Herinneringen aan ons
voormalig Nederlands Oost-lndië
vóór, tijdens en na de tweede wereldoorlog.
I.
Een groepsfoto van docenten van de Politieschool in Soekaboemi uit omstreeks de jaren
1930-'40. Op de eerste rij zittend 2e v. links de Heer Steinmetz, staande 5e v. links
De Heer J. van Brakel.
Deze tijd, zo ongeveer 30 j. na het einde van wereldoorlog II ook de met
bijzondere belangstelling - om méér dan éen reden - gevolgde artikelen
in "TONG TONG" en tenslotte de overweging, dat de publicaties over
het voorm. N.O.I. tijdens de jaren 1941 - 1945 toch wel enige aanvulling
verdienen, zijn voor mij aanleiding om het een en ander te memoreren,
zoals in hoofde dezes vermeld, overigens hopende, dat T.T. mijn -
beknopt en objectief - verhaal geschikt voor opname acht.
Het zal bestaan uit drie delen.
Vóór de tweede wereldoorlog.
Over Oost- en Midden-Java schreef ik
al eens iets in het sportieve vlak. Mede
geinspireerd door de "historische en
geografische artikelen" van de heer
Knaud over Soekaboemi, nu mijner
zijds een poging om ook in herinnering
te brengen de tijd van de "Politie
school" daar ter plaatse, waaraan on
getwijfeld velen met genoegen terug
denken. Deze opleidingsschool was
énig in het voorm. N.O.I. en had ook
om de vorming en organisatie van het
algemeen politiekorps véél meer dan
alleen locale betekenis.
Velen hebben daar meegemaakt en hun
ervaringen beleefd onder de hcvp
Feuerstein en zijn medewerkers-lera
ren. De wat stugge, maar zéér be
kwame heer Schwartz, docerende in
de Javaanse en Maleise talen en geo
grafie, van wie ook bekend was zijn
bijzondere interesse voor eigenlijk al
les in N.O.I. op zijn gebied (o.a. ook
voor een Balinees woordenboek) eiste
véél van zijn leerlingen in woord en
geschrift.
Liefst méér tijd en studie dan voor de
andere vakken: staats- en rechtsweten
schappen, speurkunst, gezondheidsleer
- voor laatstbedoelde docent zéér
"close up" in alle ellende toegelicht
in het plaatselijke ziekenhuis! - licha
melijke opvoeding (sabelschermen, jiu
jitsu; dit laatste werd matig geappre
cieerd - de harde mat I) exercitie, mo
tortechniek enz. Men herinnert zich
zeker ook de heren Dekker, Smith, Van
Haarlem, Krieger, Sibbelee e.a. - Krie-
ger, die vaak tegen de adsp.cvp op
merkte: "ach, jullie staan straks weer
boven mij" (hij was hoofdinsp. van
pol.), maar ons toch goed bijbracht,
dat het co. "linksomkeert" niet bestaat;
hij was "a good sport". En Sibbelee,
die zo nu en dan een demonstratie gaf
op zijn (oude) "Indian-met-zijspan",
hetgeen toch niemand zó aandurfde.
De heer Schwartz werd destijds op
gevolgd door de heer Bosch. En al-in-
al heeft het menig zweetdruppeltje ge
kost.
Sportief heeft de "Politieschool" ook
goede prestaties geleverd: in de jaren
1926-1929 had het een "gerenom
meerd" voetbal-elftal, dat jarenlang
kampioen van de "Soekaboemische
Voetbal Bond" is geweest. In dat elftal
hebben steeds spelers uit alle politie-
rangen enthousiast en sportief om de
goals gestreden. Wie herinnert zich
niet de wedstrijden o.a. tegen de
"Planters v.v." en tegen het volledig-
Indonesische "Halimoen" - elftal van
de C O. - administrateur Crone. En dan
die éne wedstrijd van het P.S.-elftal
tegen de "Miss Riboet-XI"; dit elftal
van de in die jaren zéér - en terecht!
geroemde Miss Riboet, een befaamde
Indon. cabarettière, die overal en altijd
weer op Java volle zalen trok; in Ba
tavia en elders werd evenzeer belang
stelling betoond van de zijde der au
toriteiten (met lage autonummers en
uiteraard altijd op de eerste rijen in
haar theater gezeten!).
Hulde van Miss Riboet
Haar voorstellingen waren apart, zeer
verzorgd en all round
Het P.S.-elftal, dat ook in 1928 kam
pioen van de S.V.B. was geworden
kreeg na de wedstrijd, die - als ik me
niet vergis - met T - 0 gewonnen werd,
vrij-kaartjes voor de avond-voorstelling,
waarvan uiteraard gaarne gebruik ge
maakt werd. Wij moesten in de pauze,
na een kostelijk eerste-gedeelte - op
het toneel komen voor een "hulde"
(een fraaie krans die Miss Riboet
ons wilde brengen voor de prettige en
sportieve wedstrijd van die middag.
Even hierbij pro memorie: ik besloot
haar ten aanhore van de stampvolle
zaal, met zéér enthousiast klappend
publiek, in het Engels te bedanken
(after all had zij al enkele bekende
liedjes verdienstelijk in die taal ge
bracht). Haar reactie, na de omgehan
gen krans, was frappant: "Ah, toean
bitjara melajoe sadja"Tableau en
donderend applaus
Soekaboemi had uiteraard ook een
sociëteit en "Soekamanah" was de
door velen gaarne gefrequenteerde ge
legenheid voor borrel, biljard, een dans
je of zó maar voor de gezelligheid. De
stemming was er altijd opperbest. Op
de tennisbanen vóór deze soos werd
o.m. door Van Krieken een goede
partij gespeeld en in de watersport
was Soeters de primus. Salabintana en
het zwembad van hotel "Selabatoe"
werden vaak bezocht.
De klas-oudste van mijn jaar was Buys,
ex-vliegenier, bijgenaamd de "Bolle",
de man met het fotografisch geheugen
was Tacoma; dit kwam vooral ook tot
uiting als de heer Schwartz in de toch
al wat gespannen sfeer tijdens zijn
lessen vragen stelde buiten zijn directe
leerstof; deze docent zou nu een pracht
quiz-master zijn
Vriendschap en gastvrijheid hebben wij
volop genoten van vele zijden: de fam.
Snor, de notarisfam. Schotel en ook
van B.B. en Gemeente-zijde.
Het was, dacht ik, voor allen toch een
tijd, die nog vele prettige herinneringen
oproept! Ik heb er slechts een greep
uit gedaan. Er is een Oranje-devies:
"men behoeft niet te hopen om iets te
ondernemen, noch te slagen om te
volharden", treffend voor velen, die de
"Politieschool" hebben doorlopen, en
hun carrière-top hebben bereikt. En zij,
die ongetwijfeld de moeilijkste jaren
hebben overleefd, zullen dankbaar zijn
NU - zoals ik - te kunnen terugdenken
aan Soekaboemi-tempo-doeloe
Ik wil die vreugde genieten EN délen,
want vreugde is als een tweeling ge
boren
J.K.H.B.
Goed beschouwd
is een slordige huisvrouw een huis
vrouw die geen tijd en zin kan
opbrengen dagelijks de rommel van
andere huisgenoten op te ruimen.
12
