Bloei van de
Indonesische Cultuur in Nederland
Dat in Nederland de naasieballen bloeien en de sêtééstokjes groeien is over
bekend. Maar dat Nederland aardig op weg is nu ook het land te worden 'waar
de gamelan klinkt' (met een buiging naar mijn waarde vriend Hein Buitenweg)-
is minder bekend. Door de nieuwsmedia wordt het publiek op dat punt bepaald
niet verwend, terwijl er toch een springlevende Indonesische culturele ontwikke
ling aan de gang is, die zich in een groeiende belangstelling mag verheugen.
Vooral jongeren tonen een enthousiasme dat hartverwarmend is en hoopgevend
in een land waar de cultuur een steeds zieliger kant op schijnt te gaan.
De opening van de tentoonstelling van
de collectie Bonnet, al eerder in Tong
Tong vermeld, werd opgeluisterd door
een optreden van de dansgroep Surya
Putra, die samen met zijn partners
Maurits Mulder en Theo Lohn een frag
ment uit de Damar Wulan Legende
danste, in de klassieke stijl van de
Mangkunegaran en het talrijke publiek
was zeer verrukt over dit eerste op
treden in Laren. De bekoring die er uit
gaat van de schitterende costuums, de
ingetogen waardigheid van de Javaan
se danskunst, die sterke uitdrukkings
kracht van de sierlijke bewegingen
maken ook de argeloze leek duidelijk
wat er uitgebeeld wordt. Men moet
alleen leren zien.
Om tot dergelijke resultaten te komen
moet wel keihard gewerkt worden met
volle overgave, toewijding en discipline.
Enige dagen later mocht ik in de studio
van de Heer Bonnet kennis maken met
de Heer Surya Putra, een innemende,
bescheiden man, die met enthousiasme
vertelde dat de Indonesische cultuur
hier wel degelijk een grote belang
stelling geniet en dat er op dit gebied
zeer veel te doen is.
Zo bestaan er verschillende gamelan
gezelschappen, voor het merendeel
door Nederlanders bemand. In Amster
dam bespeelt een groep de gamelan
van 't Tropen Museum onder leiding van
Dr. Ernst Heins van het Ethnomusico-
logisch Centrum van de Universiteit
van Amsterdam. Zijn echtgenotè leidt
een groep die de gamelan in het Haag
se Gemeente Museum bespeelt. De
groep die de gamelan van de Indone
sische Ambassade in Den Haag be
speelt, staat onder leiding van de
Haarlemse poppenspeler Rien Baart-
mans, bekend van het kinderprogram
ma 'Rikki en Slingertje' op de T V. In
Haarlem bespeelt hij met een groep de
gamelan van Bernard IJzerdraat, de
eerste Nederlander die gamelanmuziek
beoefende en er zelfs in slaagde om
tijdens de Duitse bezetting een com
plete gamelan te maken. Met deze
groep geeft Rien Baartmans ook wel
eens wayang kulit voorstellingen voor
kinderen, n.l. de wayang kancil ver
halen. In het museum in Leiden wordt
de gamelan bespeeld onder leiding van
Reinoud Maartense, een muziek leraar
die zijn gamelanervaringen opdeed in
Amsterdam en Haarlem.
Ook de danskunst bloeit in de grote
plaatsen. Surya Putra heeft in Amster
dam een dansschool opgericht, die
tegenwoordig gesubsidieerd wordt en
Maurits Mulder van de dansgroep Surya
Putra tijdens het optreden van deze groep
in Laren.
deel uitmaakt van de Universiteit. Het
is allemaal zeer verheugend. Vanzelf
sprekend speelt het zich in dit klimaat
allemaal binnenshuis af, maar mis
schien is toch al te grote bescheiden
heid er de oorzaak van dat al deze
ontwikkelingen hier niet algemeen be
kend zijn. Dat de T.V. (die toch zo'n
prachtig medium zou kunnen zijn) al
leen voor buitenlandse groepen in het
geweer komt, waarvan het gebodene
vaak tamelijk dilletanterig aandoet, ter
wijl er hier vlak bij huis, in het land zelf,
zo ongelooflijk veel te doen is en men
dansen van de allerbeste kwaliteit kan
tonen. Gebrek aan publiciteit, contac
ten of grote onverschilligheid van de
kant van de programmamakers?
De Heer Surya Putra werd geboren in
de Sundalanden, waar hij zich bezig
ging houden met de danskunst. Toen
hij voor studie naar Nederland kwam
zette hij zich van meet af aan voor
zijn kunst in en richtte een dansschool
op, waar nu een veertigtal leerlingen,
waaronder ook Nederlanders, onder
richt krijgt. Het getuigt van grote liefde
en volharding om ondanks studie de
tijd te vinden voor al deze activiteiten
en om tot zulke schitterende prestaties
te komen.
Surya Putra onderwijst de Mangkune-
garanstijl, die ter plaatse dreigt uit te
sterven. De dansleraren die vroeger in
dienst stonden van de vorst trokken
weg en geven nu les in Oost- en West-
Java. Een van die leraren, Raden Mas
Ronosuripto werd later Surya Putra's
guru. Hij geeft de voorkeur aan die
stijl omdat die nobeler is dan de lich
tere en frivole stijl van Ceribon en
Sumedang, maar met deze de voor
uitstrevendheid gemeen heeft. Dit in
tegenstelling tot de stijlen van Jogya-
karta en Surakarta, die veel strakker
en behoudender van karakter zijn.
Ook de Nederlandse gamelangroepen
spelen in de stijl van de Mangkune
garan.
Op initiatief van de reeds eerder ge
noemde Dr. E. Heins werd in 1970 de
naar Bandung vertrokken muziek- en
dansleraar Raden Mas Ronosuripto
door CRM uitgenodigd om de gamelan
muziek en dans op hoger peil te bren
gen. Hierin is hij tijdens een verblijf
van ongeveer twee jaar uitstekend ge
slaagd. Dit resulteerde in grote dans
voorstellingen en wayang kulitnachten
in het Tropen Museum en diverse voor
stellingen elders.
Op uitnodiging van het Olympisch Co
mité trad de gamelan en dansgroep uit
Amsterdam in München op, onder de
kunstzinnige leiding van R.M. Ronosu
ripto en Dr. Heins. Ongeveer een
maand lang werd er om de andere
avond voor een enthousiast publiek
concertmuziek, wayang kulit en dans
gebracht.
Na. het vertrek van R.M. Ronosuripto
werd de opleiding van dansers in de
Mangkunegaranstijl door hem aan Su
rya Putra toevertrouwd.
In het Tropen Museum bespeelt Guruh
Soekarno Putra met een enthousiaste
groep de enige in Nederland aanwezi
ge Balische gamelan. Bovendien geeft
hij les in de danskunst van Bali. Hierbij
gaat hij heel ver terug en beoefent een
stijl die heel dicht staat bij de oudste
dansvormen van Java. Vele houdingen
in zijn legongdans bezitten een archaï
sche schoonheid en zijn veel strakker
en minder gepolijst dan de huidige dan
sen van Bali. Dergelijke houdingen zijn
bijvoorbeeld ook nog te zien bij de
oude Bedayadansen in de Javaanse
Kratons.
In Den Haag gaf Ni Loh Putu Suria les
op de Indonesische Ambassade, maar
nu beschikt zij over een eigen acco-
modatie. Haar dansstijl behoort tot een
veel jonqere dan van Guruh Soekarno
Putra.
U ziet het, er is genoeg te beleven en
te zien.
R. C. Alting
16
