fUser it a
Y X-MAS
OUDER WORDEN
doch gebruikt de vertoning der reuzen-
poppen hoogstens, en mo.m. instinc
tief, tot afweer van onheil, en overigens
tot vermaak.
Toen een vier of vijf eeuwen geleden
de Islam haar voor de Javaanse cultuur
niet steeds bevorderlijke intocht op Ja
va deed, kon de nieuwe godsdienst
zich moeilijk met deze oeroude, oor
spronkelijk "heidense" gebruiken en
vertoningen verenigen. Tot deze ver
boden zaken behoorden ook de wa
jang, de maskerdansen enz. Zij werden
echter toch geduld, doordat men op
hun karakter als volksvermaak de na
druk ging leggen. Aldus konden de
vromen er toch aan meedoen, zij het
niet de allervroomsten. De Javanen
zijn zelfs zó ver gegaan, dat zij de
brenqers van de Islam, de vermaarde
wali's, als de scheppers van het Ja
vaanse schimmenspel zijn gaan be
schouwen. Dit is natuurlijk onzin. De
wajang poerba is zelfs eeuwen ouder
dan de invoering van de Islam op Java.
Doch hun bedoeling is klaarblijkelijk er
op te wijzen, dat de wajang van religi
euze plechtigheid onder invloed der
Islampredikers is "gesaeculariseerd"
tot louter vermaak en kunst is gewor
den, zodat er slechts geringe sporen
der oorspronkelijke religieuze beteke
nis van over zijn.
Iets dergelijks moet ook bij de baron-
gan-vertoningen hebben plaats gevon
den. Van religieus gebruik werden zij
tot een volksvermaak, tot leut dat zelfs
in de koloniale tijd een ieder aansprak,
Oosterling en Westerling, jong en oud,
groot en klein, vooral met oudejaars
avond, wanneer heel Batavia op zijn
kop stond.
Iets dergelijks heeft hier te lande ook
met Sint Nicolaas plaats gevonden.
Als men daarvan de religieuze oor
sprong met zijn duidelijk erotische
elementen ging naspeuren en rondba
zuinen, zouden vele brave huisvaders
en moeders zich doodschrikken. Doch
nu is het een onschuldig kinderfeest
geworden, waarbij sommige ouders
zich alleen angstig afvragen, of je bij
het vertellen der verhalen over de
'goede Sint en zijn zwarte gezel, de
kinderen niet bedriegt. Moet men niet
altiid "eerlijk" tegenover hen zijn?
Daarom wens ik de Javaanse barongan
een even lang leven toe als onze St.-
Nicolaas. Omstreeks 1930 verscheen
in de Indische berichten uit 't moeder
land, dat daar het Sinterklaasfeest aan
het verlopen was. Wat een schrik! Ge
lukkig was het een vals bericht! Het
feest is zelfs uit de kinderkamer af
gedaald naar de groten op middelbare
scholen, kazernes, kantoren, vereni
gingen enz., waar men de kans waar
neemt om elkaar met ondeugende vers
jes te bedotten.
Ti7
Deze Kerst- en Nieuwjaarskaart kreeg Tong
Tong toegestuurd van Rogier in Jakarta. Móch
ten we denken dat hij af en toe nog eens zou
denken aan de geïdealiseerde "Witte Kerst
uit "Sketch" en "Buiten" in de leestrommel
van vroeger, dan zit dat er tegenwoordig toch
werkelijk niet meer bij. Deels omdat het echte
leven in het echte Europa ons wél geleerd
heeft dat die sprookjesachtige "White Xmas
helaas ook altijd vergezeld is van hittere kou
voor de minder bedeelden, van storm en ontij
voor onze zeelieden, van krantenberichten o-
ver verstikking door kapotte of uitgedoofde
kachels, van vaak dodelijke aandoeningen van
de longen. En we zijn nu eenmaal gevoeliger
geworden voor het leed van anderen en zijn
niet meer blind-blij" met mooie kerstplaat
jes.
In de tropen bestaat die hele "santeboetiek"
van kerstleed en kerstvreugde niet. En als de
man in Indonesië weer zou mogen kiezen:
een witte kerst of niet?, dan kiest hij zonder
aarzelendan maar NIET
Noot van de Redactie: Tong Tong stelt
het zeer op prijs dat eindelijk toch nog
een korte noot over de grote taalge
leerde, ethnoloog en historicus dr. Th.
Pigeaud zijn weg heeft kunnen vinden
De tijd, dat weet ik, zal 't winnen;
hier sloopt hij met één mokerslag,
daar kwelt hij langzaam dag na dag.
En zo 'k niet, wel bewust, aan 't werk
blijf,
verglijdt mijn geest in stil vergeten,
dommelig en verstrooid, zonder het te
weten.
Ik ken de speurende blikken van hen,
die mij prijzen om mijn jaren!
als-of-dat "mijn" prestatie ware.
En ik zie, dat zij die mij zeggen te
horen,
afwezig luisteren naar mijn verhaal
als sprak ik in een vreemde taal.
En dandat zoeken naar de namen
van personen, naar plaatsen of n ding,
die eertijds waren in mijn levenskring.
O, die namen! hoe schuilen zij weg
en doen mij hortend verbreken
de levensschets uit verre streken.
naar de eenvoudige kolommen van
Tong Tong, zij het onder het mom (hé,
alweer een mom!) van een opstel over
de Barongan. Al zou deze teruggetrok
ken taalgeleerde vermoedelijk de ge
bruikelijke tamtam rondom barongans
nooit geapprecieerd hebben. Voor de
ze "dubbele kaars onder de koren
maat" is Tong Tong de heren Pigeaud
en de Graaf zeer dankbaar. - T.R.
Nog leef ik mee in deze tijd,
waar oude zeden het niet meer doen
dan wik en weeg ik 't nu en toen.
Ik weet zeer wel dat in de schaduw,
van mijn rijk verleden,
geen bloei kan zijn van 't heden.
Toch wil ik zoekend volgen deze tijd
en hopen eens het licht te zien schijnen
opdat niet alles in schemering
verdwijne.
Ik wil er-bij-zijn (mijn jaren niet tellend)
totdat de gong mij roept en duidt:
"op! voor 't laatst bedrijf, het lied is
uit"
december 1973
States
VOOR DE DICHTER G. RESINK
Faune, avec la flute enchantée
Qui fait danser les sons
Comme les fleurs de Kenanga
Par le vent d'amont!
Souvenirs des sawahs au soleil couchant,
Du doux parfum énivrant des fleurs
Et de ces vers ravissants
Font troubler un coeur rêveur.
Rosalie Grooss
8
