MIJN ONBEKENDE DROOMLAND
wmm
-
tjalie <l^obinóon
Indië!
Dat woord had voor mij, als negenja
rige leerlinge van de vierde klas lagere
school, een welhaast magische klank.
Indië!
Daar woonden enkele van mijn familie
leden; een neef en zijn jonge vrouw
waren er enige jaren tevoren, als pas
getrouwd paartje, naar toe gegaan, uit
gezonden door een bekende oliemaat
schappij. Hun eerste standplaats was
ergens in de rimboe van Borneo. Maar
de brieven, die mijn Ouders van tijd
tot tijd ontvingen, deden mijn kinder
hartje sneller kloppen. Wat zou ik daar
óók eens graag naar toe willen gaan!
Het leek me heerlijk, te wonen in dat
land van altijd-zon! Hoe blij en geluk
kig moesten de mensen wel zijn, die er
hun hele leven konden wonendie
er geboren warendie daar hun
"thuis" haddenomdat daar hun
vaderland was
En in de aardrijkskundelessen genoot
ik van alles, wat we leerden over dat
mooie, verre, heerlijk-warme land, en
ik droomde ervan, óók eens in mijn
leven die grote reis te mogen maken,
die per boot in Rotterdam begon, en
die je na een maand (oef, wat een
lange reis!) op de plaats van bestem
ming, in het land van je dromen bracht.
Je kon de reis ook bekorten, door met
de trein tot Marseille of Genua te gaan,
maar dat leek me echter niet je-van-
hèt!
Vader vertelde me vaak over andere
familieleden, die heel, heel lang gele
den al, naar het land-van-mijn-dromen
waren gegaan: als dokter, of apothe
ker, en zelfs enigen als missiezuster.
Deze laatsten hadden in Bandoeng of
Buitenzorg gewerkt, jarenlang: Mère
Xavier Neujean en Mère Thérèse, haar
Assistante; ze waren lid van de Con
gregatie der Zusters Ursulinen.
Mijn neef en zijn vrouw kwamen terug
in 1934, in de heel koude januari
maand. En we zagen foto's, albums vol,
van heel veel plekjes uit mijn droom
land: Borneo, Sumatra en Java, waar
ze het laatst waren geweest.
Ik begon mijn studie voor onderwijze
res. En dat hield ook in, dat de aard-
Tjalie aan de wandel met zijn kleindochter.
rijkskunde en de geschiedenis nog in
tensiever bestudeerd werden.
Er volgden lessen met lichtbeelden
De Zusters, bij wie ik op internaat was,
hadden zelf verschillende missiestaties
op Sumatra, en daardoor was onze
aardrijkskunde-lerares in het bezit van
de prachtigste "plaatjes".
Mijn verlangen naar ongekende verten
groeide
Eindexamen! Geslaagd!
Nu nog even de hoofdakte plus Frans,
Duits en Engels halen!
En dan: naar Indië!!!
Maar donkere wolken pakten zich sa
men boven Europa, en vlak daarna
over heel de wereld
Wereldoorlog II brak los!
Tot die morgen in december!
"Hebben jullie het al gehoord? Vrese
lijk! Japan is Indië aan het bestoken
het is oorlog in ons goede Indië!
Ik slikte even moeilijk.
O, wat hoopte ik, dat het een onjuist
bericht zou zijn geweest!
Maar de volgende dagen hoorden we
steeds meer over die verschrikkelijke
strijd, al zou het tot na 1945 duren,
voor we er de droevige bijzonderheden
van zouden vernemen.
Mijn arme droom-land!
En zo werd het, na lange, moeilijke
jaren eindelijk 1945, 1946.
Persoonlijk heb ik je helaas niet gekend,
Doch ik weet, wie je was en wie je nog bent.
In het hart van je vrienden leef jij altijd voort
Door een kracht, die aan leven noch dood zich stoort.
Voor ons was jij de man van het Indische leven.
Voor dit ideaal heb je alles gegeven.
Niemand zal ooit vergeten, dat jij hebt bestaan
En ons in de eeuwigheid voor bent gegaan.
Wij hopen je eens weer te mogen ontmoeten,
Dat doet onze smart om je heengaan, verzoeten.
Mevr. H. M. B.-Delft
Toen volgde de soevereiniteitsover
dracht, waar ik zo mijn eigen gedach
ten over had. Was dat nu werkelijk de
oplossing? Het wilde er bij mij niet in.
Voor het eerst in mijn leven ontmoette
ik mensen, die in Indië geboren en
getogen waren, en ik zag er langzaam
maar zeker steeds meer, op straat, in
winkels, in de kerk, als mijn leerlinge-
tjes op school. Wat waren die kinderen
héérlijke leerlingen, zo beschaafd, zo
leergierig, zo ijverig! En wat hadden
ze vriendelijke Ouders
Neen, ik mocht niet gaan vergelijken,
maar toch, onwillekeurig
Ik begon een beetje te begrijpen, waar
om familieleden en vrienden, die in In
dië waren geweest, zo enthousiast wa
ren.
Het heimwee naar mijn onbekende
droom-land kwam weer sterker terug.
Maar de kans op verwezenlijking van
mijn hartewensen werd met de dag
kleiner. Indië was Indonesië geworden
en het zou nog wel de nodige jaren
duren, voor men er "op orde" was.
Doch met die jaren werd ik^ouder en
kwam boven de leeftijdsgrens, waarop
men nog verantwoord voor een eerste
langdurig verblijf in de tropen kon ver
trekken. Mijn droom-land werd onbe
reikbaar
Nee, tóch niet helemaal!
Een kunstenaar uit het land-van-mijn-
dromen was óók in Nederland komen
wonen, en ik ontdekte, helaas veel te
laat, dat we in dezelfde stadswijk van
Den Haag leefden.
Hij was een kunstenaar-met-het-woord!
Hij had de gave, het heimwee van vele
anderen naar hun verre vaderland, aan
te voelen.
Leefde er ook in zijn hart niet het
eeuwige verlangen van "terug-naar-
zijn-land-van-de-zon"
Klonk in zijn hart niet altijd het lied van
de gamelan? Was hij voor die hem
kenden, en ook voor wie hem nog
nooit gezien of gesproken hadden, niet
altijd, met woord en daad, de belicha
ming van wat er leeft in de ziel van de
mensen uit mijn droom-land?
De laatste twee jaren ontmoette ik hem
zo nu en dan, als hij een wandelingetje
maakte met zijn schattige kleindoch
tertje, of als hij zomaar juist de deur
binnenkwam of er even uit ging.
We wisselden niet veel woorden.
Dat was voor de kunstenaar ook niet
nodig. Hij wist, met weinig woorden,
veel te zeggen. Ik ontmoette hem voor
het laatst die vrijdagavond, enkele
dagen voor hij ons verlaten zou.
Een vriendelijke, hoffelijke groet, een
grapje, en Tjalie ging naar boven
Maar die laatste korte ontmoeting zal
me altijd bij-blijven.
Pas na zijn heengaan zag ik het land-
van-mijn-dromen, leerde Tk het kennen,
zoals niemand anders dan alleen Tjalie
Robinson het me kon laten zien. Ik
kreeg enkele werken van de kunste
naar-met-het-woord ten geschenke. Ik
ben nu eindelijk in mijn droom-land,
en ik houd ervan.
Teresa von Orsbach.
16
