Mohamed en Christus veel vijanden
hadden omdat zij hun principes niet
konden verzaken. Hij deed het dus
ook niet. Het ontslag aanvaardde hij
zonder wrok.
Wij persoonlijk geloven niet dat Hoe-
geng met zijn gedrag zijdelings wilde
duidelijk maken dat andere generaals,
die wél doorwerkten, dus automatisch
allemaal fout zouden zijn. Rij zag
drommels goed in dat het moderne
Westerse mercenaire bestaanspatroon
(denk altijd aan Mercurius, de God van
Handel en dieven!) nu al eenmaal on
zuivere technieken "ingebouwd" had
en dat deze wereld nu eenmaal "in
het schuitje zit en moet mee varen",
waarbij men alleen kan trachten om
zo min mogelijk schade te veroorzaken.
Maar Hoegeng's structuur van eenvoud
en oprechtheid maakte dit helaas on
mogelijk. Voor hem was kwaad nu een
maal kwaad. Punt afgelopen.
En aangezien hij bleef leven, zocht zijn
bestaansdrift doodeenvoudig terreinen
waar hij zichzelf wél kon zijn. Dat kon!
Hoegeng pikte een klein radio-omroep-
je op, "El Shinta" in Jakarta, dat elke
zondagochtend in de lucht is met o.a.
een gemoedelijk programma op het
thema van een ons allen goed beken
de "Evergreen": "Little Things mean a
lot." Pas wie zich de grootste ziekte
van de moderne tijd goed realiseert:
"Steeds meer willen; steeds rijker en
machtiger worden" kan de durf begrij
pen, nee: eigenlijk de juiste mensen
kennis in zo'n simpele "tactiek": juist
het eenvoudige, het NIET-veeleisende,
het begeerteLOZE. (Zie de bijgaande
song).
Het programma werd een "instant hit".
Evenals trouwens ook een ander pro
gramma van Mas Hoegeng, voor de
Televisie, waar zijn "Obrolan mPok
Ani dan Bang Madi", miljoenen kijkers/
luisteraars heeft door heel Java. Toch
zeggen deze twee "eenvouds-princi-
pes" nog niet genoeg.
Enorm belangrijk is de gemoedelijke,
losse, easygoing stijl waarmee Hoe
geng converseert. In het Banjumas,
dat gemoedelijk en leutig is, en in nog
een soort "dialect", waarmee hij ook in
het Jakarta van een halve eeuw terug
legioenen vrienden gewonnen zou heb
ben, een stijl die hij zelf "Tjaptjai-stijl"
noemt, omdat hij zonder de minste in
spanning Indonesisch, Nederlands,
"Indoosch", Frans, Engels, Duits, enz.
enz, gezellig door elkaar hutselt en
zonder de minste inspanning of bedoe
ling om lollig te zijn.
Het is voor insiders de taal die vóór
de oorlog al vaak werd gehoord bij de
koffieboer op Pasar Baru tegenover
Seksi Tiga, of bij Topo in Surabaya.
Een taaltje dat helaas door buitenstaan
ders wordt veroordeeld als "hopeloos
on-model", vooral bij alle taalpuristen
en status-bewusten. Maar wie de toe
hoorders oplettend bekijkt en beseft
dat hier veel soorten mensen en talen
en levensfilosofieën dooreen zitten,
begrijpt opeens "als bij openbaring"
Deze studie is in ruime mate gebaseerd op
het frontplaatartikel van April, dat het
maandblad "Ekspres" over Hoegeng schreef
en daarmee op rustige wijze onderstreepte
haar benoeming van deze uitzonderlijke fi
guur tot "Man of the Year 1970". Het artikel
is niet alleen een knap stuk vakwerk, maar
ook een brok karakterstudie van klasse,
zoals wij de laatste jaren maar zelden te
genkwamen.
Verder ontleenden wij ons materiaal aan
vele tijdschriftartikelen en brieven over de
man en van de man zelf. Onze enorme
waardering voor zijn persoon steken wij niet
onder stoelen of banken. We geven direct
toe dat dit artikel ongewoon is van lengte,
samenstelling en opvatting, maar het gaat
ook over een hoogst origineel (en dus zeld
zaam) mens. Met bovendien een aparte
INDONESISCHE denk- en karakterstructuur.
Model-beschouwingen zijn dus onbruikbaar.
Mas Hoegeng heeft een ongewoon milde
levenshouding en is waarlijk een broeder
van zijn medemens, wat werkelijk verba
zingwekkend is omdat hij als jarenlang
hoofd van de staatspolitie letterlijk iedereen
dóór en dóór kent, en als "gewoon princi
pieel burger" als U of ik eigenlijk in een
smal glazen huisje zou moeten wonen, ver
van die "hele slechte wereld om hem
heen"
Al geloof ik toch wel dat hij juist door zijn
zeldzaamheid vaak erg onbegrepen en al
leen zal zijn. Daarom geef ik met vriend
schap dit artikel aan je, Hoegeng, zoals je
onlangs een cassette met muziek aan me
gaf: "KOGEL" Javaans to give some
thing to a friend, driven by a feeling from
the bottom of one's heart!"
T.R.
het hart. Soms een beetje brutaal of
hoe verrassend vertrouwd en onge
kunsteld een taal is, waarin veel woor
den gebruikt worden die ieder op een
eigen manier "raak" zijn. Zo'n taal is
gewoonweg "thuis" en echt.
Maar vooral (en hier zijn we typisch in
het slootje van Hoegeng!): zulke taal
is economisch omdat zij altijd "the
right word in the right place" stelt.
Massa's woorden zijn onvertaalbaar of
onvervangbaar dan alleen met veel om
haal (en dan ben je er nóg naast), maar
een Jakartaan "lèlt" altijd meteen in
hard, dat geef ik toe, maar altijd raak.
Nooit conventioneel, nooit hypocriet,
nooit "model-deftig" en niet eeuwig
met die vervelende tussenvoegsels als
"als-u-weet-wat-ik-bedoel". Te deksel
man, als je wat anders bedoelt, zeg
het dan teroes terang!
Maar wat al deze van links en rechts
geleende vreemde woorden óók mees
terlijk doen: ons denken rijker maken
door het invoeren van andere denk
elementen. Mensen zoals Hoegeng zijn
door het kunnen spreken van deze "in
ternationale" taal "easy-going" in hun
gedrag ook. Ze winnen gemakkelijk
alle harten omdat zij vele "diepe roer
selen" in andere soorten mensen met
telkens weer zo'n stukje psychologie
in één "eigen" woordje licht aanraken
en daardoor zélf ook ineens het andere
gezichtspunt goed aanvoelen.
Hoegeng verstaat vele "echtheden
omdat zijn natuur nu eenmaal zo is. Ik
ken werkelijk niemand die zó oncon
ventioneel en zo "on-status is als hij.
Hetgeen ook komt omdat hij ondanks
zijn top-ambtenaarlijke vermogens ook
een artist is tot in zijn vingertoppen.
Dat valt je al meteen op als je zijn
huis binnenkomt: een van die betrek
kelijk kleine huizen aan wat voorheen
de Madoeraweg heette in Jakarta (vlak
bij het vroegere Dept. van Onderwijs),
en waarin Hoegeng dwars door aller
lei posities heen bleef wonen: als
hoofd v.d. emigratie voorheen, als mi
nister daarna, als hoofd van de staats
politie later en als ambteloos burger
nu. Het huis is voor hem "altijd groot
genoeg" geweest. Nu is geheel in te
genstelling van wat men hier in Holland
door de bank denkt, het gemiddelde
Op 8 en 9 Sept. jl. waren in Bandung nationale go-cart kampioenschappen. Zoon Didit (2de
v. links gehurkt achter de go-cart) werd derde. Rechts de dochter van Hoegeng, Reni (eig.
Soerjanti). Wie de volgende generatie van verre gadeslaat, zal merken dat zij baanbrekers hebben
op vele terreinen en zich thuis voelen onder de "koplopers" op internationaal niveau.
Velen hunner zijn als speerpunten weggeschoten uit de burgerlijke middelmatigheid van onze
voormalige maatschappij. De tijd dat jonge Indonesiërs netjes achter het Hollandse schoolvoor
beeld liepen, is definitief voorbij. Zij zijn bezig een "jeunesse dorée" te vormen waaraan elke
kleinburgerlijkheid totaal vreemd zal zijn, hopen wij.
Duizenden hebben inderdaad geen bromfiets, maar enkelingen kennen de go-cart GRONDIG.
Daar ontwikkelt zich een heel andere maatschappelijke structuur, die wï] geboeid gadeslaan.
5
