VLOOIEN IN OPMARS
HANDJEVOL
BALI-
HERINNERINGEN
HELP
HARTPATIËNTEN
IN DEPOK
Met genoegen over uw korte leven op
Bali gelezen. Ik zag het allemaal weer
voor me. Die loslopende varkens met
zo'n driehoek om de nek en, al die
blaffende honden die geen eten kregen
van de eigenaars zodat ze 's avonds
in horden de vuilnisbakken van de
mensen langsgingen om wat eetbaars
te vinden. In 1935 of '36 werden op
last van de overheid en voor de z.g.
rasverbetering ongeveer 25.000 honden
doodgeschoten. Je zou zeggen dat er
dan wat minder honden zouden zijn,
maar je merkte er niets van. Overal
waar je kwam werd je nog door tien
tallen honden aangeblaft.
Mijn oom woonde in Singaradja en als
ik daar in mijn vacanties kwam logeren
ging ik geregeld met hem op tourné.
Hij werkte bij V W (vroeger BOW)
en moest er dus bijna dagelijks op uit
om e.e.a. te controleren. In die tijd
werd de rechtstreekse verbinding tus
sen Singaradja en Den Passar aange
legd. Mijn oom had de supervisie over
het noordelijke gedeelte zodat hij er
bijna dagelijks heenging. Vanuit GIT
GIT, een kleine kampong ten zuiden
van Singaradja had je een geweldig
uitzicht over Singaradja en de rede van
Boeleleng.
Genoten heb ik daar I Van de legèn
van de siwalanpalm, van de aardbeien
van Kintamani, van denoem maar
op, van alles. Heeft u de witte mangga
nog gegeten? Hij is niet wit maar licht
creme. Hij smaakt anders dan de ge
wone mangga maar als je, na de te
leurstellende eerste paar happen, ge
woon door eet ga je hem toch lekker
vinden. En weet u nog wat "babie
goeling" is? Dat is een heel speen
varken maar dan niet rond maar plat.
Met Kerstmis en Nieuwjaar kreeg mijn
oom van de Chinese leveranciers be
halve vuurwerk en dranken ook "Ba
bie goeling". We hebben er ons zat
aan gegeten en dat werd natuurlijk ook
altijd gedeeld met de minder goed
bedeelden. En vooral met families met
meerdere kinderen.
In die tijd was er nog geen autoweg
van Singaradja langs de kust naar Gili-
manoek. En die westkust van Bali werd
nog bevolkt door zwijnen, herten en...
tijgers. Dus aan de jacht heb ik er ook
nog mijn hart kunnen ophalen.
Volgens overlevering zijn die tijgers
daar opzettelijk losgelaten om de op
mars van de Islam te stuiten. Het
schijnt nog geholpen te hebben ook,
want Bali is Hindoeistisch gebleven.
Het eiland der Demonen werd Bali ook
genoemd, en als je daar een poosje zit
merk je dat het hele leven daar be
heerst wordt door geesten en demo
nen. Elke dag is er wel een offerfeest
voor een of andere godheid en wordt
er geofferd aan gestorven familieleden.
Dat idee kreeg ik.
Een lijkverbranding heb ik daar ook
gezien. Hoe moet je zoiets be-
Ja, hier schrikken we ons lam bij zo'n
berichtje uit de krant. Maar er zijn
landen waar de vlo nooit opmarcheert
maar gewoon dagelijks loopt, springt,
kruipt en bijt en er dagwerk aan heeft.
Op deze foto van Rogier zo'n "dag
werkje in Indonesië", waarbij het uiter
aard gaat om de verbeten strijd tussen
Jeuk en Leven. U mag gerust weten
dat ook mijn moeder meerdere malen
met serit (fijne kam), jachtwater of
petroleum de strijd aanbond tegen het
springvolk op mijn hoofd. Dan ging je
's avonds naar bed met een gedrenkt
hoofd en een handdoek erom en 's-
morgens waren alle vlooien dood of
schrijven? Op de plaats van de ver
branding stonden de houten stieren
al klaar. Een stuk of zeven. Zes ge
storvenen konden de kosten van de
lijkverbranding niet zelf bekostigen en
moesten dus wachten tot een rijkaard
stierf. Ik bedoel natuurlijk de nabe
staanden. En toen die stierf mochten
ze "gontjeng". Maar voorzover ik het
mij kon herinneren lag alleen het lijk
van de rijkaard op de stellage die van
het dorp naar de verbrandingsplaats
werd gedragen. Ook tijdens die op
tocht zag je dat ze moesten zorgen
dat de boze geesten op een dwaal
spoor gebracht werden. Dat deden ze
dan door op kruispunten' de stellage
een paar keer te draaien. De lijken
werden in de holle houten koeien ge
legd en het hout dat onder de koeien
gestapeld was werd dan in brand ge
stoken. Na de brand werden door jon
ge meisjes de verkoolde beenderen
verzameld. Maar tijdens de verbranding
was het eigenlijk feest. Je kreeg er van
alles te eten en overal klonk gamelan
muziek en allerlei belletjes die gehan
teerd en geluid werden door priesters.
En toen ik 's nachts allang sliep werd
ik wakker van feestgedruis en werd
mij verteld dat de stoet met verkoolde
beenderen het huis passeerde op weg
naar de zee waar de as verstrooid
werd.
Er kwamen natuurlijk meer herinnerin-
bewusteloos Op de rhetorische vraag
"met wie en waar heb je gespeeld"
werd al niet eens meer geantwoord.
Vlooien kwamen van niemand en ner
gens. Ze waren er en je moest er wat
tegen doen. Iedere dag "bijhouden"
zoals op dit plaatje gebeurt. Als Ma je
hoofd zo liefdevol naar zich toetrok
was het heus niet altijd alleen om er
een tedere kus op te drukken! Maar
spuitbussen, neen, die hadden we toen
niet. Nu daar in Indonesië ook nog niet.
Want vlooien zijn armelui's gasten en
spuitbussen de vinding van onze pe
perdure wetenschap!
gen boven. En dat is nu wat ik zo ge
weldig vind van Tong Tong. Er ver
schijnt altijd wel e.o.a. artikel dat je in
gedachten terug brengt naar de plaats
op plaatsen waar je je jeugd hebt door
gebracht. En alleen de leuke herinne
ringen komen dan boven.
Th. Kempff
De Stichting van Depokkers, Aanver
wanten en Sympathiserenden (Stidas)
kreeg van de geneesheer-directeur van
het Christelijk Ziekenhuis "Harapan"
in Depok Dr. Rarundeng, het verzoek,
om het ziekenhuis te helpen aan een
Electro Cardio Gram-apparaat. De kos
ten voor de aanschaf bedragen Rp.
350.000 (ca. f 2.400). Door het gemis
van een dergelijk apparaat moeten de
hartpatiënten doorgestuurd worden
naar het ziekenhuis in Jakarta; de bus
reis en het lange wachten is echter
voor deze patiënten vaak te veel.
Bijdragen kunnen worden gestort op
Postgironummer 682293, L. Messer-
schmidt, Medemblikstr. 24, Den Haag
of Postgironummer 883348, Alg. Bank
Ned., Ede, tgv. Penningmeester STI
DAS rek. nr. 53.98.13.400. Bij storting
vermelden: ECG-apparaat DEPOK.
14
