OBAT KOEWAT BERDJALAN
Jos. van Arcken
cLekkef %ok§n
vaii Sabang
tot (^Merèuke
mocss
Onvermoeibaar, met een rustige regel
maat liep de mantri-opnemer van de
bosinrichting voor mij uit. Wij waren
bezig om een tracée te zoeken voor
een uitbreiding van het railbaannet in
de houtvesterij Djombang. Het was
midden in de Oost-moesson, het djatie-
bos stond kaal en bij iedere stap knis
perden de grote, droge djatibladeren
onder onze voeten. Wind was er niet
en er hing een merkwaardige geur van
wierook in het bos. Het enige groen
was van de kemlandingan en soms in
het oude bos, stond al een ploso boom
met naakte takken te pronken met een
overmaat aan grote fel oranje vlinder
bloemen.
Op zulke dagen komt de dorst je om
de tien minuten overvallen en wie er
aan toegeeft wordt mat en overver
moeid. De huid wordt ruig van het zout
en als onervaren baroe begin je al
gauw de moeilijkheden van het klimaat
te ondervinden. Zo had ik ook de
grootste moeite om de magere kleine,
oudere man bij te houden, maar ik had
het hart niet om voor te stellen om te
rusten. Aan hem was niets van enige
vermoeidheid te bespeuren; hij zweet
te zelfs nauwelijks onder zijn bruine
bamboehoed. Voortdurend registreerde
zijn brein alle topografische gegevens
van het terrein, waar het railbaantracé
moest komen. Tenslotte kwamen we in
het oude bos, dat door de nieuwe baan
moest worden opengelegd. Het tracé
was al uitgezet met paaltjes; het ging
erom of kleine veranderingen konden
worden aangebracht, die het graafwerk
zouden verminderen en risico's van
eventuele verzakkingen zouden wegne
men.
Na enkele uren zwoegen kwamen wij
aan het eind en namen een rustpauze.
We deden de veldflessen open en
rookten een voorzichtig plukje tjap
Warning.
Toen vroeg ik de mantri hoe hij het -
op zijn leeftijd en met zijn tengere fi
guur - klaarspeelde om dergelijk slo
pend loopwerk vol te houden in dit
klimaat en in dit zwaar geaccidenteerde
terrein. Dat kwam door de obat koewat
berdjalan, die hij de avond tevoren bij
het naar bed gaan had ingenomen,
vertrouwde hij mij toe. En toen ik in
formeerde wat dat voor obat was, ver
telde hij het recept: Eén lepel honing,
een mespuntje peper, het geel van een
rauw ei, dit in een bierglas goed men
gen en aanvullen met bier tjap Koentji,
de donkere soort. De volgende dag
ben je dan onvermoeibaar.
Dat het een voedzaam soepje moest
zijn was overduidelijk, maar erg veel
vertrouwen had ik er toch niet in. Wan
neer de gebruiker er baat bij had zou
het wel voor een deel op suggestie
berusten.
Maar een jaar later op Midden-Java in
de houtvesterij Telawa kreeg ik de
proef op de som.
Telawa ligt aan de spoorlijn van Se-
marang naar Solo. Het is een kleine
desa met een onderdistrictshoofd, een
pandhuisje, een éénmans postkantoor,
een aantal Chinese winkeltjes en een
grote houtstapelplaats aan weerszijden
van de spoorbaan. De kampong is
verscholen onder een woud van klap
perbomen, de stapelplaats onder de
gebruikelijke regenbomen en daarbui
ten begint het djatibos, afgewisseld
door tegallans. Daar weiden in de
Oost-moesson de trage zwarte karbou
wen onder de hoede van een zwart-
verbrande naakte dreumes, met een
groot grasmes in de hand.
De waker van de stapelplaats was een
lange oude man. 's Nachts deed hij
ieder uur een ronde over het terrein
en sloeg dan op verschillende plaatsen
op stukken rail, die aan ijzerdraden
aan de takken van de regenbomen
bengelden. Het was altijd een gerust
stellend geluid, dat getingel, begeleid
door snerpende insectenkreten in de
tropennacht. Als ik wakker was luister
de ik daar met genoegen naar.
Overdag stond de oude heer nog wat
hout te kloven of deed andere lichte
karweitjes op de kleinste van de sta
pelplaatsen, die het dichtst bij het sta
tionnetje lag. Daar kwam ik geregeld
langs en op een dag drong het plotse
ling tot mij door, dat deze oude man
eigenlijk dag en nacht bezig was.
Ik vroeg hem hoeveel uur hij per et
maal sliep.
"Och, antwoordde hij, ik ben al zo oud,
dan heb je niet veel slaap meer nodig
dan zo'n twee of drie uur; dat zult U
ook nog wel eens beleven als U een
oude man geworden bent."
"Ja, dat hoop ik", antwoordde ik, "maar
dat neemt niet weg, dat ik niet snap
hoe je dat volhoudt zo iedere dag
eigenlijk voortdurend in beweging te
zijn en dan ertussen door zo nu en dan
nog zwaar werk te verzetten ook".
Voor Juwelen en Uurwerken als
van ouds naar
Laan van Meerdervoort 520
Den Haag - Telef. 33 64 41
En daar kwam weer het verhaal van de
obat koewat berdjalan; precies hetzelf
de recept.
Dus sobats, als we nu oud zijn en we
moeten nog eens zo'n paar dagen hard
sjouwen, verhuizen bij voorbeeld of
behangen bij de pas getrouwde kinde
ren en je voelt je dan wat moe of ziet
er tegenop: Neem het aloude Javaanse
recept!! En dan jij poekoel teroes ja!
Bosganger
Voor de meeste ondernemingen heet
te zo'n waker "ronda", omdat hij im
mers "de ronde" maakte. Maar ik ben
ook op ondernemingen geweest waar
op deze waker "tjentèng" heette; en
hierin hoor je duidelijk het slaan van
ijzer op ijzer! - T.R.
Het nieuwste boek van Lin Schol-
te (Anak Kompenie) is een
KOOKBOEK!
"LEKKER KOKEN VAN
SABANG TOT MERAUKE"
Splinternieuwe, maar ook
oude, minder bekende
recepten uit de wonderlijke
tropenkeuken.
10,90 0,90 porto
Bestel Nu per giro 6685, boek
handel Tong-Tong.
