DE GEUR VAN MOEDERS HAARWRONG
VAARWEL
Het gedicht van Noto Suroto, dat deze
titel draagt, kwam mij onwillekeurig in
gedachten bij het doorbladeren van het
"Jaarboek van Batavia en Omstreken
1927, geillustreerd" - zoals het gouden
stempel op de band vermeldt. Ik heb
maar één bezwaar tegen dit dierbare
boek, maar daarover straks. Het zinkt
trouwens in het niet bij het genoegen,
dat het doorbladeren van 650 pagina's
zwaar kunstdrukpapier in fraaie band
mij biedt. Ik houd van Jakarta, die me
tropolis met zijn vijf miljoen inwoners,
maar dat belet mij niet met nostalgie
te denken aan het Batavia van een
halve eeuw geleden met zijn nog geen
tiende van het huidige inwonertal. En
wie is dan beter geslaagd in het doen
herleven van die goeje ouwe tijd dan
de gep. Kapitein der Infanterie J. J. de
Vries, die de vele vrije uren, waarover
hij na zijn afscheid uit het leger kenne
lijk beschikte, nuttig besteedde door
de samenstelling van dit Jaarboek,
waarin "alles" over Batavia te vinden
is in de vorm van artikelen en illustra
ties, mitsgaders vele, vele advertenties,
waarvan de meeste eveneens geillus
treerd. Kolff, ook al een geheid oud-
Bataviase naam gaf het uit, misschien
tot vreugde van de toenmalige Bata-
vianen maar zeker tot stichting en ver
maak van wie zich dat Batavia van nu
bijna 50 jaar geleden herinnert als een
oord waar het goed was te toeven, al
was het er soms wat warm. Ja, de geur
van moeders haarwrongWas Ba
tavia niet ons aller moeder?
Ook de taal en vorm van 's heren De
Vries produkt ontroert ons. Misschien
vonden wij hem in 1927 al wat te plecht
statig, maar wij zijn toch bereid hem
te volgen als hij een beroep op ons
doet, dat "men niet den stijl, doch den
inhoud als hoofdzaak gelieve te be
schouwen". Bovendien zal de lezer
verheugd zijn te kunnen vaststellen,
dat de gep. Kapitein der Infanterie ook
een eerlijk man is. "Wijl ondergeteken
de alleen voor het werk stond, heeft
hij natuurlijk uit talrijke bronnen moe
ten putten en hier en daar zelfs woor
delijk het een en ander overgenomen.
Dit overal aan den voet der bladzijden
in een noot aan te tekenen leek niet
gewenst". Ach, wij journalisten praten
zoveel na, dat anderen voor ons al
veel beter hebben gezegd - wie zijn
wij dan dat wij de samensteller van
het Jaarboek ook maar zachtjes van
plagiaat zouden beschuldigen?
Uit het Jaarboek zullen wij van tijd tot
tijd iets putten: voornamelijk illustra
ties, want geen woorden kunnen de
rechtstreekse indruk van het beeld
vervangen. Vandaag iets over het uit
gaansleven. Wie, na in het zweet zijns
aanschijns zijn dagelijks bordje rijst
had verdiend wilde 's avonds wel eens
iets anders. Ofschoon dit ongetwijfeld
gold voor blank en bruin - om van geel
te zwijgen - beperkt de samensteller
zich tot adviezen voor Europeanen, on
getwijfeld in de overweging, dat Indo
nesiërs zijn Jaarboek tóch niet zouden
lezen, laat staan zich een exemplaar
ervan aanschaffen en daar zal het toch
de gep. Kapitein der Infanterie en de
firma Kolff wel om te doen zijn ge
weest. Aan "lagere vormen" van ver
maak, ja zelfs aan een zo exquis feest
als de Komedi Stambul komt de samen
steller dus niet toe, aan andere ver
maken der eenvoudigen van geest
zoals de krontjong - nu zelfs officieel
erkend als Kesenian Betawi - schenkt
hij geen aandacht. Maar hij is op zijn
best wanneer hij de geneugten van de
Europees georienteerde inrichtingen
opsomt. Speciaal de befaamde dans
avonden in de hotels en sociëteiten
memoreert hij met lof.
De Harmonie - nu een vervallen insti
tuut - en de Concordia - van het toneel
verdwenen, Hotel des Indes, ook al
gesloopt, de Dierentuin - thans een
Indonesisch kunstcentrum, na de af
braak van het charmante oude gebouw
passeren de revue. Versteeg en de
Bierhal, allebei ook ter ziele worden
niet vergeten. Wij missen het Oost
restaurant - was dat al ter ziele of
verspeelde de exploitant zijn recht op
vermelding omdat hij weigerde in de
advertentiefuik te duiken? De biosco
pen worden niet vergeten, maar node
mis ik de Jachtclub, al krijgt Zandvoort
wel een regeltje. Aan een van de fijnste
genoegens, het zo-maar-wat-rondrijden
in het maanlicht komt De Vries niet toe
- om van het porceleinrijden nog maar
te zwijgen. Heeft deze voorzichtige
aanduiding van minnekozen in een
auto nog geldigheid?
Ik zou bijna vergeten mijn enige, maar
dan ook niet licht te nemen bezwaar
tegen ons Jaarboek te vermelden: de
650 pag. zwaar kunstdrukpapier in lin
nen band wegen precies 2'/2 kilogram!
Het is dus een boek "om in de kast
te zetten" - niet om mee naar bed te
nemen
J. H. Ritman
Met het afscheid van het oude jaar
komt voor Tong Tong strijk en zet het
afscheid van honderden abonnee's die
het abonnement opzeggen om verschil
lende redenen. Tot U vaarwel-zeggers
zeggen wij: dank voor Uw abonne
mentschap van welke duur ook. Ook
U hebt ons in staat gesteld te kunnen
draaien voor de duizenden die ge
bleven zijn. Voor hen, die opzegden
vanwege de duurte en die beslist niet
op verminderd tarief willen blijven:
vaarwel tot goedkopere tijden (als we
die nog kunnen meemaken).
Soms lopen tussen die routine ansichtkaarten van aardige uitzichtjes in Indië ongedacht artistieke Administratie Tong Tong
prentjes. Zoals dit uitzicht op de Katvi vanuit Batoe. Van het uitzicht valt niet veel te zien,
noch van Batoe. Maar die drie slanke klapperbomen doen het uitstekend, geflankeerd door hel
oude Chinese taukeh huis links met zijn haast Tibetaans aandoende metselwerk en dat half
verzakt verroest gegolfd plaatijzeren dak, dat Somerset Maugham al als typisch "colonial" signa
leerde in dat onmetelijke gebied van Bombay tot de verste eilandjes van de Stille Zuidzee.
En dan rechts het typische kamponghuisprofiel: combinatie van dakpan, geplet unit-blik en
kadjang. Als afsluiting op de voorgrond de puntjes van de karakteristieke bamboe pagger. Alleen
werkelijke kunstenaars zagen deze artistieke elementen van de koloniale cultuur, die BESTAAT,
ook al ziet geen enkele europeaan het
KAJOEPOETIH-OLIE
De beste kwaliteit die we konden
krijgen. Neem nu een fles (hoop dat
U 'm niet nodig hebt!) want straks
is het weer wachten op een nieuwe
zending. 100 cc. fles f 6,50 cc.
f 3,25 (porto 90ct-60 ct.)
24
