TOKO MAS
INDONESIA
r
Nog het een en ander over modern Indonesisch
ABONNEE'S SS
WERFT ABONNEES!
Specialiteit Indonesische gouden
sieraden 22, 23 en 24 Kt.
(Rijksgoedgekeurd)
JUWELEN 22 KR. GOUD
GEZET MET BRILJANTEN
(origineel Indonesisch mo
del)
Markies ringen met 18 en 13
briljanten. Rijringen, slagrin-
gen, fantasieringen en tiffa-
nyringen etc., gezet met bril
janten.
Markies hangers, ati, wadjik,
kembang, anggur.
Markies oorknoppen, bun
der, satu of mata banjak.
Origineel
IMPORT GOUDEN SIERADEN
Armbanden
Srikit brede armbanden, Kendari
armbanden. Gebloemde schakel
armbanden 10 tot 50 gr. Armban
den met Chinese letter of naga,
Krontjong armbanden, schakel
armbanden 45 gr.
Ringen
Krontjongringen, schakelringen,
stempelringen. Markiesringen
met rode steen (wadjik) Fantasie-
ringen, met rode, blauwe, groene
steen. Ringen gezet met echte
ster Saffiers, Robijnen, etc.
Diversen
Kalung 10 tot 30 gram, ketimun,
padi, blokjes, etc. Oorknoppen,
oorhangers, met of zonder steen.
Hangers etc., met en zonder
steen.
Voor bejaarden kunnen wij
thuis bezorgen bij aankoop
van meer dan 350,
Albert Cuypstraat 142,
Amsterdam, (vanuit Centraal Sta
tion tramlijn 16, 24 of 25.)
Tel. 020-71 87 28.
Na 18.00 uur 020-42 88 13.
KAJOEPOETIH-OLIE
De beste kwaliteit die we konden
krijgen. Neem nu een fles (hoop dat
U 'm niet nodig hebt!) want straks
is het weer wachten op een nieuwe
zending. 100 cc. fles f 6,50 cc.
3,25 (porto 90ct-60 ct.)
Onze medewerker A. Ed. Schmidgall Tellings besluit met dit artikel zijn interessante serie over
nieuwe termen in het moderne Indonesisch. Het voorlaatste artikel verscheen in ons nummer
van 1 November 1972.
De manlijke huisbediende of huisjon
gen, die altijd keurig geklede verschij
ning met z'n Javaanse hoofddoek en
witte gladgestreken pantalon al dan
niet met een halve saroeng eroverheen
geslagen en die het predicaat van
djongos heeft gekregen, natuurlijk van
dat "jongen" afgeleid, is verdwenen
van het toneel. Hij heeft plaats moeten
maken voor de pelajan. Dit woord be
tekent evenwel toch nog steeds "be
diende", alleen wilde men de koloniale
image wegnemen. Maar, de loop der
tijden heeft dit woord gewogen en te
licht bevonden; het was niet langer
acceptabel voor de maatschappij en
Hotel Indonesia heeft de primeur om
het woord pramubhakti te introduceren
dat zoiets betekent als "leider of aan
voerder in het bewijzen van diensten";
bhakti betekent "diensten, service". In
Medan werd de huisjongen in de kolo
niale tijd met het Engelse boy aange
sproken. De pramubhakti pakaian in
Hotel Indonesia is de bediende die
zorg draagt voor iemands kleren. Hoe
het zij, als één schaap over de dam is
volgen er meerdere, d.w.z. als er al
eenmaal een woord is gecreëerd met
pramu is het niet lastig om andere te
vormen naar analogie hiervan. Ter
loops, het element pramu komt in geen
enkele taal opzichzelfstaand voor, we
bedoelen, noch in het Indonesisch noch
in het (Oud) Javaans of Sanskriet. Het
Javaans kent wel pramugari (leider,
aanvoerder). Zo kent men thans de
pramuria voor de hostess van een
nachtclub; ria opgewekt, zodat het
hele woord zoiets betekent als een
"aanvoerster die haar gasten opge
wekt moet stemmen". De nachtclub
"Galaxie" in Djakarta evenwel vertikt
het om dit woord te bezigen en noemt
z'n hostesses starlets! Het woord hos
tess is thans ook al opgenomen in de
Indonesische vocabulaire, doch het
heeft in de Bahasa Indonesia een on
gunstige betekenis gekregen, nl. die
van prostituée.
Als djongos niet meer mag worden ge
bezigd in naam van de kepribadian na-
sional (nationale identiteit), waar zo
veel mede wordt geschermd, is het
vanzelfsprekend zaak om ook naar een
andere term om te kijken voor babu,
de vrouwelijke huisbediende. Zij staat
nu bekend als de pembantu rumah
tangga of "hulp in de huishouding" -
let wel, géén "huishoudster" van toen
froeher! Ook op paspoorten wordt
deze functie opgegeven, indien een of
andere Indonesische diplomaat naar
het buitenland gaat en hem wordt ver
gund een vrouwelijke bediende mede
te nemen.
We zijn nog niet uitgepraat over dat
pramu. De air hostess is geworden
pramugari en haar manlijke tegenspe
ler, dat is de air steward, pramugara.
Om het verschil naar voren te brengen
tussen een air stewardess en een
ground stewardess heeft men voor de
eerstgenoemde persoon het woord
pramugari angkasa (angkasa lucht
ruim) gecreëerd en voor laatstgenoem
de pramugari darat (darat vaste
land). En om naar het religieuse vlak
over te schakelen, daar kent men de
pramugari geredja of "vrouwelijke
plaatsaanwijzer" met haar manlijke
tegenhanger de pramugara geredja.
Het grote warenhuis "Sarinah" aan de
Djalan Thamrin in Djakarta - in het In
donesisch geheten Toko Serba Ada
"Sarinah" of ge-acronymiseerd Toser-
ba "Sarinah" heeft z'n pramuniagas of
"salesgiris", nog anders "winkelbe
dienden"; niaga is 't woord voor "han
del". Voor een korte tijd heeft men
geexperimenteerd met de woorden to-
kowan en tokowati, voor respectievelijk
een "verkoper" en "verkoopster".
O ja, bijna zouden we het vergeten,
nu de toeristenindustrie in Indonesië
een "gouden" tijd schijnt door te ma
ken, moesten er haast-je repje gidsen
uit de grond worden gestampt en zo
verscheen de pramuwisata ten Indone
sische tonele; wisata betekent een
"tour of trip".
Het element pramu in Pramuka, waar
mede de Indonesische Padvinder wordt
aangeduid, heeft echter niets te maken
met het bovenbesproken pramu; het
is hier een gedeelte van de acroniem
Pramuka, welke staat voor PRAdja Mu-
da KArana. Stuk-voor-stuk betekenen
de drie woorden resp. "het volk of de
burgerij", "het jonge volk" en "paraat
om te werken en diensten te bewijzen",
zodat Pramuka ongeveer is te vertalen
met: "een groep mensen bestaande uit
jongelieden en meisjes, die bereid zijn
te werken voor en diensten te bewijzen
aan den lande". Tussen twee haakjes,
het Javaanse woord pramuka betekent
"eerste, aanvoerder, spits, voorhoede".
De huidige voorzitter van de Pramuka
Beweging is Sultan Hamengku Buwono
IX.
A. Ed. Schmidgall-Tellings
Arlington, Va. Vóór 17 augustus 1972.
(dag, waarop de Indonesische spel
lingsherziening is ingegaan. Dit stuk
is dus nog in de oude spelling ge
schreven)
noot van de redactie:
Het warenhuis Sarinah is sedert onze
medewerker dit stuk schreef gesloten.
18
