BOEKBESPREKING
"Nu wonen daar andere
mensen".
OP REIS NAAR INDONESIË
ALS NIEUW TOERIST
Het toeval brengt twee boekjes tegelijk
op mijn tafel met eenzelfde onderwerp:
een reis naar Indonesië. Nooit intussen
kreeg ik een tweetal in handen met een
zo verschillend karakter!
"Op reis naar Indonesië" is een reis
verslag van een zeer bekende neder-
landse reis-verslaggever: J. Dominicus.
Hij heeft er al een vijftiental op zijn
naam staan. Het boekje beschrijft de
ervaringen, opgedaan op een typische
"conducted tour", waarbij de reiziger
van het ene naar het andere luxe-hotel
wordt geleid en aldus in Indonesië
vertoeft zonder eigenlijk veel van het
echte Indonesië te zien.
Maar, al reizende van Jakarta naar Ban
dung, vervolgens naar Yokyakarta,
Tretes, Malang, Surabaya en Bali, geeft
Dominicus in kort bestek zoveel bij
zonderheden over land en volk, steden,
monumenten, kunst, cultuur, handwerk
en wat niet al, dat dit boekje een va
demecum is geworden. Het vormt een
in het algemeen zeer betrouwbare on
dergrond voor wie voor het eerst zulk
een reis onderneemt.
Oud-gasten zullen niet in de eerste
plaats geïnteresseerd zijn in Domini
cus' pennevrucht en misschien zelfs
teleurgesteld zijn over bepaalde omis
sies inzake de geschiedenis van de
plaats, waar zij gevestigd waren. Zij
zullen moeten bedenken, dat dit 208
pagina's tellende gidsje, wanneer de
auteur naar volledigheid had gestreefd
er minstens tienmaal zoveel had moe
ten tellen.
Maar zeker voor de "echte" toerist,
de man of vrouw, die om zich te ont
spannen en niet om sentimentele re
denen naar Indonesië gaat, is dit een
prima reisgids, niet in het minst wegens
de merendeels zeer fraaie foto's, waar
mede het is versierd.
Het tweede boek, dat ik hier wil aan
kondigen is zo volstrekt mogelijk de
tegenhanger van de objectieve, onge
ëmotioneerde reisbeschrijving van Do
minicus. Dat is een zakelijk verhaal
zonder litteraire pretentie.
Het tweede is de zeer subjectieve,
sterk bewogen beschrijving van een
bezoek aan Java in 1971 van Margare-
tha Ferguson onder de titel "Nu wonen
daar andere mensen." Zij is op jeugdi
ge leeftijd in 1929 op Java gekomen en
heeft daar tot en met het Jappenkamp
vertoefd. De titel geeft haar reacties
weer bij het aanschouwen van de hui
zen, waar zij in haar jeugd heeft ge
woond. Zij wil die zien, maar niet be
treden, want "nu wonen daar andere
mensen".
Het is een prikkelend boek, dat ik
soms geneigd was geërgerd naast mij
neer te leggen, maar dat op andere
bladzijden zo krachtig getuigde van
een subtiel en soms zeer doordringen
de visie, dat ik het toch niet laten kon
verder te lezen.
Wat mij bijzonder irriteerde was de
behoefte van de schrijfster te pas en
te onpas duidelijk te maken, dat zij
mentaal nooit heeft behoord tot de
typische nederlandse bovenlaag van
de koloniale maatschappij. Haar ver
mogen de aanzienlijke nuanceringen,
die voorkwamen in die koloniale groep
te onderscheiden is blijkbaar nihil. Zij
heeft een grote behoefte op politiek
gebied in zwart-wit te zien en te schil
derenmaar schrijven kan ze!
Aan het slot van haar boek geeft ze de
uiteindelijke reactie op haar weerzien
met Indonesië als volgt weer:
'Ik verlang naar huis. Ik voel me hier
beslist geen vreemde, maar ik voel
me hier niet thuis. Tegen de mensen,
die zo onmetelijk vriendelijk, warm en
gastvrij zijn, wil ik niet zeggen, dat ik
zoveel kritiek heb op hun huidig re
giem"Bovendien hindert het mij,
dat Indonesië voor mij niet te vatten is.
Ik spreek mezelf voortdurend tegen.
Ik zie hier een vrolijkheid en gezellig
heid, waar tegenover Holland, met al
zijn sociale zekerheden, één zeurig
brok sjachrijn is, kil, stijf, onmenselijk,
bekrompen. Ik weet met mijn houding
niet goed raad. Ik blijf een toerist uit
een rijk land, omgeven door rechtsze
kerheid. (Meen ik tenminste.) De men
sen hier, die persoonlijk honderd keer
zo rijk zijn als ik, kan toch ieder mo
ment de grond onder de voeten weg
zinken. Ik word aan alle kanten bediend
en verwend en toegeglimlacht, toch
ben ik langzaam, maar zeker doods
bang geworden. Ik denk, dat mijn groei
ende angst een projectie is van mijn
groeiende woede tegenover de macht
hebbers. tk voel me geen vreemde, ik
voel me niet thuis, ik voel me toch in
tensief betrokken."
Het is U wel duidelijk, dat mevrouw
Ferguson op Java niet logeerde in luxe
hotels en ook geen Bali-kluiverij be
dreef, maar inderdaad poogde Indone
sië te "beleven" en daarvan op haar
eigengereide en vooringenomen wijze
op vaak boeiende wijze, blijk geeft.
Prikkelt haar geschrijf de lezer zo nu
en dan, hij zal telkens weer getroffen
worden door het vermogen van Me
vrouw Ferguson om hem beelden voor
te toveren, die hem tot in het hart
raken.
Vindt U mijn oordeel wat verwarrend,
bedenk dan, dat dit boek het óók is!
JHR.
"Op reis naar Indonesië" van J. Domi
nicus (Uitgeverij J. H. Gottmer, Haar
lem) is in de Boekhandel Tong Tong
verkrijgbaar. Het boek kost 17,90
plus f 2,porto.
"Nu wonen daar andere mensen" door
Margaretha Ferguson (Uitgeverij Leo
pold, 's-Gravenhage) is eveneens bij
onze Boekhandel verkrijgbaar
ad 19,plus f 2,porto.
GIDS VOOR ZUID EN OOST AZIË
Wie als toerist of voor zaken naar de
andere kant van de wereld gaat zal er
goed aan doen, zich het bestaan te
herinneren van de Golden Guide for
South East Asia, samengesteld door
P. H. M. Jones en uitgegeven door The
Far Eastern Economie Review Ltd te
Hongkong. De zevende en jongste
editie (500 blz., prijs 17,is in onze
Boekhandel verkrijgbaar. Zij is rijk ge-
illustreerd en voorzien van kaarten. In
een kort bestek worden zoveel bijzon
derheden over de beschreven landen
gegeven dat men haast kan spreken
van een kleine encyclopedie. Het
spreekt vanzelf, dat ook Indonesië een
plaats in deze gids inneemt (18 blz.):
wij hebben in de door de Gids ver
schafte gegevens geen vergissingen
van enig belang aangetroffen, wat In
donesië betreft. Het spreekt overigens
vanzelf dat men de in de Gids ver
schafte cijfers van prijzen met de no
dige omzichtigheid moet beoordelen.
In deze tijd van economische en finan
ciële verwarring kan men moeilijk ver
wachten dat deze (nog) betrouwbaar
zijn. Prijs 19,90 plus porto 2,
J.H.R.
OUD DEN HAAG
Herinnert u zich het werk van de teke
naar Ton van Tast nog? Hebt u Bloe
men Bertha wel eens ontmoet? Wist u
dat de fameuze voetbalverslaggever
Han Hollander zijn welbespraaktheid
van niemand vreemd had: zijn vader
lees verder volgende pag., 1e kolom
4
