.stelt
olOb
satuan Indonesia Nasional" - dus
niet de PNI!) van onze dierbare
Bung Hendro, alias Groeneveld.
Ik kan heel veel vertellen, maar
ik doe het niet; het kan allicht
verkeerd worden begrepen, maar
wat over Frans in Tong Tong
geschreven is, is voor menigeen
zeer pijnlijk omdat wij hem alle
maal hebben verlaten en hem in
de steek gelaten hebben. Maar
niemand kan bevestigen dat hij
niets was geweest; hij had veel
geholpen financieel zowel als
moreel
Toen ik Leo terugschreef dat ik de fo
to's best wilde plaatsen, kreeg ik een
nóg langere brief terug, waaruit ik ci
teer;
Heel blij verrast ben ik, te weten
dat het jou een plezier is, dat ik
hem en hen niet vergeten ben,
maar ook dank zij de enige en
levende TONG-TONG die wij 2 x
in de maand in onze brievenbus
sen vinden, is het te danken, dat
wé INDIË en alles wat er mee te
maken heeft, nimmer en nooit
zullen en KUNNEN vergeten!
"Groot is de mens, die de laster
trotseert,
"Die er zich boven leert verhef
fen door te zwijgen.
"Doch dit zwijgen wordt niet ver
overd dan door veel ZIELELEED
(heb ik eens ergens gelezen) en
ik heb er stilzwijgend in berust!...
De bijgesloten foto's dragen de dag
tekening 9 aug. 1952 (dus 20 jaren na
dat Frans zijn branië "opstand" waag
de), tijdens de verbroederings samen
komst v.d. P.I.N. Afd. Surabaya. En pas
nu, mei 1973, na nog eens 20 jaren,
komt Frans "bij zijn groep terug", al
blijft voorzichtigheid geboden, want het
"verkeerd begrijpen" zal bij velen nog
heel lang blijven voortgaanzegt
Leo, die een oude en vertrouwde In
dische naam draagt en die bovendien
nog iets heeft als een geweten!
NIET DE ENIGE
Maar keren wij eerst nog even terug
naar het citaat over de vrouw van
Frans Groeneveld, want het is een
zeldzaam getuigenis. Over het alge
meen immers plegen vrouwen, die een
miskenning of verguizing mee hielpen
dragen, totaal vergeten te worden.
Reeds dood verklaard tijdens de strijd
van hun man staan zij vaak hulpeloos
alleen omdat hun man nog gedragen
is door zijn overtuiging, zijn ideaal,
waarvan hij de politieke of sociale
structuur begrijpt en er een logische
voorstelling van heeft, die hem de
kracht geeft om door te zetten. Maar
zijn vrouw (en vaak moeder van enke
le kinderen) begrijpt dat allemaal niet
zo goed. Ze weet alleen dat ze uitge
stoten is en dat "niemand haar wil
kennen". Waar de man vaak in de al-
gemene veroordeling zijn betrekking
ook verliest, komt op de vrouw de volle
last neer van de gezinszorg zonder
geld. Hetgeen (verdere) afglijding ver
oorzaakt naar de kampong.
Wat zo'n vrouw lijdt, is met geen pen
te beschrijven, en wij weten het. Maar
het is nu voor het eerst dat er in Tong
Tong ook zo openlijk getuigd wordt van
het lot van zo'n uitgestotene. Zoals on
ze gemeenschap er zovele gemaakt
heeft in de afgelopen decennia en er
hopelijk achteraf wroeging van heeft.
Want wij kunnen alleen verder in de
Tijd als wij niet geremd worden door
oud onrecht dat niet eerlijk onder ogen
gezien wordt. Zodat wijzelf ook ande
ren eerlijk in de ogen durven zien.
Want U weet toch ook dat Groeneveld
niet de enige was, die door de Indische
gemeenschap uitgestoten werd. Er zijn
er in feite veel meer geweest die de
"euvele moed" hadden om zich buiten
de gangbare orde te stellen en een
andere gezagsvorm eisten. ELK VOLK,
ELKE BESCHAVING heeft zulke "pelo-
pors" gekend, ze aanvankelijk veroor
deeld of uitgestoten en later vaak in
ere hersteld.
Dus moet ook de Indische groep ze
gekend hebben, maar bij ons blijven ze
nog steeds veroordeeld en geschand
vlekt. En naar een verlaat heronder
zoek is zelfs niet getaald. Vanaf de
vroegst bekende "opstandeling", de
ook door Cramer genoemde Pieter Er-
berfeld, zijn al deze vrije denkers door
de gemeenschap veroordeeld en weg
gewist, soms totaal onverdiend en op
verdachtmaking en laster alleen. En wie
er wérkelijk "fout" waren, zij waren
niet fouter dan welke doorbreker in
welke nationale historie ook die later
grote roem en verering kregen. Een
paar namen noemen? Douwes Dekker
en Dahler? Teeuwen en Groeneveld?
"GOENTOER BERGERAK"
Het is écht een klein kunstje om in dit
artikel namen te noemen uit de jaren
1910 tot 1920 (dus nog vóór het IEV
opgericht werd) van Indo's, die mede
werkten aan zelf opgerichte blaadjes
als "De Indiër", "De Indische Bewe
ging", "De Goentoer", "Goentoer ber-
gerak", "De Express", "De Voorpost",
enz., enz., enz., die stamelend een ei
gen stem wilden formuleren, tastten
naar een nieuwe oriëntering met een
échte identiteit - en die vielen, de een
na de ander, door de eenzaamheid
waarin ze werkten en de verstoting
door hun gemeenschap. Terwijl ze ei
genlijk alleen uitspraken wat velen al
lang voorvoelden: dat aan de Neder
landse tijd een eind zou komen en in
Indië andere meesters zouden komen...
Reeds hoorde men het rommelen van
de naderende revolutie. En van de na
derende wereldoorlog die voorgoed
een eind zou maken aan de westerse
overheersing. "Goentoer bergerak...!"
Maar die dit voorvoelden, waren en
kelingen; vele anderen die het ook
voelden, hielden liever hun mond.
Het ergst was voor deze "revolutio
nairen" dus het ontbreken van toege
wijde en adequate helpers. Daardoor
werd menige fout gemaakt, bleef me
nige taak onaf, mislukten vele goed
bedachte nevenplannen. En de grote
massa bleef werkeloos toekijken, soms
een gejuich aanheffend als een met
moeite opgezette muur van het met
bovenmenselijke kracht overeind ge
zette bouwwerk instortte. Ook was men
vaak gedwongen samen te werken met
krukken, roddelaars, doodgewone ro
vers, indringers, profiteurs en agents
provocateurs... ik overdrijf geen milli
meter. Dit alles in een zee van grote en
kleine jaloezietjes.
Wie geschriften uit die dagen door
leest (brieven, rapporten, lasterstukjes,
enz.) staat verbaasd hoe zéér weini
gen deze "rebellen" (tegenwoordig
zouden ze "progressieven" genoemd
zijn) gekend hebbpn en hoe nog véél
weiniger tijdgenoten iets begrepen
hebben van de idealen dezer mensen,
maar hoe enorm veel kwaadsprekers
op gerucht en verdachtmaking gehol
pen hebben deze mensen zwart te
maken en uit te stoten.
En natuurlijk zullen ze hun gebreken
gehad hebben, ook al weet ik ze van
Groeneveld toevallig niet. ALLE voor
lopers, ALLE nieuwlichters, ALLE re
geerders zullen hun gebreken wel ge
had hebben net als bij ALLE andere
volken door ALLE tijden. Alleen bij de
Indische groep hebben echte en ver
meende gebreken geleid tot achter
docht en wantrouwen die ons AL onze
leiders en vrienden ontnomen hebben.
Omdat het kennelijk ontbroken heeft
aan mensen met een hart en een moed
groot genoeg om adiks te begrijpen, te
vergeven en te beschermen.
En zó hebben wij ons gehaast om onze
adiks uit te wissen, dat Cleintuar's
knappe studie: "Indische Nederlanders,
een ontheemde bevolkingsgroep zon
der toekomstbeeld" eigenlijk nog de
aanvulling nodig heeft: "en zonder
Verleden". Want wij hebben helemaal
geen grote mannen en vrouwen om in
eerbied op terug te zien. Ja, er is niets
aangrijpenders als de Indische kerk
hoven in Indonesië, waar zelfs het gro
te kerkhof Kembang Kuning in Sura-
baja verlaten en gehavend ligt omdat
er geen groepje gevonden kon worden
dat het geld, de arbeid en de eensge
zindheid wilde bundelen om zorg op te
brengen voor desnoods alleen maar
één kerkhof in Indië als een symbool
van dankbaarheid
5
