toni f oiijf
BIJ DE VOORPLAAT
KYAHI SEMAR
«MM
Eens, lang geleden, in de dageraad van de wereld, verbleef de goddelijke
Toenqgal in het Oceanenrijk van de Krabbenvorst Rakatatama. Sang Hyang
Toenggal was de zoon van Sang Hyang Wenang en de achterkleinzoon van Sang
Hyang Noertjahja - Stralende Glans - van wie de mens, later, nimmer een af
beelding kon of durfde maken. Want Sang Hyang Noertjahja is groot a s de
kosmos en tegelijk zo klein als de nietigste bouwsteen ervan. Hij is de Ziel van
het Al en van het Niet. Sang Hyang Noertjahja is de Onvoorstelbare.
Zijn achterkleinzoon Sang Hyang
Toenggal huwde de Krabbenprinses
Rekatawati. De dag brak aan dat Prin
ses Rekatawati een kind zou baren,
maar groot was aller verbazing toen zij
niet van een kind, doch van een ei
beviel, dat bovendien nog met grote
snelheid van de zeebodem omhoog
schoot en zich als een bliksemflits in
de lucht verhief.
Op dat moment bevond Sang Hyang
Wenang zich hoog boven het eiland
Djawadwipa in ascese. Als een licht
straal flitste het ei langs. Sang Hyang
Wenang die, in zijn ascese gestoord,
naar de lichtstraal greep en tot zijn
verbazing het ei in zijn handpalm zag.
Ontstemd wierp hij het ei naar be
neden, waar het op het eiland Djawa
in stukken uiteen viel. Verrast zag
Sang Hyang Wenang, hoe uit het ei
drie jongetjes voortsproten. En hij gaf
de drie kinderen de volgende namen:
Manikmajê, die uit het eigeel ontstond,
Ismaja die uit het eiwit voortkwam en
Widjamantri, die voortkwam uit de
broze schaal.
Toen Sang Hyang Toenggal, die het
ei achtervolgde, bij zijn vader kwam,
stelde deze hem gerust en wees hem
zijn kinderen.
De drieling groeide op tot schone jon
gelingen. Toen kregen Ismaja en Widja
mantri onenigheid over de vraag wie
nu wel de oudste was. En zij besloten
het volgende: Wie een berg zou kun
nen inslikken en weer uitspuwen zon
der die berg te breken, zou de oudste
zijn. Widjamantri nam de berg in zijn
mond, maar de brok was te groot. Zijn
lippen scheurden in en zijn mond kreeg
een wanstaltige vorm. Toen was de
beurt aan Ismaja. Met veel moeite slik
te hij de berg door maar kon deze niet
weer kwijt. De eens zo schone jonge
ling kreeg een gedrochtelijke gestalte.
Sang Hyang Toenggal was hevig ver
toornd op zijn twee zoons. Hij wees
Manikmaja, die zich niet met de twist
had ingelaten, aan als de oudste èn
als de heerser van het hemelrijk en de
schepper van de mensheid. Vanaf dat
ogenblik heette Manikmaja Batara Gu
ru. Widjamantri werd voor straf naar
de aarde gezonden om daar de met
gezel van de slechte mens te zijn onder
de naam Togog.
Ismaja werd voor straf eveneens naar
de aarde gezonden, maar zijn taak zou
zijn het dienen van de goede mens.
Vanaf toen heette Ismaja Semar. Wordt
Togog altijd beschimpt en nooit ernstig
genomen, Semar daarentegen wordt
door zijn beschermelingen immer ge
raadpleegd en met hoogachting behan
deld.
Het prachtige bronzen Semar-beeldje op de voorplaat kreeg Tjalie van Koes
Soetjahjo toen ze in 1973 voor het eerst naar Nederland kwam. Het is maar
een klein beeldje, je houdt het in de palm van je hand. Maar Semar was ook
maar een klein mannetje. Met een grote geest. Semar is, naast Ardjoena altij
Tjalie's favourite wajang-figuur geweest. Tjalie had vaak de gewoonte mensen
die hij kende te vergelijken met de karakters uit wajangverhalen. Zijn kwel
geesten, de mensen die hem belasterden en dwarszaten
waren de Tjakils, maar Semar was Tjalie's vriend. De sleutel
hanger voor zijn autosleutels was een Semar en nu ik die
geerfd heb, weet ik, dat ook Semar mijn raadsheer en
beschermer zal zijn op straat en thuis.
Als de tijd ons niet ontbroken had,
hadden we, toen we in 1972 in Indo
nesië waren, nog een tocht gemaakt
naar de Penangoengan, de berg die
als een wachter voor het Ardjoeno-
complex ligt. Koes vertelde: Dat is
de berg van Semar, daar mediteerde
hij vaak. Semar is nog altijd erg be
wonderd en geliefd bij het volk, men
bezoekt de heilige plaatsen van zijn
verblijf graag om te offeren en zelf
te mediteren."
Eén keer maar heb ik Tjalie een ver
gelijking horen maken tussen hem en
Semar. "Tong-Tong is mijn berg. Ik
heb die ingeslikt, ik kan 'm niet meer
kwijt, ik zal er dus tot aan mijn dood
mee moeten leven."
En dat is bewaarheid.
L.D.
Semar, de goddelijke potsenmaker uit
de wajang, is de inzicht gevende vriend.
Hij hoont de demon en drijft de spot
met de vrees van zijn pupil en relati
veert zo diens levensgrote problemen.
In Semar is geen plaats voor slechtheid
en angst. Hij verpersoonlijkt de goede
geest. In hem zijn ook verenigd de
zedigheid, verdraagzaamheid en deugd
zaamheid en hij is goedgeefs: hij strooit
zijn grollen en wijsheden rond met
kwistige hand: 'wie de dwaasheid niet
begrijpt, zal nimmer de wijsheid door
gronden". Semar's beschermelingen
leren ernstig denken om zijn wijsheid
te verstaan.
Hij wordt zelfs door vorsten geraad
pleegd en zijn advies wordt altijd opge
volgd en door een ieder, vorsten, pries
ters en raadsheren inbegrepen, wordt
hij aangesproken met de titel KYAHI,
Eerbiedwaardige Oudere Heer.
Semar, drielingbroeder van Siwa Guru,
de Scheppende God, is tevens de Be
velhebber van de hemelse heirscharen,
Bewaker van de zeven hemelen en de
God, die het evenwicht in de wereld in
stand houdt.
Hij is de begeleider van de rechtvaar
dige en rechtschapen mens, die hij
zeer lief heeft als ware die zijn eigen
kind.
En bij het aanschouwen van al de
schijn en al de strijd in de wereld
weent Semar om het leed dat over zijn
"kinderen" komt. Dan ook ontsteekt
hij in angstwekkende woede en toornt
tegen de goden, aan wier beraadsla
gingen hij deelneemt. Dit is Semar, de
potsenmaker.
J. M. KNAUD
Opgericht en geleid door
TJALIE ROBINSON (1911 - 1974)
ONAFH. IND. TIJDSCHR. - 19e JAARG. No. 19
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070 - 5X.55.00I54.55.01 - Post
giro 6685 of A.B.N. Den Haag Rek. No. 51.56.15.730.
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: L. Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: 1. H. Ritman, Ch. J. A. Manders, Rogier,
G. H. Bartman.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand
Prijs per nummer 1,75. Abt. Nederl. (en E.E.G.-
landen behalve Engeland) kwart, 9.75, halfj.
f 19.50; jaar f 39,—. Abt. Europa: jaar f 39,—.
Buiten Europa: jaar f 47,(zeepost)
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 83,—; Indonesië f 68,—; Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 68,—; Canada en Ver. Staten
f 58,—; Maleisië, Singapore en India f 68,—
Suriname en Antillen f 58,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
