hetgeen des te onverantwoordelijker
geweest ware, wijl de krijgsgeschiede
nis ons, juist waar het onzen Balischen
vijand betrof, tot groote voorzichtig
heid aanmaande.
Een tweede factor die aan den direc-
ten opmarsch in den weg stond, en
waarvan de critiek, opmerkelijk ge
noeg, niet eens gewag heeft gemaakt,
was in de omstandigheid gelegen dat
op den landingsdag aan de 4000 man
troepen slechts voor twee dagen rant
soen had kunnen worden verstrekt, en
zulks tengevolge van de branding wel
ke des namiddags kwam opzetten. Voor
eene behoorlijke proviandering met het
oog op de te ondernemen tochten was
dus een langer oponthoud te Sanoer
noodig.
Ik kwam bij de landing van het tweede
echelon in eene der samengekoppelde
sloepen te zitten, welke door 'n stoom-
sloep landinwaarts werd gesleept.
Op dertig meter van het droge sprong
men te water en het vijandelijke ge
bied was betreden. Dit landen, alsme
de het aan wal brengen van provisiën
en van materiaal gaf veel werk, en
maakte dat er op het strand groote
drukte heerschte.
De eerste taak daarna bestond in het
verder landinwaarts schuiven der voor
postlinie, in het bezetten van den
hoofdweg, die naar de 600 meter van
daar gelegen desa Sanoer voert, en in
het uitzoeken van geschikte plaatsen
om te bivouakeeren. Daartoe leenden
zich het best de ommuurde terreinen
van twee groote Chineesche erven,
aan de kust te Pabean Sanoer, en te
Sanoer. Uit deze woningen werden de
eigenaren, Chineesche belastingpach
ters met hun gevolg weggezonden. Zij
maakten bij hun vertrek allerzonder
lingste grimassen en de vrouwen huil
den, doch dit was voor ons geen be
zwaar om ons zoo gemakkelijk mogelijk
binnen genoemde erven te installeren.
Het commando, de staf, de genie, de
cavalerie, het 11de en het 18de batail-
lon de marinelandingsdivisie en het
veldpostkantoor werden alle te Sanoer
gelegerd; tevens bevonden zich daar
de Luit. t/z, 1e klasse van Umbgrove,
vroeger commandant van Hr. Ms. Ser-
dang, thans belast met de regeling van
het verband tusschen landmacht en
zeemacht, pastoor Fischer, Mr. Thieme
en mijn persoon. Het 20ste bataillon,
de artillerie, de magazijnen en een deel
der genie lagen te Pabean Sanoer.
Een rechte weg liep van de kust, mid
den door de gronden van laatstge
noemde plaats, langs het bivouak Sa
noer naar de desa van dezen naam.
Op het veld tusschen beide bivouaks
stond tabak.
Het was de moeite waard om binnen
de door ons bezette, in vakken ver
deelde ruimte, de verschillende bi-
vouakplaatsen te bezoeken.
Aan den wegkant lag het 11de bataillon
in lange gelederen om de slaapplaat
sen der officieren heen, en aan de te
genovergestelde zijde lagen de lan
dingsdivisie en het 18de bat. die zich
met behulp van klapperbladen een bij
zonder geriefelijk logies hadden weten
te verschaffen. Luit. Goester was on
der een afdakje geinstalleerd, dicht bij
den wijden kring der Australische po-
nies, aan een vleugel van de tampats
der cavaleristen. Het middelpunt van
alles vormden de gebouwen, die tot
hoofdkwartier waren gekozen van den
generaal en van den staf. Zij beston
den uit de woning van den Chinees en
uit eene steenen schuur; tusschen die
twee gebouwen in, bevond zich een
open plein; de daaraan gelegen bijge
bouwen werden gebruikt voor veld
postkantoor en voor hospitaal. In ge
noemde schuur had Karemin, mijn jon
gen, met behendigen spoed ook mijn
rieten slaapmat, alsmede de bagage,
die ik in twee stukken imitatieleer me
degenomen had, ondergebracht; een
veldbed of matras had ik ditmaal niet
bij mij: de mat voldeed onder de ge
geven omstandigheden, het droge jaar
getijde en de korte duur der expeditie
in aanmerking genomen, volkomen.
De posten werden vooruitgeschoven
langs de schone poera van Sanoer,
tot aan den westelijken desa-rand, van
waar men een uitzicht had over de be
bouwde vlakte tot Den Pasar toe. Deze
was bijna geheel bedekt met mais, riet
en tabak. Geen vijand vertoonde zich
daarop, want de vorst, die beducht
was voor het marinegeschut, had zich
ten doel gesteld ons op de vlakte te
lokken, ten einde daar stand te houden.
Van zijne lieden kregen wij den eersten
dag slechts den poenggawa van Sa
noer te zien, die geheel bedwelmd door
opium, naar het kwartier van den gene
raal werd gebracht.
Intusschen waren er een bepaald aantal
schoten met het 24cm. geschut van de
Hertog Hendrik op Den Pasar afgege
ven, en dit vuur herhaalde zich de
volgende dagen geregeld. Suizend vlo
gen de granaten over het bivouak, en
een doffe knal in de verte wees er
telkens op dat zij gesprongen waren.
Tegelijkertijd vergewisten zich onze
spionnen waar de projectielen neer
kwamen en hunne rapporten maakten
het mogelijk, om voor zoover noodig
correcties in 't richten aan te brengen.
Den avond van den eersten dag aan
wal, dineerde ieder die bij den staf
ondergebracht was, alleen, en kon men
dus zijne onverdeelde aandacht wijden
aan het uitstekende eten, dat wij aan
de nooit volprezen zorgen van kapitein
van Genderen Stort te danken hadden.
De afwisseling in de dagelijksche me
nu's, en de blijkbaar heilzame invloed
Een nieuwe voorraad
BATIKSHIRTS
Grote en kleine maten, korte
mouw, lange mouw 30,en
35,Frisse zomerkleuren
van het oog des meesters op de be
reiding der maaltijden, maakten dat wij
steeds de genoeglijkste herinneringen
zullen behouden aan het Luilekkerland,
dat de Balische stafmenage voor ons
schiep.
Dien nacht verwachtte men een lans-
aanval, want deze zoude, bij de groote
overmacht van den vijand, en bij de
mogelijkheid om ons door de hooge
tabaksvelden, ongezien tot op korten
afstand te naderen, zekere kansen van
slagen hebben geboden. Dicht struik
gewas en andere terreinhindernissen
die den Baliërs tot dekking hadden
kunnen dienen, werden dus zooveel
mogelijk uit den weg geruimd. De
posten werden bij het vallen der duis
ternis uit de bebouwde desa ingetrok
ken en daarentegen binnen 't kamp aan
den ringmuur verdubbeld; deze muur
was aan den buitenkant twee meter
hoog. Om elk der twee bivouaks heen,
was op 100 meter afstand van den
muur eene rij lantaarns op stokken ge
plaatst, waartusschen niets ongemerkt
kon passeeren. Schitterend mooi was
's nachts de aanblik dien het landschap
bood; de zoeklichten der marine wier
pen om onze omgeving een helderen
schijn, maar lieten de bivouaks steeds
in het duister, zoodat men van uit deze
laatste, een prachtig uitzicht had op de
branding en op het strand. Tot 11 uren
toe bleef ik dit schouwspel gadeslaan,
en daarna ging ik slapen, met het voor
gevoel dat wij waarschijnlijk vóór het
aanbreken van den dag door alarm
signalen zouden worden gewekt. Dit
kwam echter niet uit; de nacht verliep
zonder stoornis, doch te vijf uren, vóór
dat de posten weer naar den westrand
van de kampong Sanoer waren afge
marcheerd, kreeg de assistent-resi
dent Schwarz door spionnen het be
richt, dat wij op korten afstand door
duizenden Baliërs waren omsingeld,
waarvan de meesten met lansen en
krissen gewapend waren, terwijl het
aantal geweerdragenden moeilijk was
te bepalen. Deze tijdingen werden den
generaal spoedig door meldingen der
voorposten bevestigd. De vijand kwam
hoofdzakelijk uit zuidelijke en weste
lijke richting opzetten - stil en bijna
onmerkbaar - en had de desa zelve
grootendeels reeds bezet.
Te zes uren werden er ten zuiden van
het Chineesche erf, op honderd a hon
derdvijftig meter, in het tabaksveld en
in een klapperbosch talrijke lanspunten
opgemerkt, welker dragers zich in ge
bukte houding, door het hooge gras
verborgen, in onze richting voort
bewogen.
13
