De mysterieuze kip
van Dora D'Ancona-Mathéron
Een-en-negentig jaar geleden in Batavia ge
boren, is ze één van onze oudste T.T.-abon-
nees: Dora d'Ancona-Mathéron. Haar stem,
haar taalgebruik, haar fragiele beweeglijke
handen roepen de sfeer op uit de boeken over
het oude lndië van Louis Couperus en Maria
Dermoüt
Het verleden is voor haar een enorme grabbel
ton van herinneringen. Telkens doet ze, ogen
schijnlijk achteloos, een greep in de ton waarin
het verleden tastbaar aanwezig is. Als ze ver
telt, trekt een bonte stoet van herinneringen
- haar herinneringen - aan je voorbij: cholera-
en pestepidemieën; het intiem-feodale leven in
een groot oud-Indisch huis; Europees verlof
tijdens de Eerste Wereldoorlog; Djatiroto en
Wlingi, maar ook Keulen, San Francisco, Men
ton en Guadeloupe. Te veel om er nu overal
bij stil te staan.
"Ophir"
Met een zweem van opwinding vertelt
ze over de reis met de "Ophir" naar
Europa in december 1916!
"Eigenlijk was een collega van mijn
man aan de beurt voor verlof, maar hij
bleef liever thuis, want in Europa was
het volop oorlog en hij had twee jonge
kinderen. Dus vroeg de baas of mijn
man niet wilde. "Dat zal ik mijn vrouw
eerst moeten vragen", zei mijn man.
Nou, ik was niet bang, hoor. En zo
gingen we dan december 1916 met de
"Ophir". Sinterklaas, Kerstmis en Oud
Nieuw vierden we aan boord. Twee
maanden duurde de reis. Daar was
het mijnengevaar en de Duitse controle
op contrabande. Een Noors contraban
de-schip werd door de Duitsers inge
pikt, de bemanning en een hond wer
den bij ons aan boord gebracht, waar
na het Noorse schip werd opgeblazen.
Eén klap en 't was gebeurd."
Haar armen roepen het beeld op van
een geweldige rookkolom en een ster
ke golfslag die de "Ophir" doet schom
melen.
Dan met een duidelijke toon van zelf
verwijt: "Maar wie zich wèl al die tijd
ongerust hebben gemaakt, dat waren
mijn ouders op Java".
Amerika
De terugkeer naar lndië in 1918 ging
over Amerika.
"Het was moeilijk passage te krijgen
op een boot naar lndië, omdat ambte
naren voor gingen. Maar er was een
boot die naar Amerika ging en daar
zijn we toen maar op gestapt om al
vast dichter bij huis te zijn. In San
Francisco moesten we vijf maanden
wachten voordat we via Honolulu en
Yokohama naar Batavia konden. Er wa
ren ook andere families die vanuit
Holland samen met ons reisden. Erg
gezellig".
Dora d'Ancona noemt moeiteloos een
aantal families alsof ze die reis vijf
Mevrouw Dora D'Ancona-Mathéron
weken in plaats van 55 jaar geleden
heeft gemaakt.
Afscheid van lndië
In 1924 moest haar man wegens een
ernstige leveraandoening in het zie
kenhuis op Ngemplak in Soerabaja
worden opgenomen. Omdat er in Euro
pa meer kans was op genezing werd
het besluit genomen derwaarts te gaan.
Voor het echtpaar d'Ancona werd het
voor goed een afscheid van lndië.
Dora d'Ancona's handen rusten even
op de armleuningen van haar kleine
rotanstoel. De draad weer opvattend,
zegt ze:
"Mijn man vertrok in mei 1924 en ik
drie maanden later in augustus, 't Leu
ke was dat de kapitein van mijn boot
dezelfde was als die van de "Ophir"
in 1916. En zijn zuster heb ik een jaar
of wat geleden ontmoet. De wereld is
klein, ja!
Tijdens de reis heeft een allerliefst
Engels echtpaar zich over mij ontfermd.
Al wat oudere mensen, die jaren in
lndië hadden gewoond en voor goed
naar Engeland terugkeerden".
Zuid-Frankrijk
De d'Ancona's blijven niet lang in
Holland.
"Toen we bij mijn schoonzuster in
Keulen logeerden, werd mijn man weer
zo ziek dat de Duitse dokter zei: "Ik
zou U willen verbieden naar lndië terug
te gaan". Maar mijn man, geboren in
Salatiga, kon het wisselvallige Holland
se klimaat slecht verdragen. Daarom
vertrokken we al in 1925 naar Zuid-
Frankrijk. We woonden er in Menton,
Nice en Cros de Cagnes. Mijn man
knapte er helemaal op. 't Zijn de ge
lukkigste jaren van mijn leven gewor
den. Helemaal vreemd was die om
geving mij niet. Mijn familie van Va
ders zijde komt uit Avignon. Tot 1958
heb ik in Zuid-Frankrijk gewoond, 33
jaar dus".
Flip
Pleegzoontje Flip uit Modjokerto (hij is
vier jaar als de d'Ancona's hem naar
Europa meenemen) krijgt een geheel
Franse schoolopleiding.
Dora d'Ancona lacht vertederd bij de
gedachte aan "kleine Flip", die nu 53
jaar is en leraar aan het Lycée Techni
que in Pointe-a-Pitre op Guadeloupe,
Franse Antillen.
"Verbeeld je, bij ons in de buurt waren
ze eens bezig met filmopnamen. Toen
ze Flippie zagen, wilden ze hem graag
voor de film hebben. Ja, en tegen ons
zei hij: "Laat mij nou voor de film wer
ken, dan kan ik veel verdienen en een
vliegtuig kopen om al die lekkere
vruchten uit lndië voor Mamma te ha
len".
"Kip belazer"
Indisch koken is haar grote hobby. Nu
nog kookt ze dikwijls haar eigen potje
rijst waarvoor ze de verschillende
boemboes met een kritische neus
keurt.
Het huis van de d'Ancona's in Zuid-
Frankrijk is een geliefde pleisterplaats
geweest voor talloze Indische verlof
gangers.
"Ik maakte graag konijn klaar zonder
te zeggen wat het was. En de mensen
maar denken dat ze kip aten. Mijn "kip
belazer" was bekend. Ga naar Dora
d'Ancona, dan krijg je kip belazer,
zeiden ze".
Guadeloupe
Mijn man is in 1953 in Cros de Cagnes
overleden. Daar is hij ook begraven.
In 1958 ben ik naar Flip op Guadeloupe
gegaan" daar heb ik een halfjaar ge
woond, maar het was er te warm voor
mij".
Sedert 1958 woont Dora d'Ancona in
Den Haag. De eerste jaren bij een zus
ter van haar man en vanaf 1961 in
Huize Oldeslo, waar ze niet de enige
is uit het oude lndië.
Pleegzoon Flip, die nu Philippe heet
en sinds 1950 op Guadeloupe woont,
is met een Frans-Indiaas meisje ge
trouwd. Zijn twee kinderen, Gustave
en Dora-Lise, spreken geen Neder
lands, maar dat hoeft ook niet, wanneer
ze zoals afgelopen zomer bij Oma in
Den Haag op bezoek zijn.
Indonesië
Ter gelegenheid van het recente be
zoek van president Soeharto aan
Frankrijk, vertoonde de tv op de Fran
se Antillen een uitgebreide documen
taire over Indonesië. De schoonheid
van het land riep bij Philippe en zijn
vrouw Josée het verlangen op een
lees verder volgende pag., onderaan, le kolom
10
