Ritman tachtig jaar
Pasar Malam Amsterdam
waar U gewoond heeft.
Dat de Heer U rijkelijk zegenen mag.
Mag ik U een algehele beterschap toewensen.
n.n.
U denkt: zo'n briefje kan iedereen schrijven. Wat zegt dat
nou? Maar dat heeft U mis. Zo'n brief kan lang niet iedereen
schrijven. Pas als U bij Uzelf nagaat hoe weinig (of helemaal
niet) U soortgelijke brieven aan andere mensen geschreven
heeft, merkt U wel dat in deze wereld van erg veel mooie
daden en erg veel mooie woorden er een soort sterke
bewogenheid aanwezig moet zijn, die een mens naar de pen
doet grijpen voor zo'n simpel briefje.
Vooral wie het met de velen eens is dat er inderdaad op
Tjalie en Tong Tong veel aan te merken zou kunnen zijn, kan
zich met mij verbazen waarom nochtans zulke briefjes ge
schreven worden. Ik heb dus vaak in gepeinzen met zo'n
brief in mijn handen gezeten, speurend naar karakter en
identiteit van de schrijver (ster), die ik vaak (hoe vreemd
het ook klinkt) kon "voelen met de vingertoppen": een
soort volheid en integriteit die je zelden tegenkomt in de
omgang van alle dag.
Maar als ik zulke soerats krijg, prevel ik: waarom dan zó'n
brief "waar niemand wat mee opschiet"? Op de eerste
plaats is dat niet waar. Ikzelf schiet er enorm veel mee op.
In buien van moedeloosheid of onverschilligheid kan ik er
opeens een geweldige ruk omhoog door krijgen. "Laat ze
nooit in de steek, Tjalie, nooit!" En dan poekoel ik weer
teroes. En gaat zo'n werk voor tienduizenden lezers tóch
maar weer verder. Zie je, dat die "flutbriefjes" dus wél tot
véél in staat zijn?
Met deze brief in het bijzonder was ik wel erg gelukkig.
Want lang niet genoeg mensen realiseren zich, welk een
ontzaglijk moedige, onverslaanbare, volhardende vrouw
Lilian is. Met al haar fulminerende boosheid, haar nooit te
doven vechtlust, haar op de bres springende audaciteit voor
alles wat zwak en gekleineerd is, haar totale onbevreesd
heid voor wat pompeus de baas speelt, is zij voor Tjalie en
Tong Tong een nimmer verflauwende aanwakkerende wind
zonder welk geen vlam kan leven.
En natuurlijk spreek ik nu niet voor Lilly alleen, maar voor
de ongeteld vele vrouwen die in totale onbekendheid (im
mers vaak schuilgaand achter hun man) met verbazing
wekkende volharding een intuitief gevonden waarheid des
noods tegen alle logica van de (mannen-) wereld in, vast
houden in de goede richting. Privé denk ik dat deze ratio
nalistisch denkende beschaving, die steeds verder aan het
bederven is, alleen door intuitief denken (wat wij vaak vrou
welijk denken noemen) bewaard kan worden voor de on
dergang.
Natuurlijk is er niet alleen de vrouwelijke intuitie die de
Tong Tong-gedachte steunt. Ik heb ook vele vrienden (ver
houdingsgewijs meer in Indonesië dan in Nederland), die
op een kalme, onverstoorbare wijze vriend blijven door dik
en dun, hoog over redeneringen heen. Mensen vaak, die
door hun hoge positie "alles weten van Tjalie" en van "alle
verderfelijke fouten van het kolonialisme", dus wel erg
anti-Tong-Tong moeten zijn, maar nochtans saudara blijven
in de ware zin des woords.
Dit is een soort typisch mannelijk denken, dat je in de
laatste tijd steeds meer gaat missen, een soort "open
vizier vriendschap" (sans peur et sans reproche) i.pl.v. die
moderne boekhoudertjes-vriendschap die werkt met papie
ren bewijsjes, maar te deksel, dan is geen karakter meer
nodig, geen moed en geen eer!
Aan je eigen kant vind je dus de kolonialen die in alle stan
den fout waren en zijn. Plus de Indonesiërs die corrupt zijn
en achterlijk en „kolonel". Alles aangetoond met papieren
bewijsjes of „iedereen-weet-dats" En aan de andere
kant staat dan het verlichte westerse denken van alle
gelijkhebbers (en die dus rijk zijn. Maar waarom ligt dan
een derde deel van de mensheid, van Dacca tot Dakar toe,
mens én dier èn plant, letterlijk te verrekken van de honger?
En vervuilen lucht, aarde en water op ontzaglijke schaal en
contamineert de geest meer en meer en meer?
Als je met jezelf en met TongTong en met de Indische groep
bezig bent, je vaak erg verdrietig en kan je tegen ver
oordelende wijsvingers weinig meer zeggen. Maar diep bin
nenin weet je dat je gelijk hebt en dat je instelling goed is.
Je moet alleen nog wat wachten.
Omdat een nieuwe Tijd aan het doorbreken is.
Met een totaal nieuw geweten. Met wérkelijke eerlijkheid en
wérkelijke waarheid. Als je dat grondig weet, kan deze
droeve tijd je niet erg meer teneer slaan, noch je nade
rende dood je verontrusten. Want je weet dat je nu al aan de
Goede Kant staat. T.R.
In verband met het feit dat J. H. Ritman
eind Juli a.s. 80 jaar gaat worden wilde
ik uit de intieme kring van zijn vrinden
enige herinneringen ophalen (episodes
en/of anecdotes) uit zijn leven in een
tijdperk dat men met hem heeft mee
gemaakt (uit het heden of uit het ver
leden) eventueel met foto's verrijkt die
voor dit doel kunnen worden afgestaan
en die in alfabetische volgorde zullen
worden samengebundeld en ingeplakt
in een album, dat aan hem zal worden
aangeboden op zijn 80ste verjaardag!
De voorwaarden zijn: liefst getypt
(zonder foto's) minstens 100 woorden
en hoogstens 300 woorden, met 1 of 2
foto's (formaat 6 bij 6 of 6 bij 9) echter
hoogstens 200 woorden.
Vóór de 29ste Juni per brief opzenden
aan:
W. H. J. Bessem-Bodewitz
Dal-weg 4,
Soest. (Nederland).
Van harte hoop ik heel veel reacties
binnen te krijgen zodat er een boekdeel
aangeboden kan worden als een "Te
rugblik op de veelbewogen levenspe
riode in "moment-opname's" van J. H.
Ritman."
W. H. J. Bessem-Bodewitz
Over twee weken kunt U er weer naar
toe; een van de grootste pasar malams
die Nederland telt: Pasar Malam Am
sterdam. De lichtste, best geventileer
de en ruimste ruimte waarin we onze
verlangens naar iets "Indisch" of iets
"anders" kunnen verwerkelijken. Dat
wordt dan vanaf 31 Mei weer gezellig
slenteren en véél snoepen. En natuur
lijk kopen, want er zal weer van alles
te krijgen zijn, nuttige en niet-zo-nuttige
maar wel mooie artikelen. En voor die
laatste is zo'n pasar wel de aangewe
zen plaats. Een zorgeloos avontuur vol
gespannen verwaohting naar onbeken
de en oud-bekende zaken. Het is altijd
weer de onverwachte confrontatie die
de sfeer van de pasar malam maakt.
Dit jaar is er in samenwerking met de
Indonesische Ambassade een Indone
sische filmweek waarin behalve speel
films ook documentaires over Indone
sië vertoond zullen worden. En natuur
lijk kunt U uitgebreide voorlichting over
reizen daarheen krijgen, plus een gra
tis reis als U een prijsvraag wint. Dus
gaat U behalve naar de Pasar Malam
ook nog misschien naar Indonesië of
Hawaii!
De amusements-programma's bieden
zoals ieder jaar weer het beste wat er
op dit gebied te genieten valt. Top-
artisten van tv en radio, variété en
kunst, er is elke pasar-malam dag wat
te beleven op het podium, voor de kin
deren ook. Wanneer, hoe laat staat al
lemaal in een fleurig programmaboekje.
Het is misschien wel handig zo'n boek
je vooraf te bestellen, kunt U zelf be
kijken wanneer het een dagje Pasar
malam Amsterdam gaat worden voor
U en het gezin.
Ik kan nu wel lang en breed gaan uit
wijden over alle bezienswaardigheden
van dit evenement, maar ik zeg maar:
een pasar malam is niet om over te
schrijven, maar om naar te GAAN!
Onthouden: van 31 Mei tot en met 3
Juni a.s. Amstelhal-Raigebouw
Programmaboekje bestellen bij Tong
Tong, kost 1,60 incl. porto. Voor
meer inlichtingen: Willem Bartiusstr. 6,
Alkmaar, tel 02200- 11865.
L.D.
5
