P
VAMU NEDERLAND
Vis pedis (heet)
Kip pedis (heet)
Vlees pedis (heet)
Prijs 2,50 per bakje
ABONNEE'S BB
WERFT ABONNEES!
(vervolg van pagina 9)
gen ze zich, omdat ze te hebzuchtig of
te amoureus waren, dan werden hun
euveldaden met vele slagen om de arm
aan de hogere instanties bekend ge
maakt. Zij kregen ook meer te eten,
dan de sobere Javanen, met name veel
vlees, want de "vette hap", ofschoon
schadelijk in het warme klimaat, is
voor de eenvoudige Europeaan het
toppunt van culinaire weelde. Wanneer
de Soenan voor zijn Europese karos -
een geschenk der Compagnie - een
koetsier behoefde, dan kon hij geen
Javaan voor dit ambt gebruiken. Die
kon immers onmogelijk hoger (op de
bok) dan de Vorst (in de koets) zitten
Dat bleef zo tot 1941.
Overigens was men bang voor de
Belanda's. Zo vertelde mij mijn Javaan
se leraar, dr. Poerbatjaraka, dat in Ja
vaanse gezinnen de kleintjes naar bed
werden gejaagd met het dreigement:
Pas op, daar komt een Welanda ma-
bok!" De Hollander was dus de boe
man. Doch wanneer men zei: "Daar
komt een wong Tjina", dan lachten de
kinderen slechts.
De sterkste toets voor het al of niet
bestaan van rassenvooroordelen, is
wel de rassenvermenging, die voor de
rasfanatici een gruwel is. Vóór 1800 is
deze kwestie in alle koloniën niet ac
tueel. Het sterkst waren hierin de Ro
maanse volkeren. De veroveraar van
Mexico, de harde, brilliante Cortez,
zou nimmer geslaagd zijn, als hij niet
de hulp ener echte Mexicaanse dona
Marina had gehad, die hem met méér
dan goede aanwijzingen van dienst
was. Het verst gaan hierin de Franse
kolonisten. Zelfs de Engelsen schuw
den, toen zij de grondslagen voor hun
Indisch imperium legden, allerminst de
omgang met de Indische schonen. Ook
de Kaapkolonie had vóór 1800 een zéér
gemengde bevolking. En wat ons Indië
betreft, de huwelijken met Inheemse
vrouwen werden eertijds wel niet be
paald aangemoedigd, doch zij waren
zeker niet verboden, werden in elk ge
val verkozen boven een wilde sexuele
omgang of een huwelijk boven de
puthaak. Vooral Coen was sterk voor
trouwen wanneer er eenmaal "vlese
lijke conversatie" had plaats gehad
Hoe weinig gewicht de huidskleur in
de schaal legde bewijst wel het feit,
dat de oudste, trouwste en meest ge
waardeerde bondgenoten der Neder
landers de donker getinte Ambonnezen
waren, terwijl men het lang niet altijd
op de lichtbruine Javanen begrepen
had.
Er is helaas een droevige uitzondering
op de regel der gemoedelijke omgang
tussen Europeanen en Aziaten, de el
lendige Chinezenmoord van 1740. On
getwijfeld heeft bij dit drama een tot
dusverre sluimerend rasseninstinct een
zekere noodlottige rol gespeeld. De
felheid, waarmede is opgetreden, maakt
dit waarschijnlijk. Doch ook andere
factoren hebben een rol gespeeld, b.v.
het zelfbewuste, en soms dreigende
Wateringen, Telefoon 01742-32 80
De Boogie-Woogie is onze serie diepvries kant en klaar gerechten.
Wij beginnen met:
10
optreden der Chinezen, waarvan zeker
sommigen een grotere rol op Java
wensten te spelen dan die van een
voudige handelaars en handwerkslie
den. Ook de slechte naam, die enkele
Chinezen zich als geldschieters ver
worven hadden, kan invloed gehad
hebben. Verder de paniek, waardoor
de gehele niet-Chinese bevolking van
Batavia tijdelijk werd beheerst, waar
door zelfs de Hoge Regering zich even
liet meeslepen. Het ellendige resultaat
is bekend: duizenden doden, van wie
de meesten onschuldigen. Tot bezin
ning gekomen, heeft de Hoge Regering
deze wandaden ernstig betreurd, de
verantwoordelijke leidslieden vervolgd
en bestraft, en ter voorkoming van een
herhaling, in Batavia en elders Chinese
kampen" opgericht, waarin de Chine
zen tot het begin dezer eeuw moesten
vertoeven.
Merkwaardig is, dat na de relletjes
tegen de gastarbeiders in Rotterdam
afzonderlijke woonplaatsen voor Tur
ken, Marokkanen, Grieken enz. zijn
overwogen, dus ook hier "apartheid".
Een schrale troost is, dat in Manilha
zelfs twee maal een Chinezenmoord
heeft plaats gevonden. De gebeurte
nissen te Batavia van 1740 mogen we
dus gerust tot de uitzonderingen reke
nen, die de regel bevestigen.
Nu is het eigenaardig, dat men bij het
nagaan der onderlinge verhoudingen in
de Compagniestijd, opeens de toe
stand herkent, die er ook in onze In
dische jaren bestond. Er heerste lang
niet altijd een engelachtige harmonie,
maar er bestond zeker géén rassen
haat. Die is enigszins aangewakkerd in
de Japanse tijd, doch blijkbaar zonder
blijvend gevolg. Een mijner kennissen
ontmoette na de bevrijding een oude
Javaanse vriend, die hem o.m. ironisch
vertelde, dat hij van de Japanse autori
teiten zo veel kwaad over de Belanda's
had gehoord, als hij daarvóór nooit
gehoord of gezien had.
Slechts éénmaal heb ik in een gevan
genenkamp een Europeaan ontmoet,
diè ronduit verklaarde, alle Javanen te
haten. Hij was n.l. inspecteur der pand
huizen, zodat hij alle gelegenheid had,
om de schaduwzijden van het Javaanse
karakter op te merken. Doch zijn hou
ding van blinde haat en verachting
werd door zijn superieuren allesbe
halve gewaardeerd en zou zijn verdere
carrière zeker ongunstig beinvloed heb
ben. Dit was echter een hoge uitzon
dering.
De Regering was er door haar toezicht
ernstig op uit, om de harmonie tussen
de verschillende volksdelen te bevor
deren, óók in de pers.
Men herinnert zich, hoe fel de Regering
tegen "haat zaaien" gekant was. Het
komt mij voor, dat déze wijze om met
elkaar om te gaan, reeds in de Com
pagniestijd geleerd was. Toen had men
zich deze manier van met elkaar te
leven eigen gemaakt en was daarmede
ook na 1800 rustig doorgegaan.
Er bestond in Indië dus helemaal niet
zo'n verhouding tussen de verschil
lende volksdelen als b.v. in Zuid-Afrika,
zoals sommige progressieve lieden niet
altijd opzettelijk suggereren. Zuid-Afri
ka heeft zijn bijzondere geschiedenis
en zijn eigenaardige problemen gehad,
die sterk verschillen van die in de Ar
chipel.
Misschien mogen we daarom de geest
driftige begroeting onzer Koningin in
Indonesië bij haar bezoek beschouwen
als een terugkeer naar de "normale
verhoudingen" van vóór de komst der
Japanners, waardoor alle narigheid van
onvervulde nationale wensen uit de
bezettingstijd en van de politionele
acties op de achtergrond geraakten.
