TOKO MAS
INDONESIA
LAMSBOUT IN KRIJGSGEVANGENSCHAP
Dit is een verhaal uit de tijd, dat ik
enkele jaren voor rekening van de Ja
panse Keizer prachtige reizen maakte
en zelfs gratis verblijfkosten genoot!
Juni 1945. Mijn laatste Jappenkamp te
Suwa (kamp 6), ongeveer 12 uur spo-
rens van Tokio ergens in de bergen
Noord/West ervan.
Na vele omzwervingen en heen en
weer reizen, varen, per spoor enz.
waren we via Bandoeng, Tjimahi, Soe-
rabaja, Batavia, Singapore, halverwege
de Burma-road, weer terug naar Singa
pore en van daar uit per vrachtboot
via Saigon, Cambodja met z'n onver
gelijkelijk mooie Camranh-baai eerst
naar Formosa en verder naar het
meest Zuidelijk deel van Japan, in de
haven van Moji (baai van Simoneseki)
aangekomen.
Een lange, voor mij hoogst interessan
te reis, welke echter door bombarde
menten en torpedering van twee sche
pen uit ons convooi door die lastige
Yanks en verder ruw weer, hoogst
karige onsmakelijke maaltijden en de
vrij slechte accomodatie in de "toeris
tenklas" van ons schip (200 man in
een ruimte van 10 x 15 x 3 M.) niet
altijd even aangenaam was. In Moji
werden we verdeeld in groepen van
125 man met zoveel mogelijk nationali
teiten bij elkaar en per trein naar ver
schillende kampen in Noord Japan ver
voerd. Mijn groep kwam terecht in
Kawasaki (kamp 5) bij Yokohama en
werden wij tewerkgesteld in de ijzer
gieterijen aan de haven. Dit was in
November 1943, toen er van het bom
barderen van Japan nog weinig sprake
was, doch gaandeweg drongen de A-
merikanen op en begin 1945 waren
dagelijkse regentjes van brandbom
men iets heel gewoons. Tokio brandde
als een fakkel! Toen hier nog scheeps-
bombardementen bij kwamen besloot
de Jap. legerleiding, met het oog op een
dreigende invasie, alle krijgsgevange
nen uit de kuststreken aT te voeren
naar de in de bergen gelegen ijzer- en
kolenmijnen. Ons kamp in Suwa was
gelegen tussen prachtige dennenbos
sen en heuvels, welke laatste hoofd
zakelijk bestonden uit rode, sterk ij
zerhoudende grond.
Deze grond werd door ons afgegraven,
in aan een kabelbaan hangende kiep-
wagentjes gestort, die alles vervoer
den naar een 5 km. verder gelegen
gieterij. Zwaar werk bij absoluut on
voldoende voeding doch in gezonde
bergen- en dennenlucht. Het kamp zelf
bestond uit een grote houten barak
voor de uit hoofdzakelijk Amerikanen
en Nederlanders bestaande 125 P.O.
W.'s, dan een kleine voorraadschuur
en bij de enige poort een wachthuis
voor de Jappenbewakers. Het geheel
was omgeven door een planken schut
ting van drie m. hoog. Hiervan hadden
wij natuurlijk binnen een week enkele
planken vakkundig losgemaakt en on
danks het dag en nacht patrouilleren
der Jappen in en om het kamp werden
er 's avonds bij toerbeurt strooptoch
ten gemaakt in de omgeving, waar
zich tussen de bossen veel groente en
aardappelvelden bevonden, die het
moesten ontgelden. Gewoon gekookt
met schil (vanwege de vitaminen) plus
een stuk prei, heb ik nimmer zulke
lekkere "spuds" gegeten. Alles door
de honger, want ons menu bestond
slechts uit 100 gram rijst p.p.p.d. met
wat miso (sojabonen-pastei) en lobak
(soort ramenas). Vlees was taboe!
Op een goede dag in Juli, 't was de ver
jaardag van de Tenno Haika kregen wij
een buitenkansje. Er behoefde niet ge
werkt te worden en we mochten met
z'n allen, onder geleide naar een op
drie uur afstands lopen gelegen hotel -
annex badhuis gaan, een ex-touristen-
centrum, dat tóch leeg stond. Het hotel
was een groot, typisch houten gebouw
en het aangrenzende badhuis een gro
te in vakken verdeelde ruimte met mi
niatuur zwembaden. Elke bak had een
andere temperatuur, gevuld met water
uit de vele warmwaterbronnen in de
omgeving, dat tevens geneeskracht
had. We hebben allen een kostelijk
bad genomen. Op onze wandeltocht
naar dit berghotel waren we op een
eenzame plek tussen de dennnenbos-
sen op drie km. van het kamp langs
een alleenstaand huisje van een
schaapherder gekomen, die juist bezig
was in de kraal zijn kudde te ver
zorgen, een twintigtal spierwitte mod
dervette schapen en lammeren. Wii
arme POW's die reeds maanden geen
vlees hadden gezien, likkebaardden bij
het gezicht van zoveel prachtig uit
ziende lopende schapeboutjes en, wat
ons betrof saté-kambing. Opmerkingen
als "o you beautiful juicy darling" en
"wat een sappige saté kambing" klon
ken in 't rond. Ook op de terugweg
werd de omgeving (en de lekkere
beestjes) grondig bekeken. Mijn Ame
rikaanse vrind Jack Riedel vroeg me
direct: "John, you were a hunter, can
you find your way to this place tonight?
We must have some mutton". Zo werd
afgesproken. Doch 's avonds bij 't nor
male appèl waren we zeer verwonderd
de Japanse wacht vergezeld te zien
van alle drie geall. officieren, welke we
rijk waren, t.w. een Engelse grootma
joor (kampcomdt) de Amerik. dokter
tevens chirurg en onze eigen Ned.
luit. Doch na afloop van het appèl
kwam de aap uit de mouw, want bij
het verlaten van onze barak stopte het
gezelschap bij de deur en klonk het
uit de mond van de Eng. majoor hard
op: "Boys, as a special favour to me,
I want you not to go over the fence
tonight because(met een schuinse
blik op de Jappen, die gelukkig enkel
hun eigen taal spraken). I want to go
myself with our friend the doctor here".
We begrepen het direct, hebben de
heren hun gang laten gaan en genoten
de volgende avond heimelijk van over
heerlijke vakkundig (chirurgisch) ge
slachte moddervette lammeren. Ik ge
loof niet, dat toen ons iets beter ge
smaakt zou hebben! Een volgende po
ging, ons menu te verrijken en voor
de volgende maand geplanned, werd
teniet gedaan door de twee atoom
bommen.
J. W. TEEKAMP
Specialiteit Indonesische gouden
sieraden 22, 23 en 24 Kt.
(Rijksgoedgekeurd)
JUWELEN 22 KR. GOUD
GEZET MET BRILJANTEN
(origineel Indonesisch mo
del)
Markies ringen met 18 en 13
briljanten. Rijringen, slagrin-
gen, fantasieringen en tiffa-
nyringen etc., gezet met bril
janten.
Markies hangers, ati, wadjik,
kembang, anggur.
Markies oorknoppen, bun
der, satu of mata banjak
Origineel
IMPORT GOUDEN SIERADEN
Armbanden
Srikit brede armbanden, Kendari
armbanden. Gebloemde schakel
armbanden 10 tot 50 gr. Armban
den met Chinese letter of naga,
Krontjong armbanden, schakel
armbanden 45 gr.
Ringen
Krontjongringen, schakelringen,
stempelringen. Markiesringen
met rode steen (wadjik) Fantasie-
ringen, met rode, blauwe, groene
steen Ringen gezet met echte
ster Saffiers, Robijnen, etc.
Diversen
Kalung 10 tot 30 gram, ketimun,
padi, blokjes, etc. Oorknoppen,
oorhangers, met of zonder steen
Hangers etc., met en zonder
steen.
Voor bejaarden kunnen wij
thuis bezorgen bij aankoop
van meer dan f 350,
Albert Cuypstraat 142,
Amsterdam, (vanuit Centraal Sta
tion tramlijn 16, 24 of 25.)
Tel. 020 - 71 87 28.
Na 18.00 uur 020-44 17 94.
15
