Riviergezicht in Rondonia, op de voorgrond granietrotsen.
dagsavonds in de binnenstad van Am
sterdam, inclusief vecht-, schiet- en
steekpartijen, want een garimpeiro, die
zichzelf respecteert, heeft een wapen
bij zich. Op het ogenblik is dit echter
allemaal verleden tijd, want sinds 1
april 1971, is het particuliere ertswas-
sen (in Rodonia althans door de fede
rale regering verboden. Dat werd heel
handig opgelost: de smelterijen moch
ten gewoon alleen nog maar - op straffe
van hoge boetes - door de regerings
ambtenaren verzegelde zakken tinerts
opkopen en van garimpeiros afkomsti
ge zakken werden niet verzegeld, be
halve die van solide mijnmaatschappij-
en (nou ja, solide, twee hele grote heb
ben het bijltje er al bij neergegooid,
vanwege de vele technische moeilijk
heden en de torenhoge investerings
kosten).
Op de achtergrond van de foto staat
een palhahuisje, helaas niet erg duide
lijk. De garimpeiro staat in een oude
"cata" (katta door de garimpeiro ge
graven gat), dat onder water staat. De
"cata" waar z'n vrienden aan het gra
ven zijn, staat niet op de foto. In z'n
hand houdt hij een "bateia" (batteeja).
Op het eiland Billiton werd dat een doe-
lang genoemd, maar die was iets an
ders van vorm. Een "bateia" loopt in
een punt uit en een doelang niet. Men
gooit de uitgegraven grond in de ba
teia (om de stokken, stenen en ander
ruw materiaal te weren, wordt een zeef
gebruikt, die op de foto achter de man,
rechtop staat), daarna wordt de bateia
half drijvend op het water snel in het
rond gedraaid, terwijl men over de rand
steeds water bij laat lopen. Door de
middelpuntvliedende kracht spoelt het
zand en de klei met het water mee weg,
terwijl het tinerts dat veel zwaarder is,
wegzakt en in de punt achterblijft. Op
de foto laat de man h^t achtergebleven
tinerts zien aan de fotograaf. Het ziet
er uit als zwart zand, maar het is veel
zwaarder. Daarna legt men het erts op
een zeiltje in de zon te drogen. Het
soortelijk gewicht van tinerts is tussen
de 6,8 en 7 kg/l, terwijl 1 kg ongeveer
zo'n 8 gulden opbrengt aan de garim
peiro.
Het riviergezicht kan overal in Rodonia
genomen zijn. Op de voorgrond graniet
rotsen. De bootjes zijn van Braziliaanse
makelij, want zouden ze uit Bolivië ko
men, dan waren ze uit één stuk gemaakt
door met vuur een boom uit te hollen.
De vrouwen zijn voor zover dat te zien
is, waarschijnlijk "caboclo"-vrouwen
(kabokloe bewoner van het Amazo
negebied met veel (of alleen maar) In
diaans bloed, doch volledig Braziliaans
staatsburger. Het zijn géén Indianen.
Die leven diep weggescholen in de
bossen.
De hoofdstraat van Porto Velho, de
Avenida 7 de Setembro, is in 1970
geasfalteerd. Voor die tijd was hij
geplaveid met grove ongelijke keien
en in het midden, waar nu de
voorste auto rijdt, was een bar en
kwam de "progresso" (prokressoe
vooruitgang) en vort d'r mee.
Nu ben je er je leven niet meer zeker,
als je over wil steken, maar voor 1970
wemelde het er nog van de honden,
want auto's waren er bijna nog niet. Die
honden vormden een ware plaag. Tot
er een circus in de stad verscheen. Vijf
Cruzeiros per hond werd er geboden,
want die leeuwen moesten toch ook
vreten. In een paar dagen tijds was er
nauwelijks nog een hond te vinden en
voordat een nieuwe generatie honden
na verloop van tijd weer bezit kon ne
men van de 7 September avenue, kwam
het asfalt Nu laten ze het wel uit hun
hoofd, om daar een beetje rond te ren
nen. Op een Nederlandse autosnelweg
is het veiliger.
Nog even de naam Porto Velho verkla
ren. Toen de spoorweg van de Rio Ma
deira naar de Rio Mamoré van 1907-
1912 werd aangelegd, was het werk
kamp ongeveer 6 km stroomopwaarts.
Op de plaats van het huidige Porto Vel
ho woonde een oude visser, die z'n vis
verkocht aan de arbeiders. Oud is "vel
ho" in het Portugees (veljoe). Als men
dus de plaats bedoelde, waar die oude
visser woonde, zei men: "De haven van
de ouwe" of wel: "Porto do Velho" en
dat werd al vlug "Porto Velho" wat ou
de haven betekent.
Een maaltijd langs de weg kost meestal
zo'n 10 a 15 cruzeiros en bestaat uit:
rijst, bruine bonen, spaghetti, schijfjes
ui en tomaat en dan nog een flinke lap
vlees. Na afloop zwarte koffie in een
kopje, ongeveer zo groot als een bor
relglas. De volksdrank bij het eten is
(althans hier) water en voor wie niet
helemaal straatarm is, bier, coca-cola,
lees verder pag. 21
De hoofdstraat van Porto Velho, de Avenida 7 de Setembro.
13
