"CHICKEN TOAST JAKARTA"
Door: Threes Nio (Vertaald door: A. Ed. Schmidgall-Tellings)
Een sneetje geroosterd brood. Een plak
kippevlees in een kerriesausje gedom
peld. Een schijfje gebakken ananas.
Een stukje gebakken banaan. Paprika
en fijngesneden selderij als versiering.
En daarboven op, gebakken kenarie
ter substitutie van gebraden uien.
Dat is "chicken toast Jakarta". Verkrijg
baar in het restaurant "Movenpick" in
Genève, Zwitserland. De prijs: Rp.
550,per portie zonder zitten, of Rp.
600,inclusief een stoel. De smaak:
niet te vergelijken met wat voor Jakar-
taans toetje dan ook, dat ik ooit van
m'n leven heb geproefd.
In een ander restaurant, ook in Genève,
is een schotel verkrijgbaar onder de
weidse naam van "emince de dinde de
Surabaya" (een plak Surabaiaanse kal
koen - AST). Ach, dit zal wel soto Su
rabaya zijn, gemaakt van kalkoen, zo
dacht ik bij mezelf. Want, daaronder
was een uiteenzetting gegeven van
dit menu, dat bestaat uit rijst met een
kerriesausje en een hollands sausje
enzovoorts erover heen.
Toen ik de order had geplaatst, bleek
evenwel dat het volkomen van een
andere gedaante was dan de soto Su
rabaya die me voor de geest zweefde.
Het was een bordje rijst gekookt in
boter, in het midden waarvan een
lapje kalkoenvlees was verborgen met
een geelachtige, dikke jus, en daar
boven, fungeerde als decoratie, twee
hele, dunne appelschijfjes. De smaak?
Wel, het had veel van jambu! En de
prijs? "Alleen maar" Rp. 700,per
portie.
In Parijs heb je een restaurant ge
naamd "Le Totem" gelegen binnen het
Musée de l'Homme, een van de groot
ste anthropologische musea ter wereld.
Een van de schotels welke op het menu
voorkomt is "nasi goreng a la Javanai-
se". De prijs is schappelijk voor een
stad als Parijs, zo ongeveer Rp. 700,
per portie. De smaak komt heel dicht
bij nasi yang digoreng (rijst welke is
gebakken), maar is kilometers ver ver
wijderd van nasi goreng (gebakken
rijst), welke men op het eiland Java
pleegt aan te treffen.
In West Duitsland kan men verschil
lende geconserveerde gerechten in blik
kopen onder de naam van "Indone
sische Küche" (Indonesische Gerech
ten). Maar, als we ons dan aan een
van deze gerechten te goed willen
doen, dan zullen we steil achterover
slaan en ons afvragen, waar in hemels
naam in Indonesië deze soort van In
donesische Küche" wordt geserveerd.
Inderdaad, heeft dikwijls een buiten
lands gerecht dat onder een Indone
sische naam aan de man wordt ge
bracht, in het geheel niets te maken
met Indonesische eten. Behalve in Ne
derland, is Indonesisch eten nog niet
zo wijd en zijd bekend en het Indone
sische etiket heeft dan ook meer te
maken met een advertising campaign.
Indonesië is voor vele Europeanen nog
een land uit de Duizend en één Nacht,
onbekend en verafgelegen, daarginds
in het Verre Oosten. Daarvandaan, dat
een restaurant dat exquise gerechten
serveert met Oosterse specerijen,
zoals kerrie en wat dies meer zij, hier
aan de namen koppelt van Jakarta, Bali,
Java, enz. Om het nog exotischer te
laten klinken. Nog aantrekkelijker te
maken. En, dat het griffer aan de man
(of, gourmand? - AST) kan worden ge
bracht!
Hetzelfde geldt natuurlijk, mutatis mu
tandis, voor Jakarta. Indien hier een
restaurant, een zwart gekleurd kostje
zou hebben uitgedacht met een galak-
ke smaak en het dan zou noemen kue
Idi Amin (Idi Amin koek) of minuman
Kampala (Kampala Drink). Een en an
der natuurlijk om het welluidender te
doen klinken en gemakkelijker aan de
man te kunnen brengen!
Dit dan over spijzen in het buitenland,
welke achter een Indonesische naam
schuilgaan. Hoe is het evenwel gesteld
met Indonesisch eten verkocht in het
buitenland?
In Keulen, West Duitsland, staat een
restaurant, dat Indonesische gerechten
aanbiedt.De naam: Restaurant "Bali".
Het is er volkomen in geslaagd om
bekendheid te geven aan Indonesisch
eten. Vele Duitsers houden er namelijk
van om daar een hapje te eten en als
het enige Indonesische restaurant in
Keulen, is Het er elke avond stampvol.
Ja, af en toe komt men zelfs plaatsen
tekort.
Maar, voor een Indonesische tong -
zo men wilt, Duitse tong, die wel eens
was gestreeld door Indonesische scho
tels in Indonesië zelf - is het eten daar
in één woord teleurstellend. Om een
voorbeeld te noemen, hetgeen men in
dat restaurant placht aan te duiden
met sayur lodeh, is niets anders dan
enige schijfjes rebung en wortel ge
kookt in santen. En, wat daar wordt
opgediend onder het etiket Javaanse
sayur kare (kerrie) heeft meer weg van
Indiase kerrie dan die van ons.
Hoe is het gesteld in andere steden?
In San Francisco treft men een Indo
nesisch restaurant aan dat saté kam-
bing verkoopt. De prijs per portie is
4,75 of, zo ongeveer Rp. 2.000,
omgerekend in rupiahs. En wat over de
smaak? Volgens een vriend, die de
hebbelijkheid heeft gehad het neusje
van de kambing te proeven, evenaarde
de sate die van Hotel Indonesia. Voor
wat betreft Indonesische gerechten die
nen deze woorden te worden geïnter
preteerd als: de gerechten zijn aange
past aan de Amerikaanse tong!
Holland staat bekend om z'n Indone
sische eetgelegenheden. Men treft er
veel Indonesische restaurants aan en
gerechten, zoals sate, bakmi goreng en
nasi goreng zijn op weg tot nationale
spijzen te worden uitgeroepen. Er zijn
ook talrijke bevredigende Indonesische
restaurants, zoals o.m. de "Mandarin"
in Roosendaal, waar de nasi rames wer
kelijk door de beugel kan.
Maar, ook in Holland, waar vele Indo
nesiërs en oud- Indischgasten zitten en
waar allerlei soorten Indonesische
bumbus gemakkelijk zijn te krijgen,
zullen we niet altijd een Indonesisch
restaurant binnengaan en het met een
volle maag en genoegdoening verlaten.
Dikwijls zijn we genoodzaakt ons af te
vragen, wat voor soort eten ons eigen
lijk is opgediend. Dit was het geval,
toen ik gado-gado probeerde in het
restaurant "Djakarta" aan de Nieuwen-
dijk in Amsterdam. Rauwe ketimun
(komkommer) in dunne schijfjes ge
sneden. Daarbovenop gestoomde tao-
ge. En dit hele zaakje werd dan over
goten met sambel kacang vermengd
met fijngestampte kerupuk. Dit is wat
men noemt gado-gado!
Aanpassing van het eten aan de Hol
landse smaak is werkelijk nodig, voor
al, als de gasten van het restaurant in
kwestie grotendeels bestaan uit niet-
Indonesiërs. Hetzelfde mag gezegd
worden over Grieks eten dat in Parijs
wordt verkocht of Italiaans eten dat in
Duitsland de smulpaap wordt voorge
zet. Maar misschien, omdat ons eten
nog niet zo'n bekendheid heeft ge
noten in de wereld, is de aanpassing
waarover ik het daareven had vaak te
sterk geaccentueerd, zodat het eten
bijna z'n originele identiteit heeft ver
loren.
Hier komt bovendien nog bij kijken,
dat lieden die een Indonesisch res
taurant in het buitenland denken te Be
ginnen niet uit Indonesië afkomstig
zijn. Zo vertelde een vriend me eens
het volgende verhaal: in München is
een Indonesisch restaurant en, omdat
die Duitse vriend toevallig goed Indo
nesisch spreekt, heeft hij z'n order in
het Indonesisch geplaatst. Maar, tot
z'n schrik, begreep de restaurant-be
diende geen stom woord Indonesisch.
Hij bleek uit Hongkong afkomstig te
zijn.
(Bron: INTISARI, juni 1973, No. 119, pp.
88-90).
10
