F
OP ZOEK NAAR PASEN
PASAR
MAbAM
AMSTERDAM
Tempo Doeloe
ABONNEE'S 89
WERFT ABONNEES!
The Silver Tone Steel Band met
limbo-show en vuurvreter zijn er
ook.
31 mei t/m 3 juni 1973
AMSTELHAL RAI GEBOUW
Inlichtingen: Alkmaar
Willem Bartiusstraat 6
Tel. 02200- 1 18 65
Het is wonderlijk hoe vol de banket
winkel-étalages afgeladen kunnen zijn
met chocolade-eieren in veelkleurig
zilverpapier (met erg veel goud en
zilver), terwijl de eertijdse paas-copy
in tijdschriften en kinderrubrieken vol
komen ontbreekt. U weet nog wel met
b.v. kleurwedstrijden en allerlei voor
beelden hoe paaseieren zelf gekleurd
konden worden: de ene serie teke
ningen al mooier dan de andere.
Opmerkelijker echter is dat in diverse
gesprekken voorzichtig geplaatste vra
gen over Pasen meestal niet verder
komen dan de beschouwing van Pasen
als een aanknoopdag voor een va-
cantie, waarop al dan niet voordelig
snipperdagen aansluitend "versierd"
kunnen worden. Opa's en Oma's zijn
voor Pasen in belag genomen door
kinderen plus kleinkinderen.
Zij die de Paasdagen aansluitend bij
een vroege vacantie kunnen nemen zijn
zó totaal door de vacantiebespiegeling
in beslag genomen dat Pasen zelf er
helemaal bij in schiet.
Voor zeer veel mensen (vooral de
jongere) is Pasen alleen nog maar een
vage "Christelijke feestdag", voor de
iets beter georienteerden "een her
denking van de herrijzenis van Chris
tus of zoiets". Voor hen die het nog
steeds wél goed weten, is inderdaad
Pasen nog steeds de dag van de her
rijzenis van Christus uit de Dood.
En dat dit inderdaad het grote vernieu
wende element is van het Christelijk
geloof dat niemand waarlijk sterft maar
door zijn geloof behouden wordt.
Toch is ook voor hen dit Paasfeest
dus uitsluitend verbonden met het
Christelijk denken, zodat de boodschap
van het Paasfeest aan alle niet-Christe-
nen voorbij gaat. Wie erg belezen is,
heeft in andere religieën vaak gehoord
van (soms zeer knappe) verhandelingen
die overtuigend aantonen dat het hele
kruisigings- en opstandings-verhaal on
waar is. En dat a. de gekruisigde Jezus
in bewusteloze toestand van het kruis
gehaald zou zijn en door zijn discipelen
met geneeskrachtige kruiden weer ge
nezen was, b. Hij inderdaad aan het
kruis omgekomen is en er nooit een
opstanding was; het lijk was alleen uit
het graf gehaald en in intieme kring ge
balsemd en ritueel begraven, waarna
de "opstandings-legende" was verzon
nen, enz. enz. Er bestaan ettelijke le
zingen en theorieën. Er is in feite zó
veel pro- en anti in het Paasverhaal
(en de Opstanding) gezegd, dat de
eeuwige essentie van het verhaal ge
woon verdronken is geraakt in gepraat.
Want de essentie van de "Opstanding
uit de Dood" is inhaerent aan alles wat
leeft, wat leefde en wat leven zal op
deze aarde. Het wordt misschien een
beetje duidelijker als wij beseffen dat
het Paasfeest in Engeland Easter heet
en in Duitsland Ostern, dus al bestond
voordat het Christendom in Noord Eu
ropa kwam. Toen was er in plaats van
Pasen het Lentefeest, wat inderdaad
óók een feest is van de Opstanding uit
de Dood (van de winter).
En zo zal een student van De Dood
bij andere religieën of ethnische ge
bruiken telkens weer ontdekken dat de
Mens zo lang hij bestaat altijd gewor
steld heeft met het doodsprobleem,
omdat hij niet KON geloven dat aan
wat wérkelijk leeft een absoluut einde
kon komen. In feite bestaan er zo e-
norm veel vormen van "leven na de
dood" (denk b.v. aan arfelijke eigen
schappen en het voortleven van ideeën
nadat de schepper ervan overleden is)
dat het me niet verbaast dat dit uni
verseel verlangen voor één maal ook
in een feit (in casu de wederopstan
ding van de mens Jezus) gestalte ge
kregen kan hebben.
Ja, zelfs met Tong Tong beleven wij
een poging tot herleven, tot wederop
standing, nadat we als Indischman
doodverklaard en uitgerangeerd zijn.
Maar ach, we zijn ongemerkt gedui
keld in een kleinburgermannetjesbe-
staantje met eindeloos gepingel om een
beetje meer en nóg een beetje meer
en nóg een beetje meer, enz. Met vele
kleine vitterijtjes en naaperijtjes en
valsheidjes, waardoor ons vermogen
om grote lijnen te zien en grote initia
tieven te ontplooien verloren is gegaan.
Omdat we destijds in Indonesië alles
verloren, zijn we alleen maar nóg be
houdender geworden dan we ooit ge
weest zijn. En in ons klein getwist (als
kippen in een ren) om kleine graantjes,
hebben we de grotere Ideeën niet ge
zien die Tong Tong op vele terreinen
toonde. En we hebben Tong Tong klein
genoemd omdat we zélf klein waren...
Ach, zeg niet: "Toon mij dan, wat ik
doen moet..."
Dat is altijd het curieuze van elke
Opstanding uit de Dood: dat moet
helemaal uit Uzelf komen, uit een storm
van verlangen om groter, beter, "an-
derser" te zijn. Als wij dat niet kunnen,
maar liever zalig oud worden met
Drees, dan is Pasen niet voor ons ge
maakt. Nóch welke andere opstanding
ook. Want (fluisterend aan Uw oor):
wij zijn al doder dan wij denken
Vindt U dit een wrede, harde aan
spraak, lezer? Spreek dan met Uzelf.
Eerlijk. En U zult voor Uzelf misschien
nóg harder zijn dan ik. En bij alle
droefheid om wat U vindt zult U mis
schien toch wel een gelukkig gevoel
over houden. Want pas dan ben je wer
kelijk op weg naar het nieuwe Pasen
als U weet wat U verloren hebt
T.R.
Van de verzameling fotografische do
cumenten uit het oude Indië, bijeen
gebracht en toegelicht door E. Breton
de Nijs (Rob Nieuwenhuys) die onder
de titel Tempo Doeloe in 1961 het
licht zag bij Querido in Amsterdam is
thans een tweede druk verschenen,
ditmaal niet gebonden maar als paper
back, doch in hetzelfde formaat als de
eerste uitgave. Nogal prijzig 29,
maar wat wil men in deze tijd? Zelfs
ons geestelijk voedsel onttrekt zich
niet aan de waanzinnige prijsstijging,
waarmee wij te kampen hebben.
Het is, dunkt ons, overbodig deze
tweede druk van een aanbeveling te
voorzien. De inhoud is niet gewijzigd,
en de uitvoering even fraai als de
eerste. Foto's gekozen uit een over
vloed van materiaal, betrekking heb
bende op de periode 1870-1914 geven
een onvergetelijk beeld van hetgeen in
het bijzonder de Europeaan in Indië op
zijn weg ontmoette, hoe hij er leefde en
werkte, liefhad en stierf. Een boek om
te bezitten en te koesteren als een
schatkamer van dierbare herinnerin
gen. Er zijn, helaas, steeds minder
lezers die uit eigen waarneming dit zo
boeiende tijdperk hebben beleefd.
J.H.R.
"Tempo Doeloe", E. Breton de Nijs
uitg. Querido prijs 29,90 porto 2,25
3
