BOEKBESPREKINGEN
"ORDE OPSTAND ORDE"
DE RAADSMAN
BEEKBERGEN EN WIJ
DICHTEN
BIJ KANONGEBULDER
Als dienstplichtige was J. A. A. van
Doorn in de periode 1945-1950 drie
jaar in Indonesië. Hij was dus één van
"onze jongens" die de Republiek tot
rede moesten brengen, één van de
medewerkers aan de oplossing van de
Indonesische kwestie.
De dienstplichtige Van Doorn is inmid
dels gepromoveerd en thans hoogle
raar in de sociologie aan de Erasmus-
universiteit te Rotterdam. Met W. J.
Hendrix, evenals hij dienstplichtig sol
daat overzee, publiceerde hij enige
jaren geleden een studie over "Ont
sporing van geweld", gebaseerd op
beider ervaringen tijdens de periode
van het indonesische verzet tegen de
Nederlanders. Het is een boek, dat
het lezen meer dan waard is en wij
verbazen ons, dat het niet die aandacht
heeft gevonden, die het verdient. Wij
komen er na deze aankondiging zeker
nader op terug.
Prof. Van Doorn en Hendrix zijn nu
weer in Indonesië geweest, na ruim
20 jaar en wel om materiaal te ver
zamelen voor een nieuw boek dat be
trekking zal hebben op een bepaald
aspect van de gebeurtenissen tussen
1945 en 1950. Maar dit bezoek leidde
tevens tot een confrontatie van de
gewezen nederlandse militairen met
hun oude "vijanden" en deze weer tot
een indringende analyse van de hand
van Van Doorn van de rol van de in
donesische strijdkrachten in de periode
van 1945 tot heden. Van vijanden ge
sproken: er is schijn noch schaduw
van bitterheid of haat in de ontmoeting
van de oude tegenstanders - integen
deel, die ontmoetingen getuigen van
een opvallende hartelijkheid. Dit "reis
verslag" noemt de schrijver in zijn
voorwoord een nevenproduct van de
historische studiën die hem ditmaal
naar Indonesië brachten. Hoe dan ook,
het nevenproduct op zich zelf zou een
reis naar Indonesië waard geweest zijn.
Het nog geen honderd pagina's tellen
de geschrift (Het boekje heet "Orde,
Opstand, Orde") is uitgegeven bij
Boom in Meppel en kost 12,50. Het
is verkrijgbaar bij de boekhandel Tong
Tong. Porto 0,90. JHR.
P.S. In het boek staan enkele objec
tieve waarnemingen zonder enig com
mentaar omtrent de Indo-Europese
groep, die zowel door de Nederlandse
als de Indonesische samenleving wor
den gebruikt (en door Ind. Nederlan
ders gevoeld) als een lelijke beschul
digende vinger, zonder dat men in staat
is te peilen wat er achter bepaalde ge
dragingen leefde en leeft en waar wér
kelijke schuldvragen schuilen. Daarop
komt té-zet-té T.R. terug in de artike
lenserie "In het spoor van Tong Tong".
Red.
"De raadsman" van H. J. Friedericy
beleeft zijn derde druk als no 330 in
de Salamanderreeks, de pocket-uit
gave van Querido. Evenals "De laatste
generaal", het hartveroverend debuut
van de bestuursambtenaar Friedericy
grijpt "De raadsman" terug op 'schrij
vers bestuursloopbaan, maar nu veel
directer: men zou het bijna een auto
biografie kunnen noemen. De raads
man is de indonesische bestuursas-
sistent die hem, zo laat zich raden, in
het begin van zijn loopbaan heeft ter
zijde gestaan. De raadsman is een oud
en wijs man - de jonge nederlandse
BBer is hij tot grote steun met zijn er
varing, zijn kennis van land en volk
van Gowa. Er ontstaat een sterke band
tussen de controleur en zijn raadsman.
Hoe die ontstaat is het onderwerp van
een reeks schetsen met grote klaar
heid en eenvoud geschreven en mis
schien juist daardoor zeer indringend.
Oudere lezers zal het interesseren, dat
dit boekje in een grote letter is ge
drukt. Het kost 4,25 en is bij de
boekhandel Tong Tong verkrijgbaar.
Voor verzending: 90 ct porto.
JHR.
Dezer dagen op de TV het transport
van nieuwe wilde dieren voor Beek
bergen. De giraffes in double-decker
bussen, de zeldzame beertjes in nauwe
stalen kooitjes. Misschien realiseren
alleen jagers zich welk een krankzin
nige verhuizing hier tot stand werd ge
bracht van de "eeuwige jachtvelden"
dezer dieren naar de "geborgenheid"
van zoveel bij zoveel vierkante meter
hok. Misscien heeft alleen een enkele
vrouw (die haar intuitie behouden
heeft) de verbijstering en radeloosheid
gezien in die droeve ogen. Nu begint
het eindeloze lopen langs de tralies,
lopen, lopen, lopen repetent, tot ze
dood neervallen.
Ja, mijn besten: Beschaving en Gebor
genheid zijn een labyrinth waarin op
verraderlijke wijze de eindeloosheid
van de Eeuwige Jachtvelden is inge
bouwd: je denkt dat je duizend mijlen
loopt, maar je bent maar één "stiek"
opgeschoten, één handspanne. Het al
ternatief: je losmaken van de eeuwig
ruziënde bekrompen massa in een
zaamheid.
Literatuur:
Octavio Paz: "The Labyrinth of Solitu
de". Gabriël Garcia Marquez: "Hon
derd jaar eenzaamheid". Wijzelf: Tong
Tong, Piekerans, Tjies, Tjoek.
In Holland zal men het pas begrijpen
AFKNAPPER
We reden achter elkaar
Door zijn rijstvelden.
En de boer
Begon op de voorste tank in te
slaan
met een riek.
Hij hield maar niet op.
De commandant ging met hem
praten
En de boer
Haalde pok naar hem uit.
Dus stelden de tanks zich naast
elkaar op
En reden zo, zij aan zij,
Door z'n mooie rijstvelden,
In plaats van achter elkaar.
MICHAEL CASEY
HET WEER IN VIETNAM
Er zijn hier twee soorten weer in
Vietnam:
Heet en droog en
Heet en nat.
Bij heet en droog
is het stof zo fijn als talkpoeder.
En hangt als een korrelmist in de
lucht.
Bij heet en nat
Waait de moessonwind zo hard,
Dat de regen van opzij komt.
LARRY ROTTMANN
Deze en veel andere gedichten van
Amerikaanse soldaten werden ge
schreven in Viet Nam. In het land met
sawahs en een vreedzaam volk als
Indonesië. Onder die Amerikaanse
dienstplichtigen waren ook heel wat
Indo's die destijds met Pa en Ma naar
de Nieuwe Wereld trokken. In Vietnam
waren ze weer "thuis" op een ver
schrikkelijke manier.
Misschien daarom hebben wij voor
heel wat gedichten extra veel begrip -
velen onzer ook denkend aan onze
ervaringen bij "onze" politionele acties.
Misschien zijn en lezers die ze ook
graag willen hebben. Het boekje heet:
"Welkom in zonnig Saigon", Oorlogs
poëzie van Vietnam-veteranen. Prijs:
12,50. Porto 0,90.
na vijftig jaar. Intussen: wees blij dat
je aan de kant gezet bent; hou Tong
Tong in leven. Ontelbare duizenden
zullen later van oude jaargangen nut
en geluk hebben.
T.R.
4
