MIJN KORTE LEVEN OP BALI (III)
door LILIAN DUCELLE
HUIS-, TUIN- EN KEUKEN
BELEVENISSEN
Net als vele andere vrouwen gedaan
zouden hebben, heb ik me om de tuin
laten leiden door het uiterlijk. Letterlijk
"om de tuin laten leiden", want het
betreft hier het landje, dat bij het huis
hoorde. Ik zag frisgroene tegallans aan
de straatkant en achter het huis fikse
rietpluimen.
Mooie grond, dacht ik, dat in deze dro
ge tijd van het jaar alles nog zo groen
staat. Maar mijn stupiditeit dacht er
niet aan, dat al dat groen katjang was
en dat katjang een gewas is, dat maar
heel weinig water nodig heeft, om
groen te krijgen. Nu ik ruim een maand
ingewijd ben, weet ik, dat de grond
hier helemaal niet zo best is en wat
erger: ik krijg geen bevloeiing. Sawah-
bevloeiing gaat vóór op Bali, en andere
gewassen krijgen als er water over is
en dat is er in deze tijd natuurlijk nooit.
Enfin, ik ben de volgende dag volijverig
wezen spitten. Om het huis stond een
bar stukje grond. Dat moest mijn bloe
mentuin worden. Dezelfde dag nog liet
ik links en rechts planten aanrukken:
bougainville, kambodja (de twee tra
ditionele bloemen van Bali), afrikaan-
tjes, balsemientjes, zinnia's, etc. etc. en
zelfs, na enige aarzeling, vinka's, om
dat dat de bloem is, waar ze hier alle
stadstuintjes voor het gemak mee vol
planten.
Ik heb die dag twee uur staan patjollen.
Het stof vloog me om de oren en bin
nen het uur zat ik onder de blaren.
"Doorgaan", dacht ik, "je moet er nu
eenmaal doorheen. Overmorgen zijn
die blaren, eelt." Gelooft U dit sprook
je alstublieft niet te gauw, want nu na
anderhalve maand spitten, krijg ik nóg
blaren!
Het huis schoonmaken was een evene
ment. Geen bezem, maar een gewone
sapoelidi, want de vloer is niet gece
menteerd. En al het vuil veeg je door
de reten onder de gëdekwanden naar
buiten. Het kan niet makkelijker. Alleen
akelig dat door diezelfde reten de mui-
II
zen binnenstromen, ook overdag. Ik
heb direct, heel listig, met bakstenen
alle wanden dichtgestopt en nu komen
de muizen tenminste alleen van de
zoldering. Laat ze het ook niet te ge
makkelijk hebben!
Zo'n aarden vloer wordt veel minder
gauw vuil dan een betegelde, maar
gedekwanden des te eerder. Elke och
tend ragen, anders kom je gewoon het
huis niet uit door de spinnewebben.
Mijn keuken is er eentje met veel fan
tasie. Een dak op vier stijlen, een hout
oventje en een gemetseld "aanrecht",
that's all. Ik ben de eerste dag 3V2 uur
bezig geweest met vuur aanmaken en
water koken. Maar daarna stond dan
ook zowat de hele keuken vol vlammen
en rook. Voortaan zet ik een heel risje
dingen klaar, die ook op het vuur moe
ten: de rijst, groenten, de wadjan met
olie, etc. Want is het vuur eenmaal
aan, dan moet je dit feest benutten.
Ik ben nu zover, dat mijn rijst, sajoer,
groenten, vlees niet naar rook smaken
en maar voor de helft verbranden, dat
is de helft, waar de wind niet vandaan
komt. Om eerlijk te zijn, ik heb die
eerste dag in mijn eentje zitten huilen;
het was helemaal niet leuk, dit kokentje
spelen, omdat ik per slot van de
resultaten moest leven.
Je kunt hier niet even naar de warong
lopen, om wat eetbaars te halen, want
dat is er niet, behalve petjèl. Die ma
ken ze hier enkel van ketimoen en
ketoepat (lontong). Verderop woont
een aardige Balinese, die "boeloeng"
verkoopt. Weet U, wat dat is? Een
soort wier. Het smaakt lekker, wordt
vers gegeten en is erg gezond. Het is
de lekkerste groente, die ik ooit in
gado-gado of petjèl heb gegeten. Een
kennis van me, die krijgsgevangene
is geweest, zei ontdaan: "En dan te
weten, dat we hier vroeger de grond
mee bemest hebben, omdat we niet
wisten, datje het kon eten!!"
Met mijn keukengerei was het heel
somber gesteld. Ik had niets bij me,
had erop gerekend, alles in Den Pasar
te kunnen krijgen en vooral, me zo
veel mpgelijk te behelpen met aarden
gerei, om alles zo goedkoop mogelijk
te maken. Wat een Balineserkan, moet
ik ook kunnen, waar of niet?
Maar hierin heb ik me behoorlijk ver
gist. Alle lepels, soetils, oelekans i-
roessen enz. zijn anders van vorm en
moeten anders gehanteerd worden
ook. Natuurlijk wen je aan alles. Be
halve aan de prijs van al dat nuttigs,
want die is exorbitant hoog. En wat
betreft de potten en pannen: als een
gerecht dan al niet aangebrand smaakt,
rekent U er dan op, dat alles naar aar
de smaakt de eerste week! Een voor
deel, dat je de potten niet hoeft te
schuren, integendeel, hoe meer roet
erop blijft zitten aan de buitenkant,
hoe sterker de pot.
Maar bedenk dan meteen, dat je bij
het afhalen tien zwarte vingers krijgt.
Zo heb ik een week lang op de pasar
lopen zoeken naar een klapperrasp. In
heel Den Passar geen paroet klappa te
krijgen! Ik liet mijn klapper in de wa
rong raspen. "Waarom maakt U niet
zelf een paroet?" zei de Balinese.
Stommeling, die ik was. Een leeg melk-
blikje, rechtgeslagen op twee bamboe
latjes gespijkerd en volgepriemd met
spijkergaatjes. Een mens is nooit te
oud om te lerenmaar vaak te lui.
En ook heel vaak te moe!
Ik ben moe geweest die eerste week.
Aan zoveel tegelijk te denken: water
putten, de mandibak vullen, zorgen
voor drinkwater, voor waswater; kle
ren wassen, koken, tuinieren.
Je begint de dag met waterputten en
eindigt de dag ermee; begieten. En
wijk niet van deze volgorde af, want
dan is het mis. 's Morgens is het water
mooi helder, dan heeft het de hele
nacht gestaan, 's Avonds, als je al het
water hebt verbruikt en haast op de
bodem van de put komt, is het drabbig.
Als je dan ontdekt, dat je niet voor
voldoende drinkwater gezorgd hebt,
dan kan je je een ongeluk zeven.
Maar een mens wordt gauw een rou
tinemens en dus ik ook. Toen ik daarbij
ontdekte, dat na de eerste week de
blaren aan mijn vingers gevoelloos wa
ren geworden, het vuur geen vlammen
werpers-hitte meer veroorzaakte en ik
een stuk klapper kon raspen zonder
regelmatig alle vijf vingers open te
halen, toen voelde ik me kiplekker.
Maar de moeilijkheden des lands zijn
talrijk. Neemt U maar eens de dieren
op mijn erf. Maar dat wordt een ander
chapiter.
(III. uit "Bali" van Covarrubias)
NIEUW:
Het laat je niet los, Rob Nieuwenhuys
Om nooit te vergeten, Rob Nieuwen
huys (2 bundeltjes Indische literatuur)
f 4,25 per deel, porto 90 ct.
De Raadsman - H. J. Friedericy f 4,25
Bloemen voor Nippon - Augusta
Lampe. Korte belevenissen uit de
Japanse bezetting f 9,90
15 jaar Boven Digoel -
I. F. M. Salim f 49,50
Wilde Bloemen van de wereld f 62,50
Maria Dermout, de vrouw en de
schrijfster 18,90
20
