ZONDER BLIKSEM
ZOUDEN WE ALLANG
NAAR "DE BLIKSEM"
ZIJN GEGAAN
Controleur Tiggelman werd gedood,
terwijl zijn vrouw, die ook het huis uit
kwam, niets overkwam.
Tiggelman was een goed mens, be
schaafd en niet hoogmoedig. Hij werd
louter en alleen het slachtoffer, omdat
hij Hollander was en Bestuursambte
naar, en beschouwd werd als een
"Koloniaal symbool".
Tot zover het gedeelte uit de Memoi
res van Teuku Muhd. Ali P. Polim, dat
hier betrekking op heeft.
Met twee jeeps vertrokken naar Tanoh
Abeë en een bezoek gebracht aan het
huis van wijlen Teungku Tjhik Tanoh
Abeë en de "Deah" aldaar.
Aantekening: Deah is een niet voor de
Vrijdagsdienst bestemd bedehuis met
een verhoogde stenen vloer en houten
wanden, soms met een gemetseld bid-
huis en een lage stenen erfafsluiting.
(Atjeh's-Ned. Woordenboek van Prof.
H. Djajadininggrat)
In een gedeelte van deze Deah is be
graven Teungku Tjhik Tanoh Abeë. In
het huis van wijlen Tgk. Tjhik T. Abeë
daarna een Acehse rijstmaaltijd ge
bruikt met ongeveer 12 personeni.
Het aantal tijgers in dit gebied (W.
hellingen van de Gng. Seulawaih,
Goudberg) is aan het verminderen,
getuige de aanwezigheid van een groot
aantal wilde varkens.
Op mijn eerdere tocht naar Noord
Aceh werden door mij vele met speren
gewapende Acehers gezien met hon
den, die drijfjachten hielden, (omgeving
Saré)
Er bevindt zich nog een kudde olifan
ten op de Gng. Seulawaih, maar deze
verplaatst zich bij wijlen naar de West
kust. (Lam No.)
In de avond weer vertrokken naar
Banda Aceh, na op de keudé te Seuli-
meum koffie gedronken te hebben.
Gedurende mijn verblijf van anderhal
ve maand in Aceh (april/mei '74) wer
den door mij verschillende tochten on
dernomen naar historische objecten,
met het doel ook van Aceh'se zijde
belangstelling te kweken voor de his
torie van dit geschiedkundig belang
rijke gebied, hetgeen ook tot resultaat
leidde.
Zo werd met de Bupati van N. Aceh te
Lho' Seumawe zijn Edele's plan be
sproken, de voormalige woning van
Kapt. H. Colijn aldaar, waar Teuku
Panglima Polim Muhd. Daud zich in
1903 aan ons gezag onderwierp, in te
richten als museum.
De Bupati van Oost Aceh te Langsa
gaf het voornemen te kennen het af
gebroken Tamiang monument (destijds
gelegen vóór het station te Medan)
weder op te richten te Langsa. (Tami
ang behoort tot het bestuursgebied
van O. Aceh.)
Het hoofddoel van mijn bezoek aan
Aceh was natuurlijk te komen tot de
restauratie van het erekerkhof Peut-
joet te Banda Aceh (Kutaradja), alwaar
2200 van onze helden en "grote men
sen" begraven liggen, en waarvan de
Acehers zelf niet begrijpen, dat er van
Nederlandse zijde zo weinig belang
stelling voor bestaat.
Het saldo van het Peutjoetfonds be
draagt 10,000,maar om tot vol
ledige restauratie te komen is veel
meer nodig. De Gouverneur van Aceh
heeft toegezegd tijdens een bespre
king met onze Militaire Attaché de
Kol. J. Linzel en ondergetekende in de
Pendopo (Gouverneurswoning), de ij
zeren stijlen te leveren voor de om
heining (rails van de Acehtram, traject
K. Radja-Uleë Lheuë), en de onder zijn
Edele's staande diensten medewerking
te doen verlenen.
De K.N.I.L. kerkhoven liggen over de
gehele archipel verspreid en zijn in
rimboe herschapen, (van Sabang tot
Merauke)
De erebegraafplaats Peutjoet moet
een representant worden van al deze
Tanoh
vergeten dodenakkers met de daarop
ter aarde bestelde krijgsmakkers.
Degenen, die het Peutjoetfonds willen
steunen, kunnen dit doen op postrek.
1376185 t.n.v. J. H. J. Brendgen, L.
Reaellaan 70 te Haarlem, onder ver
melding "Peutjoetfonds".
J. H. J. Brendgen.
De bliksem ontstaat tijdens een elec-
trische ontlading tussen onweerswol
ken onderling of onweerswolken en
aarde met mogelijke spanningsver
schillen van meer dan 100.000.000 volt.
Men heeft waargenomen dat 't prac-
tisch aan één stuk door bliksemt, over
de gehele aarde meer dan 100 x per
seconde. Ook de bliksem heeft net als
iedere medaille twee zijden:
a. de negatieve zijde is dat de blik
sem van alle natuurverschijnselen de
meeste slachtoffers onder de mensen
maakt en bovendien miljoenen schade
veroorzaakt.
Zo werd o.a. de bosbrand van 't natio
naal park van Winatchee in de zomer
1970 door de bliksem veroorzaakt.
Dat was de grootste bliksembosbrand
aller tijden in de U.S.A., 500.000 hecta
re bos dat in duizenden jaren is ge
groeid werd in acht dagen vernietigd.
T.g.v. de ondervolgende noodlottige
kringloop:
brand zuigt zuurstof aan; meer zuur
stof veroorzaakt grotere brand; gro
tere brand zuigt nog meer zuurstof
aan enzen door de geweldige
rookontwikkeling werd iedere snelle
blusactie onmogelijk.
b. de positieve keerzijde: 80% van
onze dampkring bestaat uit stikstof (on
ontbeerlijk voedsel voor de planten.)
Boven elke km2 zweeft 8V2 miljoen
ton stikstof maar helaas in de onbruik
bare gasvorm. De bliksem echter ver
hit de getroffen dampkring tot
30.000 °C. Daardoor ontstaat een ket
ting van chemische reacties met als
resultaat in water oplosbare stikstof-
oxyden.
Daardoor kan de regen ze oplossen en
als verdund salpeterzuur aan de aarde
schenken waar 't zich vermengd met
de bodemmineralen en op die wijze
voedingszouten voor de planten vormt,
die anders niet zouden kunnen bestaan
m.a.w. zonder bliksem geen planten en
dus ook geen dieren en geen mensen.
Dus ook wat de bliksem betreft niet
kijken naar de sombere negatieve)
zijde van de medaille maar naar de
blijde positieve) zijde. Want zoals
altijd negatief denken ongezond
ziekte; positief denken gezond
fitheid.
O. H. Kiliaan
Het gezelschap na de maaltijd op de veranda van het huis van wijlen Teungku Thjik
Abeë. In het midden Teuku Bachtiar Panglima Polim, links kol. Brendgen.
7
