DE SPLEETTROM VAN NIET SOEKOEN MAAR KLOEWÈH
CHINA
WEEFGETOUW
De "Mo", de houten bolvormige Tong Tong
uit Vietnam
In 1968 wierp ik in Tong Tong (T.T. 15-
11-'68) de vraag op: Heeft China een
tong tong of spleettrom gekend?
Op gezag van de bekende musicoloog
Mr. Jaap Kunst beantwoordde ik deze
vraag als "niet onwaarschijnlijk".
Hij schreef nl. in 1925 over "de op
merkelijke punten van aanraking soms
tot gelijkvormigheid toe het Chinee-
sche en vooral het Achter-Indische in
strumentarium met dat van den Archi
pel", o.a. gongs, wo. één in China
opgegraven oude metalen gong, met
gelijke toonhoogte van een Javaansche
gong.
In "Hindu-Javanese musical instru
ments" door Jaap Kunst, 1968, geeft
deze musicoloog (t 1960) in een illu
stratie een relief weer van Barabudur.
(bedolven voet)
Op dat relief ziet men in een orkestje
een bolvormige spleettrom, met oor-
vormig handvat. Toen schoot mij weer
te binnen mijn vroeger gedane uit
spraak, dat de Balische "kulkuls" van
hout minstens een oor of hoofd moes
ten vertonen, om de Baliër tegen doof
heid bij bespeling van deze spleettrom
te vrijwaren.
Men vergelijke ook deze Oudjavaanse
tong tong met het houten bolvormige
exemplaar uit het hedendaagse Viet
nam, volgens hetzelfde boek. Zie bij
gaande illustratie, „mo".
De spleettrom in deze vorm zal dan
wel ook in China bekend zijn geweest.
Madura heeft ook zijn tong tong in de
moderne Javaanse vorm in een heden
daags orkestje gekend, volgens het
musicologen-echtpaar Brandts Buys-
Van Zijp ,,Oude klanken" (Djawa),
1925. Dus niet alleen als signaalblok.
De vraag of China een spleettrom heeft
gekend, meen ik hierbij bevestigend
te mogen beantwoorden.
L. C. Heyting, Th.zn.
N.a v. de voorplaat van T.T. No. 13,
15 Januari 1974, wil ik je graag als
vergelijking geven de Kloewéhboom,
welke in geen enkel opzicht verschilt
van de Soekoenboom, behalve dan de
vrucht van beide genoemde bomen.
De Soekoenvrucht heeft geen pitten
(beton), terwijl de Kloewéhvrucht wel
pitten heeft.
Van beide vruchten kun je heerlijke
sajor lodèh maken; de Kloewéh met
pit en al, vooral gekookt in een kendil.
Van de Soekoenvrucht kun je echter
meer maken, b.v. gebraden in olie of
boter, kolak, of gestoomd met geraspte
klapper en kientjo erop.
Hierbij een kleine herinnering, wat de
Soekoen betreft.
Op een Zaterdag - in het ver verleden
- gingen we van Bogor naar Pasarikan,
waar we ons inscheepten in een motor
boot van de heer Emmerik, naar Soen-
geitahang, een kampong aan de kust in
het noorden van Tangerang.
De avond hadden we doorgebracht in
een bilikken huis, gebouwd te midden
van de tambaks. De meeste tambaks
en sawahs hier zijn van de familie
Khouw te Batavia.
Onze geweren hadden we meegeno
men, aangezien ons doel was om
mliwis te schieten.
In de vroege ochtend, na de koffie
toebroek en warme ketan, gingen we
op pad en verspreiden ons naar de
verschillende punten, waar de mliwis
regelmatig neerstreken.
Het was net, of deze eenden lont ge
roken hadden, want er kwam geen
"Tong-Tong, je bént een weefge
touw en al die tere draden wor
den inderdaad een héél mooi
kleed."
Wisten jullie beiden, en al jullie
trouwe medewerkers en -werk
sters maar, hoevéél jullie eigen
lijk al gedaan hebben. Zo in stilte
en dikwijls zonder het zelf te we
ten.
Al mijn dank nogmaals, Lilian en
Tjalie!
Helly v.d. Brink
Wij weten zeker namens al onze lezers
te spreken als wij Helly bedanken voor
haar opmonterende woorden en voor
haar prachtige vergelijking met een
weefgetouw. Het zijn inderdaad de
ongewone en zeldzame bijdragen uit
alle "lezer-soorten", die niet alleen de
wonderlijke fijne kleurenschakeringen
maken in onze weefsels, en de soms
bizarre patronen, die uit vele levenser
varingen van de Gordel van Smaragd
komen.
Soms schrikken buitenstaanders van
felle rose of azuren draden, soms van
enkele mliwis opdagen en zo gingen
we verder op pad naar Oedjoeng boe-
roeng.
In het gezelschap waren twee Chinese
kennissen, waarvan één familie had
dichtbij Oedjoeng boeroeng, waar een
kleine nederzetting van Chinese tanis
was.
De anderen liepen vooruit en ik ging
een zijweg in, om wat tekoekoers te
schieten.
Al dwalende kwam ik ten huize van een
landbouwer, Pak Semar, op wiens erf
drie Soekoenbomen stonden, waarvan
de vruchten reeds geplukt konden wor
den.
Op mijn vraag een stuk of zes van de
vruchten voor mij te plukken, nam hij
zijn gala van bamboe en stootte daar
mee de vruchten in het aangehechte
korfje.
Zulke grote Soekoens had ik nog niet
eerder gezien, wel even groot als een
normale klapper. De gevraagde prijs
van vijftig centen per stuk gaf ik hem
derhalve met genoegen.
Eén daarvan nam ik voor mij, om mijn
vrouw daarmee en nog drie bandings
te verrassen, terwijl de overige onder
mijn kameraden werden verdeeld.
Deze is een van die aangename her
inneringen uit het ver verleden. Wel
jammer, dat al die jachtkameraden er
niet meer zijn. De laatste overleed vier
jaar geleden in Heemstede.
Abonnee
P.S. Meerdere lezers wezen ons op
deze fout. Ook aan hen onze dank
voor hun attentie. - Red.
"griezelige wajang-figuren". Nee, voor
de massa staan we er niet goed op,
de massa die steeds meer gewend
raakt aan saaie kleurloze plastics
Maar weet U, daarom is Tong Tong
toch op een wonderlijke manier ge
liefd bij een bepaald soort Hollander
die nooit in Indië wasen dat is de
waarlijk originele en zeldzame onver
valste Hollander (géén imitator van wie
of wat ook) en van de weeromstuit:
wij houden van hém!
T.R.
KAJOEPOETIH-OLIE
De beste kwaliteit die we konden
krijgen. Neem nu een fles (hoop dat
U 'm niet nodig hebtl) want straks
is het weer wachten op een nieuwe
zending. 100 cc. fles 6,50 cc.
f 3,25 (porto 90ct-60 ct.)
10
