RIOUW
Controleursvrouw op Karimoen
De controleurswoning op Karimoen, ervoor controleur Moll, zijn gezin en enkele gasten.
Karimoen was een eilandje in Straat
Malaka, behorend tot de Residentie
Riouw en Onderhorigheden, zoals dat
toen nog heette.
De controleur was er de enige Euro
peaan. Er was een tangsi met 8 gewa
pende politie agenten onder een korpo
raal. En samen handhaafden ze rust en
orde over een aantal eilanden en ei
landjes. Voor tournees had mijn man
de beschikking over een kleine, met
hout gestookte, stoomboot.
Daarmee bereikten we Singapore in
vijf uur en de hoofdplaats Tandjong -
Pinang in tien uur.
Het controleurshuis stond apart in een
grote tuin, die uitliep op het strand.
Opzij en erachter lag een grote klap
pertuin. De kleine kotta lag buiten ge-
hoors bereik.
De voorganger van mijn man was een
boedjang, dus toen wij verschenen met
een blond kindje, was dat een bron van
vermaak. Ik kon geen wandeling met
hem maken, of hele drommen liepen
achter me aan; men riep het elkaar toe:
"Boedda!"
Dus besloot ik op een morgen ieders
nieuwsgierigheid te bevredigen. Ik zet
te de baby in zijn kinderwagen en wan
delde de kotta door, sloeg alle zijwe
gen in, liep langs elk huis, zodat wer
kelijk iedereen aan zijn trekken kwam.
Ook de oudere Chinese vrouwtjes die
met hun gebonden voetjes nooit ver
der kwamen dan even buiten hun huis
deur. Daarna kon ik elke dag rustig
mijn ochtend wandelingetje maken.
Was mijn man op tournee, dan zat ik
met de baby moederziel alleen, maar
goed bewaakt, 's Avonds verschenen
twee oude sampanroeiers, elk gewa
pend met een grote klewang. De ene
legde zich te slapen in de voorgalerij,
de ander in de achtergalerij. Op een
nacht schrok ik wakker van n' heidens
lawaai, geschreeuw, gegil! Ik sprong uit
bed en gooide de luiken open. Onder
het raam had een sampanroeier zich
opgesteld en zei sussend: "Djangan
takoet njonja, saja djaga."
De volgende morgen hoorde ik, dat het
dak van de gevangenis het had bege
ven; vandaar het tumult. Er was nie
mand gewond en niemand gevlucht.
Er waren enige kleine kede's in de kot
ta, waar het hoognodige te krijgen was.
Een Chinese boot voer op Singapore,
en bracht twee maal per week bood
schappen en post mee. Ook steeds een
koeienpoot, Die werd op de pasar op
gehangen en de importeur sneed er
stukken af ten verkoop. Mijn huisjon
gen een ter plaatse gestrikte ex-sol-
daat. placht zich naast de poot op te
stellen, en als er een lap afgesneden
was, die hem wel leek, mocht hij die
voor me kopen.
Er was van dat vlees nooit veel te
maken. Het was zo taai; je moest het
steeds malen. Met gehakt, haché en
ragout was je uitgepraat. Maar wat kon
je eindeloos varieren met sambalans.
Op een morgen, toen ik weer eens al
leen was, haalde ik de baby uit zijn
bedje. Het kind gloeide van de koorts
en zijn ene beentje had twee maal de
omvang van het andere.
Een dokter hadden we niet en mijn man
was weg met de boot.
Ik legde het ventje, geheel ontkleed,
op tafel en riep al het personeel er bij
om raad. ledereen keek en ineens riep
de djongos; "Itoe dia!" en hij wees op
twee kieine plekjes op het beentje.
Een schorpioen had toegeslagen.
De dag tevoren had zijn matrasje bui
ten in de zon gelegen; zo was de
schorpioen waarschijnlijk mee in bed
gekomen.
Ik legde een waterverband aan, dat ik
geregeld ververste, gaf hem ^zoveel
mogelijk te drinken en hoopte én bad.
Na drie angstige dagen daalde de tem
peratuur en slonk het beentje. Toen
mijn man terugkwam, kroop de baby
weer tierig door de box.
Mijn man had nogal eens te maken
met de politie van Singapore. Een
boosdoener uit Karimoen kon gemak
kelijk ontkomen naar de overwal, en
omgekeerd. De officiële procedure was
voor deze dingen natuurlijk waanzin;
het waren nooit zo grote zaken, maar
ongestraft konden ze niet blijven. Als
mijn man aankwam, stond er een agent
met de schuldige aan de ka; hij ging
altijd gewillig mee. Omgekeerd leverde
mijn man iemand af, die in Singapore
werd gezocht. Zonder haarkloverij ble
ven zo recht en orde gehandhaafd. En
ieders rechtsgevoel was bevredigd.
Een verblijf in Singapore was duur en
het controleurstractement maar klein.
Daar kwam nog bij, dat de gangbare
munt op Karimoen de Singapore dollar
was, en die stond 1,40. Maar we
maakten een spaarpotje! De controleur
was tevens havenmeester. Daarvoor
ontving hij natuurlijk niets. Maar als hij
op zondag een boot moest inklaren,
kreeg hij 9,En daarvan spaarden
wij. In 1924 was 9,heel wat waard.
Wanneer er na maanden genoeg in het
potje zat, en mijn man voor zaken naar
Singapore moest, konden we mee.
Heerlijk zo'n paar dagen in een grote
stad, je haar laten knippen, in een taxi
zitten, winkels kijken, een ijsje eten...
Maar ook heerlijk weer thuis te komen
in de rust en de stilte.
Zo nu en dan deed een schip Karimoen
aan. Zo kwamen eens 2 mannen van
een grote oliemaatschappij uit Singa
pore, die besprekingen met mijn man
te voeren hadden. Ze vroegen ons
's avonds te dineren, en toverden ons
heerlijkheden voor uit de "cold stores"
van Singapore, onbetaalbaar voor een
jong controleur. Met een bloedend hart
moest ik de uitnodiging afslaan. De
baby was koortsig en ik durfde hem
niet alleen te laten.
Geen nood. Alle heerlijkheden, plus de
kok, kwamen aan wal, en we hielden
thuis het eetfestijn. Ze hadden zelfs
een grammofoon meegebracht om het
feest op te luisteren. Weer zomaar wat
herinneringen aan een lang vervloden
tijd.
A. Moll-Lips
Overn. gevr. wegens vertrek n. Indonesië:
van der Dussen en Duijnhouwer: "Soendaas
voor de practijk"; Coolsma: "Soendaas
Woordenboek"; Coolsma: "Soendase
spraakkunst"; J. Kats: "Spraakkunst en taal
eigen van het Soendaas"; of andere boeken
of geschriften voor het leren spreken en
schrijven van het Soendaas.
Ir. B. van Norren, Asserpark 28, Wagenin-
gen. Na 3 Sept.: School of Social Welfare,
Djl. Ir. H. Djuanda 271, Bandung.
15
