BIJ DE VOORPLAAT
LALI DJIWO
uwelieróbedrijl
't Carillon
(Vergeet mijn ziel)
Dit is misschien de saaiste, lelijkste en
nietszeggendste foto die ooit in Tong
Tong gestaan heeft. Een ongemarkeerd,
"besluiteloos" bergprofiel. Een panora
ma waaraan niets te bewonderen valt
en bovendien gesluierd ligt in nevels.
Geen levend wezen te bespeuren - al
leen een "doje" auto, op weg ergens
vandaan ergens heen, waar het beslist
belangrijker moet zijn dan hier. Geen
bekoorlijk boomgroepje, geen lieflijk
kamponghuisje, geen vervallen oud
gerdoe-huisje zelfs.
Niet alleen vertoont de foto niets; het
lijkt alsof zij het Niets tot uitdrukking
wil brengen. Het: Niets, niets en nog
maals niets.
En dan hoef ik maar één woord te zeg
gen of duizenden Indischgasten zijn
opeens midden in het hart getroffen en
het landschap zegt ALLES.
En dat woord is: TJIATER.
Ja, Tjiater was de plaats (waar vóór
dien noch nadien iemand ooit van
hoorde of ooit iemand kwam om een
krans te leggen), waar de laatste slag
vielde genadeslag. Toen zei de
Jap: "Capituleer of ik bombardeer Ban
dung plat. NU!" Dus capituleerde het
KNIL. Ja, practisch zonder slag of stoot.
Want zelfs een historische veldslag had
er niet plaats. Tot hier was de speer
punt met verbijsterende snelheid door
gestoten van de ontzettende lans, die
al jaren lang in China getraind en ge
hard was tot een meedogenloosheid
en wreedheid, waar wij geen idee van
konden hebben. Opgegroeid als wij
waren in een vredig land met een
vreedzaam volk en waar veel training
jaren lang alleen bestaan had in een
rondje van een paar kilometers rond
de tangsi met de tamboer voorop om te
"adjar pas" (om te leren marcheren)
onder commando van een gemoedelijke
dikke adjudant als een koddebeier in
Lutjebroek. Nee nee, niets denigre-
rends wordt hiermee gezegd. We mar
keren alleen de tegenstelling.
Ik weet het immers zelf uit ervaring.
Die gezellige wandeling met de compie
buiten Tjimahi, de lucht vol ochtendzon
en kwinkelerende vogels, de rustpauze
op de berm met broodjes-kaas en ijs
van de katjongs die met thermosflessen
achter ons aan gezeuld hadden. "Boleh,
Peh! Als zo oorlööööhI" En op die
zelfde ochtend waren met een rotgang
op weg naar ons de crack-troops uit
de Japans-Chinese oorlog, die hele
bataljons Tsjang Kai Chek-troepen over
de kling gejaagd hadden zonder een
ooglid te knipperen, en hele dorpen
gijzelaars met grijsaards, vrouwen en
kinderen uitgemoord.
Op weg naar ons niet met denderende
tanks, maar op onhoorbare rubbervoe
ten met de "gespleten hoef" zoals
Djojobojo voorspelde. En op lichte
Japanse rotfietsjes waar wij op neer
keken, maar die lètterlijk moorddadig
bleken te zijn, bestuurd als ze waren
door dezelfde doders als we nu hebben
leren kennen uit de reportages van
Viet Nam en Cambodja. Met meters
lange bandeliers patronen, en trossen
handgranaten, en "kecke" samurai-
zwaarden. Onhoorbaar en onzichtbaar
bliksemsnel schuifelend als een cobra.
En even snel toeslaand. En direct do
delijk. Pas nu we ons na tientallen jaren
realiseren hoe onvoorstelbaar wreed
een oorlog kan zijn, kunnen we ons
instinct prijzen dat ons destijds heeft
doen capituleren. Ook in het Indone
sische volk zouden onafzienbare mas
samoorden en vernielingen zijn aange
richt. Nu betaalde alleen de laatste,
kleine, garde de rekening. De Laatste
Garde van Tjiater.
In die laatste stelling van een handvol
aardige Jannen van het KNIL. En een
handvol Javanen en Ambonnezen. En
een handvol Indo miliciens. De "Mas
ters and the Slaves" en derzelver kin
deren van een koloniaal rijk, waarin
de zon niet ondergingAardige
luitjes, weet je, van die laatste stel
ling. Met een uke in hun ransel, en
een mondharmonica, en een lemper
van Maatje, en een laatste kwatta van
Meitie. Hm. Geen maarschalkstaf of zo.
Of zelfs maar een dróóm van "pisang-
schillen". Als U nog weet wat sergeant
majoors-strepen zijn
Als een amokgeraakte maaimachine
met duizend felle sabels stortte dat
Japanse leger zich op die dunne, men
selijke defensielijn. Die in "no time'
niet meer bestond. Zelfs wie zich over
gaf werd neergeschoten; soms troep
jes met puttees aan elkaar gebonden
en gemitrailleerd. Of onthoofd man na
man na man. "The poor guys. They
never knew what hit them!" zeggen
boksers wel eens als ze door een on
verwachte slag opeens knock-out zijn
gegaan. Ik sprak weken later een offi
cier, die de slachtpartij had meege
maakt. Nog steeds had hij die typische
in ontzetting opengesperde ogen van
iemand die niet geloven kan wat hij ziet,
zó on-indenkbaar genadeloos en wreed
en ontegenhoudbaar. Hij sprak erover
met haperende stem, ook al probeerde
hij nonchalant een sigaretje te roken.
En nog jaren later probeerde hij in ge
stamelde brokjes vers gedichten te
maken van leed, erbarmen en God.
Ja, dat was Tjiater.
Zijn wij ontroerd? Waarom brengen
dan andere volken hormat aan doden
en wij niet? En hebben hele herden-
lees verder pag. 3, le kolom onderaan
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 18e JAARG. No. 3
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: Lilian Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: Tjalie Robinson, Lilian Ducelle, Ch. J. A.
Manders, J. H. Ritman, G. H. Bartman.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand
Prijs per nummer 1,50. Abt Nederl.: kwart, 8,50,
halfj. f 17,—; jaar f 34,—. Abt. Europa: jaar f 37.—
Buiten Europa: jaar f 42,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 78.Indonesië f 63,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 63,—; Canada en Ver. Staten
f 53,Maleisië, Singapore en India f 63,
Suriname en Antillen f 53,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
Tel. 070- 33 72 57
Thomsonlaan 108
Den Haag
Fabrikant van alle
Indische sieraden in 22
en 24 karaats goud.
Markiesringen
Zware halskettingen
Schakelarmbanden
Slangenarmbanden
Slangenringen
Krintjing armbanden
Briljanten ringen
Briljanten oorknoppen
Kabaja Spelden
Trouwringen
Sebelah rotan armbanden
DOOR ONS FIJNE HANDWERK
BRENGEN WIJ DE MOOISTE
COLLECTIE VAN NEDERLAND.
Uitgebreide folder op aanvraag.
ATTENTIE
Wij maken onze lezers erop at
tent dat per 1 september a.s. de
briefporti weer verhoogd worden
en wel tot f 0,40. Wilt U s.v.p. bij
het frankeren van Uw brieven
rekening houden met het nieuwe
tarief?
2
