Speelgoed "}an }roeker"
DE "DAGING BOHONG"
Je staat gewoon versteld te kijken, als
je tegenwoordig een speelgoedafdeling
van een warenhuis bekijkt. Vanaf dood
gewone knikkers tot en met fototoe
stelletjes in miniatuur, real walking
talking living doll, ruimteraketten, hajo,
noem maar op. Alleen bikkels kun je
nergens krijgen. Raar, ja? En je vraagt
je af, of straks de diverse tjoetjoeks
wel ECHT blij met al dat speelgoed
zullen wezen, er echt intensief mee
bezig zijn, of alleen maar slopen en dan
in een hoekje slingeren. Deed ik vroe
ger ook, hoor, maar we belééfden ons
speelgoed, vooral als we het zelf had
den gemaakt. Van heel eenvoudige
dingetjes, die niet erg lang meegingen,
maar dan maakte je toch vlug-vlug
weer een nieuwe of betere?
Dit propellertje had ik vaak bij me op
een treinreis. Erg eenvoudig, van bam
boe gesneden en de speld op een
stokje geprikt. En dan een plaatsje bij
het raam.
Neng... nengneng, zei de stationsbei,
srie-iet, deed het fluitje van de chef,
toe-iet, zei de stoomfluit, djs-djs-djs,
zei de trein en dan ging je. Pas buiten
de overkapping kreeg de wind vat op
de propeller. Leuk, leuk, je ZIET ge
woon een vliegtuigje door het land
schap snellen. Vervelend als je zo'n
stukje kolengruis in je oog kreeg, maar
er was altijd de zakdoek van Paatje en
Maatje, die je mopperend toch wel
hielp.
Het molentje
Hoe ik het volgende apparaatje moest
maken, leerde ik in Soekaboemi van
onze katjong Iking. Dit is nogal be
werkelijk. Bamboepropellertje B zit
vast aan as A. Awas; boven moet met
vierkante gat, anders loepoet de pro
peller. De rest van de as is natuurlijk
rond. Lengte van de propeller 10 of 12
cm. Steek de as door een uitgeholde
rubberpit. Het moeilijkste werk is, om
een touwtje van circa 30 cm, dat te
voren onwrikbaar aan de as is vast
gemaakt, te wurmen door het derde
gaatje in de pit, dat zich ongeveer in
het midden moet bevinden. Overigens
bepaalt de ruimte in de pit de lengte
van het touw. Kraaltjes om de wrijving
te verminderen. Vergeet niet om een
oogje aan het uiteinde van het touw te
maken, waar je vinger doorheen kan.
Nu ben je klaar. Propeller aandraaien
tot het touw helemaal erbinnen zit op
gerold; trek nu aan het touw en de
propeller draait net zolang door, tot
het touwtje er bijna geheel is inge
schoten en dan ad libitum.
Molentje met aandrijving
Wie mij het volgende heeft leren ma
ken, weet ik niet meer. Van garenklos
je A moeten de randen worden uitge-
karteld. Reep autoband wordt aan
spijker B vastgezet, dan door het gaat
je en door het eindje kaars C. Vast
maken aan een stokje D (eigenlijk dik
ke biting). In de kaars hoort een keep
je, waar het stokje in komt te liggen.
Vanzelf sprekend moet het stuk karet
span zitten en tussen kaars en klos
moet het geval vrij kunnen draaien.
Klaar. Aan het stokje opdraaien tot ken
Klosje met aandrijving
Martiaal fietsertje
niet meer en dan neerzetten op een
niet te gladde oppervlakte. Succes
verzekerd.
Dit tamelijk dure speelgoed werd aan
de deur verkocht. Het mechanisme is
natuurlijk erg simpel: het fietswieletje
heeft pedalen, daaraan zitten de voet
jes van de pop. Verder scharnieren bij
enkel, knie en heup. De pop kon ge
woon fietsen, leuk zeg!
Verder zit alles onbeweeglijk. Het
geheel deed ongelooflijk grappig en
toch ernstig aan: zo'n figuur van een
KNIL-soldaat met vervaarlijke knevel,
het geheel zowat een 20 cm hoog, te
zien karren door het stof van de toen
nog ongeasfalteerde weg. Kop en romp
waren van hout, voor de rest stak de
pop in een wit uniformpje; vandaar
zo duur. Na 1920 heb ik zulke martiale
fietsertjes nooit meer gezien.
V. N. Moens
In het orgaan "De Indo" van het Indo
Community Center "De Soos" in Cali-
fornië schrijft Rita Schenkhuyzen over
wat haar in een TV-uitzending getrof
fen had. In die uitzending wer een ex-
krijgsgevangene ten tonele gevoerd
van de oorlog in Vietnam, die nu eens
NIET klaagde over de slechte voeding.
Hij zag er overigens gezond en wel
doorvoed uit, al bestond zijn voeding
"slechts" uit rijst, pumkin soup (ver
moedelijk sajor labu siam, veronder
stelt Rita) en een stuk "bean-cake".
Uit de beschrijving daarvan door de
Amerikaa trok Rita de conclusie dat hij
"tempeh" bedoelde. Wat ons redelijk
lijkt, wetend dat de kedelee en al zijn
producten in heel Oost Azië behoren
tot de standaard voeding van arm en
rijk. Men kan de tempeh gerust "de
verstandige Aziatische biefstuk" noe
men, en zoals U weet noemen ook wij
de tempeh schetsend vaak "daging
bohong"(jok-vlees).
Al wordt er in Europa nog veel op
gesmaald en hebben wij eens een
dame met weerzin die "nare stukjes
spons" (tahu) van haar bord zien
mikken, we weten met absolute zeker
heid dat de kedelee in de toekomst
zijn welgewaardeerde plaats ook in het
westerse dieet zal innemen. Als de
"biefstuk-beschaving" voorbij zal zijn...
Overigens blijkt uit dit verhaaltje toch
wel weer, hoe ook de nuttigste en be
langrijkste lessen aan het grote T.V.-
massa voorbij blijven gaan, maar dat
één waakzaam Indisch meisje wél we
ten waar het om gaat!
Let maar op: de mensen die altijd zoveel aan
te merken hebben op andere mensen en daden,
doen zelf NIETS. Het hele door de voorzienig
heid gegeven leven eten ze helemaal^ alleen op
en dienen zich daarbij voortdurend schouder
klopjes toe.
20
