De Nederlanders en Indonesië
Indonesië in opkomst
Indonesië
in opkomst
De waarheid over Indonesië en Nederland.
In dit nummer van Tong Tong beginnen
wij met de publicatie van een artikel
van Agus Daruch, dat de bedoeling
heeft, een beter begrip voor toestan
den en verhoudingen in het huidige
Indonesië te vestigen. Hij is getroffen
door de houding van de nederlandse
pers vis-a-vis Indonesië, waarvoor hij
geen goed woord over heeft. Dat er
onder Nederlanders een welkome be
langstelling voor Indonesië bestaat is
hem niet ontgaan. Terecht wijst hij op
de publicatie van steeds meer boeken
van Nederlanders over de jonge re
publiek, op het toenemend toerisme
dat zelfs Nederlanders, die daar tevo
ren nooit vertoefden, laat staan leefden
en werkten, naar Indonesië voert. Maar
de nederlandse pers publiceert, als
men Agus Daruch mag geloven in over
grote meerderheid artikelen die vrijwel
alle "een zure en afbrekende critiek"
bevatten. De pers wil alleen "het kwa
de" zien en "het goede" in de repu
bliek niet opmerken. En hoe komt dat
nu? Een zegsman van Agus aan wiens
opinie hij grote waarde hecht vertelt
hem dan, dat de nederlandse pers niet
de mening van het volk (dat zijn dus
haar lezers - red. TT.) weergeeft, maar
die van politieke partijen, die op hun
beurt ook weer niet de mening van het
volk weergeven, maar slechts de op
vattingen van de exponenten van de
partijen, "dat wil zeggen van de extre
men".
Die extremisten bepalen de inhoud van
de kranten, volgens Agus' zegsman, en
die inhoud kan ten aanzien van Indone
sië niet anders dan afbrekend zijn.
Rechts kan nog altijd niet verkroppen,
dat Nederlands-fndië verloren ging en
links niet, dat de communistische coup
van 1965 mislukte en Indonesië geen
"volksrepubliek" werd. Aldus blazen
Rechts en Links hetzelfde liedje, zegt
hij.
Verder verwijt Agus vele krantenschrij
vers (aan de top "deskundigen" of
kwasi-deskundigen) dat zij niet weten
waarover zij schrijven. Dat argument
keert zich tegen hemzelf: zijn beperkte
kennis van Nederland leidt ertoe, dat'
hij genoegen neemt met het volkomen
vertekende beeld dat zijn zegsman hem
van de nederlandse pers gaf.
Het is eenvoudig niet waar, dat de
nederlandse pers gebonden is aan po
litieke partijen - dit geldt hoogstens
voor een minderheid. Het is evenmin
juist dat in de nederlandse pers slechts
onwelwillende artikelen over Indonesië
verschijnen. Uitlatingen van schrijvers
die nog altijd hartzeer zouden hebben
over het "verlies" van Nederlands-ln-
dië zijn zo zeldzaam, dat men ze op de
vingers van één hand kan tellen. Er zijn
er misschien die het betreuren, dat In
donesië geen volksrepubliek is gewor
den, maar daarvan blijkt in de pers
niets. Er is wel scherpe critiek van
progressieve zijde op indonesische
verhoudingen en toestanden, maar die
richt zich op het militaire bestuur, op
het vasthouden van politieke gevange
nen e.d. Men mag deze critiek betreu
ren (en bestrijden, zoals Agus doet)
maar men behoeft daarom niet aan de
goede trouw van de betrokken scri
benten te twijfelen.
Een belangrijk deel van de critische
opmerkingen over de huidige toestan
den in Indonesië vindt zijn oorsprong
in het verschil in geesteshouding van
de leden van de welvaartsstaat Neder
land en de onderdanen van de armoe-
staat Indone'sië. De neiging, indone
sische verhoudingen te zien met het
oog van de Westerling breekt telkens
en overal weer door. Voeg daarbij de
typisch nederlandse arrogantie de rest
van de wereld in het goede spoor te
houden door links en rechts waarschu
wingen en vermaningen uit te delen -
het opgestoken vingertje! - en u vindt
de wortel van vele onwelwillende op
merkingen, die - dat geef ik gaarne
toe - van tijd tot tijd in de pers tegen
komen. Niemand kan zich van zijn
achtergronden losmaken, hebben wij
al eens geschreven: onwillekeurig be
staat de neiging de situatie elders te
meten naar de nederlandse maatstaven.
Een persoonlijke anecdote mag duide
lijk maken wat ik bedoel. Tijdens de vijf
tiger jaren besloten mijn vrouw en Ik
toen nog in Jakarta levend de bedien
den telkens een salarisverhoging te
geven als de kosten van het levenson
derhoud volgens de statistiek waren
gestegen. Het resultaat was verbluf
fend. Er verscheen een deputatie van
onze mensen met de mededeling, dat
salarisverhoging niet nodig was: ze
waren al senang en wij deden genoeg
voor henStel je dat eens voor in
onze prestatie- en consumptiemaat
schappij! Het feit, dat zij het bij ons
"naar de zin" hadden - ik weet geen
betere vertaling - belangrijker dan meer
geld te ontvangen! Wat een idioten!
Vooral bij hen, die Indonesië voor de
eerste maal zien zal dus vooral de
soms onvoorstelbare armoede, het ge
brek aan hygiënische voorzieningen en
medische zorg, het volkomen ontbre
ken van sociale voorzieningen opval
len. Memisa heeft nu blijkbaar in ver
band met haar inzameling voor de
medische en sociale zorg het Verre
Oosten een aantal journalisten in de
gelegenheid gesteld een bezoek te
brengen aan haar vestigingen. Het
resultaat is de beschrijving van wat
naar onze maatstaven ondraaglijk leed
is - en inderdaad zwaar te dragen leed
is. Dat daarnaast toch een zekere le
vensvreugde, een niet te breken sfeer
van saamhorigheid en onderlinge hulp
vaardigheid bestaat onder de armsten
der armen, die tenslotte het leven zo
niet de moeite waard dan toch draag
lijk maken, zal die reizigers helaas wel
ontgaan. De diepe kloof tussen Oost
en West bleek nooit moeilijker te over
bruggen dan in de bersiap. De hoop op
de terugkeer van "zaman normal" -
normale tijden - door vele eenvoudige
Indonesiërs in die dagen verwoord
werd door de meeste Nederlanders
daar geinterpreteerd als: Zie je wel dat
zij graag de blanda's terug willen heb
ben? Een tragi-komisch misverstand!
Dat dit eenvoudig betekende de hoop
op normale en stabiele prijzen voor de
eerste levensbehoeften is toen, vrees
ik, velen onzer ontgaanZoals zo
veel ons, zelfs met jarenlange tropen-
ervaring, tot de laatste onzer dagen
in dat dierbare land, is ontgaan.
Margaretha Ferguson heeft het in haar
boekje "daar wonen nu andere men
sen" zo treffend gezegd en ik herhaal
het, want zij ervoer en erkent het raad
sel. Indonesië is voor haar "niet te
vatten": "Ik zie hier een vrolijkheid en
gezelligheid waartegenover Holland
met al zijn sociale zekerheden, één
zeurig brok sjachrijn is". Agus Daruch
zal op zijn beurt moeten leren leven
met de gedachte, dat dit sjachrijn zo
nu en dan baanbreekt in de pers, wan
neer zij het over Indonesië heeft, ge
combineerd met het schoolmeesterach
tige superioriteitsgevoel en de betwete
righeid dat zovelen onzer ten toon
spreiden in het bijzonder tegenover
zaken waarvan de essentie hen ont
gaat. Maar daartegenover staan ook
zovele pluspunten dat hij het ons moge
vergeven, wanneer er in onze pers wel
eens stukjes verschijnen, waaruit een
volkomen gebrek aan begrip van toe
standen, verhoudingen en van de gees
teswereld van de Indonesiër blijkt.
JHR
Prijs f 79,50 plus porto f 3,75
(3 termijnen mogelijk!)
8
