TOKO MAS
INDONESIA
joetji ^23 'raó
Surinaams museum
bewogen levenswandel zal ik mijn
"Notities uit vergeelde papieren", zo
als de titel van dit artikel luidt, ver
delen in enkele taferelen welke een
schets geven van de episode waarin
ze plaats vonden. Doch vooraf zou ik
een voorproefje willen geven uit de
"distelen-literatuur" waaruit ik mijn
aantekeningen heb geput.
Uit een officieel document van 16 Juni
1913 bestemd voor de Gouverneur Ge
neraal (Idenburg), afkomstig van een
regerings-instantie (de naam van de
betrokken functionaris vermeld ik om
bepaalde redenen niet - het stuk was
"top secret") las ik het volgende:
"Bij de Indo's heeft hij (D.D.) voor zo
ver bekend is haast uitsluitend bij de
kampong-categorie veel succes: op
wekking van het gevoel van eigen
waarde, vleierij, voorstelling als zou al
leen de willekeur van hoogergeplaats-
ten hen het bekleden van betere maat
schappelijke posities verhinderen, be
loften voor de toekomst etc. en dat
alles in stellig wel bezielende woorden
uitgedrukt, hebben hem grooten aan
hang in die kringen doen verwerven".
Men ziet: wat een hovaardij! Ik zelf
heb die tijd (1912) toch meegemaakt.
Zouden zijn medestanders als Teeu-
wen, Topee, Van de Kastele die te
Semarang bij de NISM (Ned. Indische
Spoorweg Maatschappij) leidende po
sities bekleedden tot de kampong ca
tegorie gerekend worden? Of een fi
guur als P. F. Dahler, hoofdambtenaar
en taalgeleerde bij de Volkslectuur? En
nog zovele anderen, wier namen mij na
60 jaar niet meer te binnen willen
schieten.
Begrijpelijk was het hoe D.D. in een
van zijn geschriften (Juli 1913, geschre
ven aan boord van de "Tambora" die
hem van Europa naar Indonesia terug
bracht) de volgende zinsnede in de
pen gaf: "Wij, Indiërs van gemengd
bloed, willen het niet langer als een
vertreding onzer heiligste gevoelens
verdragen, dat gij onze moeders be
schouwt als een besmetting van ons
wezen".
Na deze inleidende aantekeningen vol
gen hieronder de opeenvolgende tafe
relen in D.D.'s levensgang, welke ik zo
goed en zo kwaad aan de hand van
mijn notities heb kunnen samenstellen.
Deze taferelen vormen geen van elkaar
exact afgegrensde chronologische een
heden. Ongemerkt vloeit het ene tafe
reel vaak in het andere, hier en daar
gekruid met mijn eigen ervarings-her-
inneringen uit een bepaalde periode.
(wordt vervolgd)
Mensen die weifelen slagen nooit in
hun ondernemingen
(Napoleon)
Aquila non captat muscas. (Een adelaar
vangt geen vliegen)
(Latijns spreekwoord)
Terwijl ik rijst sta te wassen, bedenk
ik opeens, dat daarginds in 't Soenda-
nees en Javaans speciale uitdrukkingen
voor bestaan.
In 't Soendanees is rijst wassen -
ngisikan. In 't Javaans heet dat mususi,
wordt ook gebruikt voor wassen van
kedelee, katjang bras en andere klein-
korrelige zaken.
Zo zijn er nog meer dingen en hande
lingen die met een enkel woord niet
mis te verstaan zijn, b.v. in 't Javaans
kramas haarwassen. In 't Soenda
nees di angier.
Kleren wassen (Soendanees) njeu-
seuk. Groenten, fruit, vlees wassen is
alles di koembah, dus met water
schoonmaken.
Alleen bij vis zeg je meestal bresikan,
dus schubben eraf, ingewanden eruit
en wassen.
Di bresihan noem je ook het besnijden.
Het ware woord, di soenatan, wordt
nooit in beschaafde gesprekken ge
bezigd, dat is dus grof.
Een besnijdenisfeest heet gewoon met
een enkel woord Kariaan. En b.v. als
men vraagt, wat doet men op die
Kariaan, dan is 't antwoord nanggap
wajang of najoeban menselijke dan
sers, dus wajang orang of danseressen
(ronggèng), die de danssluier al dan
sende aan de herengasten presenteert.
De gastheren moeten de slendang ac
cepteren en een paar stappen met de
ronggèng dansen. Intussen geven ze
discreet hun bijdrage voor de kosten
van 't feest.
TONG-TONG
POEKOEL TEROES SOUVENIRS
Sleutelhanger-rolbandmeter-
doppenlichter f 6,50
VRAAGT:
Uniformstukken van het voormalige
K.N.I.L. in het bijzonder hoofdofficie
ren. Eveneens officieren, onder-offi
cieren, manschappen, alsook grote
compagnieskist met koperen beslag.
Contactadres: Directeur Gemeente
museum, telefoon 070 - 51 41 81
Dit alles heet dus met één woord na
joeban.
Zo is niets om handen hebben, nietsen
njanggoer, in 't Javaans en Soenda
nees.
Hangend verveeld ergens zitten, heet
in 't Soendanees ngadaweung en in 't
Javaans sengöwang.
Daardoor is er een Javaans grapje ont
staan.
Als je ergens op visite helemaal op
'n droogje heb moeten zitten, dan ben
je getrakteerd op anggoer karo beng-
kowang; dat betekent nganggoer karo
sengowan op een droogje en zich
vervelen.
Pim
Specialiteit Indonesische gouden
sieraden 22, 23 en 24 Kt.
(Rijksgoedgekeurd)
JUWELEN 22 KR. GOUD
GEZET MET BRILJANTEN
(origineel Indonesisch mo
del)
Markies ringen met 18 en 13
briljanten. Rijringen, slagrin-
gen, fantasieringen en tiffa-
nyringen etc., gezet met bril
janten.
Markies hangers, ati, wadjik,
kembang, anggur.
Markies oorknoppen, bun
der, satu of mata banjak.
Origineel
IMPORT GOUDEN SIERADEN
Armbanden
Srikit brede armbanden, Kendarl
armbanden. Gebloemde schakel
armbanden 10 tot 50 gr. Armban
den met Chinese letter of naga,
Krontjong armbanden, schakel
armbanden 45 gr.
Ringen
Krontjongringen, schakelringen,
stempelringen. Markiesringen
met rode steen (wadjik) Fantasie-
ringen, met rode, blauwe, groene
steen. Ringen gezet met echte
ster Saffiers, Robijnen, etc.
Diversen
Kalung 10 tot 30 gram, ketimun,
padi, blokjes, etc. Oorknoppen,
oorhangers, met of zonder steen.
Hangers etc., met en zonder
steen.
Voor bejaarden kunnen wij
thuis bezorgen bij aankoop
van meer dan 350,
Albert Cuypstraat 142,
Amsterdam, (vanuit Centraal Sta
tion tramlijn 16, 24 of 25.)
Tel. 020 - 71 87 28.
Na 18.00 uur 020-44 17 94.
13
