en wetens doen wij kin
deren een moeder veel verdriet en
desondanks is haar hart groot genoeg
om je alles te vergeven. Je bent en
blijft een kind dat zij gedragen, ver
zorgd en groot gebracht heeft, kortom,
een deel van haar zelf. Dat deel gaat
overal mee hoe en waar ook ter wereld
je je ophoudt, de banden des bloeds
laten zich niet verloochenen.
Nu nog vraag ik mij af wat ze allemaal
van mij gedroomd en verwacht heeft
toen ik als pas geboren baby in haar
armen lag en van haar melk dronk.
Heb ik haar teleurgesteld? Wie weet
wat moeders van hun kinderen dromen,
goed dat wij het niet weten, misschien
is het haar al goed genoeg de kinderen
verzorgd te zien. Ja, nu pas besef ik
het offer en de pijn die ze gevoeld
heeft toen zij voorgoed uit Indië weg
moest, weg van haar geboorteplaats,
weg van haar land en moeder, van alles
wat ze lief had om haar man en kinde
ren te volgen naar Holland. Vreemd,
omdat ze er nooit geweest was.
Alleen de taal en zeden waren ver
trouwde dingen, waar ze niet eens op
bouwen kon, omdat het daar in de
Oost zo heel anders was en toch is ze
gegaan, wat de toekomst ook brengen
zou. Ik heb haar horen huilen bij de
dood van haar vader en later, bij het
afscheid van Tjang, hartverscheurend
zien snikken. Ik voelde haar zuchten en
zag haar ogen staren naar een verdwij
nende kust bij het vertrek uit Tandjong
Priok. De schrik en smart heb Ik ge
lezen bij aankomst in Rotterdam in een
druilige koude regen. Hoe moest haar
hart toen verkild zijn bij zo een ont
vangst! Geen klacht kwam haar over
de lippen steeds gaf zij warmte en
koestering voor ons, naar liefde hun
kerende, kinderen.
De eerste dagen moest zij verdoofd
zijn geweest van heimwee en ellende,
wij woonden toen bij mensen thuis die
ons meer dan schandalig hebben be
handeld. Bij het zoeken naar een huis
werden mijn ouders tegengewerkt tot
dat ze eindelijk een woning kregen in
het dorp waar mijn vader geboren is.
Wat zal het haar de eerste tijd zwaar
gevallen zijn al het werk te moeten
doen. Vroeger hadden wij vijf bedien
den, en toen helemaal geen hulp! Hoe
zal ze gepiekerd hebben om rond te
komen met zo weinig contanten. De
omgang met mensen zo conservatief
en stijf en beklemd in streng afgeba
kende vooroordelen zal haar ook heel
veel moeite hebben gegeven.
Het leven hier bracht een hele omme
keer. De eerste jaren was ze veel ziek;
had last van haar hart en ze verging
haast van de heimwee maar ze had
maar één doel: Het is er; doorzetten
voor je man en kinderen. Je moet, je
hebt het zelf gekozen.
In die jaren is haar liefde voor ons en
de natuur waar ze veel schoons in
vond een zekere troost geweest. Ge
leidelijk begon ze te wennen, verstond
het dialect toen beter, had meer oog
voor de verhoudingen en omdat ze van
nature goed en begrijpend was kreeg
ze alras vele goede kennissen. Wij
jongens werden groter en sloegen de
vleugels uit. Kort na elkaar moest ze
haar drie zoons afstaan aan de grote
wereld. Kan iemand peilen hoe diep
een moederhart dan gewond wordt?
Hoe wijs waren toen haar lessen en
raadgevingen.
Nooit heeft ze ons weerhouden weg te
gaan. Ga en vind je eigen weg en je
eigen leven, ik ben maar een schakel
en je vast tehuis. Mijn broer ging naar
zee, ik trok Indië-waarts en mijn jong
ste broer kwam bij de marine. De oor
log kwam, mijn broer dook onder in
Noorwegen, ik zat krijgsgevangen bij
de Jap en mijn jongste broer ging via
Engeland naar de west, contact was er
niet meer. Zij kreeg de zorgen van
twee opgroeiende meisjes waarvan er
een in de oorlog trouwde en alleen
bleef omdat haar man ook onderduiken
moest. Later de zorgen van een eerste
kleinkind en alarmerende geruchten
van mijn broer.
Grijs en oud hebben die dagen haar
gemaakt. Zeven jaar later zag ze haar
oudste zoon pas terug, na acht jaar
haar derde en na tien en een half jaar
kwam ik pas thuis. Vanuit Indië kon ik
haar niets dan ellende vertellen en een
lijst van familieleden die wij hebben
moeten verliezen door de oorlog. Als
eb en vloed heeft ze familie en kinde
ren zien komen en vertrekken naar
andere landen. Papa heeft ze ziek zien
worden, aderverkalking, geheugenver
lies, hij moest uit huis weg, voor ver
pleging
Hij werd wat agressief en herkende
haar niet meer. Andere moeilijkheden
financieel, huwelijk en ziekte enz. kwa
men aankloppen. De dood van haar
laatste broer greep haar erg aan en wat
later nog die van Pa met Kerstmis.
Nog zie ik haar 's morgens toen ze
na slapeloze nachten bij het raam
ging staan, gebroken de kist nastarend
die per wagen weggevoerd werd door
het rulle zand weg naar de gehuurde
DiSCO
Bolland
Stationsweg 143 tel. 070
60 17 03 DEN HAAG
Stationsweg 77 tel. 070
60 15 12 DEN HAAG
Herenstraat 157 tel. 070
86 32 01 VOORBURG
Fred. Hendrikl. 161
tel. 070 - 55 66 97
gj DEN HAAG
Waarom zoekt U zo lang als U weet dat
wij alle Indische platen en krontjong voor
radig hebben?
Fabritius sprookjes op z'n Indisch 13,90;
Lief Java ƒ10,—, Naflri Tuan uit Modjokerto,
The Real Krontjong met Sam Saimun,
bekend door Bert Garthof, Annie Landouw,
L.P.'s, enz. enz.
Ook vele importplaten voorradig u.a. uit
HAWAII.
zaal van waaruit de uitvaart plaats zou
vinden. Hopeloos snikkend ontroost
baar: "O God, daar gaat hij op zijn
laatste reis. O God, Pa, daar ga je
heen... Ik met haar alleen thuis kon
haar onmogelijk troosten, had haar met
zachte dwang gewassen en aange
kleed en gedwongen tot eten en drin
ken. Als een kind liet ze zich leiden,
later bij de begrafenis was ze sterkeen
moedig. In het oude huis kon ze toen
alleen niet meer wennen, nu woont ze
bij een jongere zuster van me in, waar
ze kookt en met de huishouding helpt.
In het dorp mogen ze haar graag, ze
heeft veel kennissen waar ze op be
zoek kan komen en rijst voor hen klaar
maakt. Haar zusters zitten hier in
Holland, die komen af en toe om oude
herinneringen op te halen. Ze heeft
een eigen kamer en nog overal belang
stelling voor, ze leest erg veel en is
graag bereid tot helpen of voorlichten.
Nog altijd heeft ze vele herinneringen
uit Indië van tempo doeloe en ze kan
vertellen, die moeder van me! Boek
delen! En nog na al die jaren knaagt
het heimwee van verlangen dat nooit
zwijgt ook al zou ze niet terug willen.
Dit land is haar land geworden, ze is
ermee vergroeid maar in haar dromen
is ze daar waar ze groot geworden is.
Jan Weites
Raden Mas Samiran en Mariani
brengen
klassieke Balinese dansen.
31 mei t/m 3 juni 1973
AMSTELHAL RAI GEBOUW
Inlichtingen: Alkmaar
Willem Bartiusstraat 6
Tel. 02200- 1 18 65
20
