"Pa heeft weer een
paar lifters opge
pikt!"
Moor - alles in het werk hebben ge
steld om het leed te verzachten, on
danks het gebrek aan genees- en ver
bandmiddelen.
Maar alle medische voorzorg en hulp
was vergeefs; het was niet mogelijk
te voorkomen, dat na het overlijden van
resident Jansen, ook succumbeerden
de assistent-resident Von Meyenfeldt
en de inspecteur bij het onderwijs Val-
derpoort. Het moet ook voor mevr.
Valderpoort, die deel uitmaakte van de
kampleiding, vreselijk geweest zijn haar
man zó te zien sterven, zonder ophou
den hikkende in hun beddenDat
daarna de begrafenis, terwijl men op
gebaard was in gesloten lijkkisten van
inferieur hout - in de tropische hitte! -
telkens werd uitgesteld, zodat de lijk
kisten vocht doorlieten (ik was een
van de dragers naar de vrachtauto
voor het begraven op onbekende plaat
sen), was voor de Japanners geen
probleem.
Hoe de moed erin werd gehouden
Reeds in die dagen hebben velen zich
in meerdere of mindere mate verdien
stelijk gemaakt door te trachten de
moed er in te houden. Godsdienstoefe
ningen werden geregeld gehouden,
men las veel in nog "geredde" boeken.
Als toch nog een glimlach (soms grim
lach) verwekkende staaltjes van opti
misme en blijvende hoop-op-betere-
tijden memoreer ik, dat men graag
luisterde - in feite tegen beter weten
in! - naar ongecontroleerde geruchten,
waaruit zou kunnen worden afgeleid,
dat de Japanners nederlagen te slikken
kregen en terug moesten
Er waren - gelukkig - optimisten, tot
de bevrijding!
Enkele herinneringen:
Successievelijk werden ook de reste
rende geïnterneerden uit de Molukken,
Nieuw Guinea, Halmaheira, Kei- en
Aroe-eilanden en Timor in het STOVIL-
kamp binnen gebracht. Wij hadden ten
slotte de hele R.K.-missie en de Pro
testantse zending in het kamp. Toen
de R.K.-geestelijken, broeders en zus
ters aankwamen en de nonnen haar
legering hadden opgezocht, moesten
allen voor het gebruikelijke appèl van
pas-aangekomen geinterneerden aan
treden. Daarbij ontbraken de nonnen,
hetgeen de inspecterende Japanse
commandant de geirriteerde vraag ont
lokte: "mana, bini-bini?"Dat moest
toen wel even, hoogst ernstig, toege
licht worden.
Op de R.K.-index stond o.a. "Dr. Vlim-
men". Met een lach en misschien een
traan werd waargenomen, dat dit
boek toch ook gelezen werd door niet-
bevoegden
De flink gebouwde Rotterdammer C.
Baan - eerste werktuigkundige van het
SHELL-vaartuig "Carstensz", waarmee
de Shell-staf van Boela (Nd. Ceram)
naar Ambon werd geëvacueerd - was
een optimist in optima forma; -zijn
troost voor hen, die het soms niet
meer zagen zitten, was o.a. "alles komt
weer goed, als je maar zorgt dat geen
vlieg een noodlanding maakt op je lip"
Een staaltje van door de japanners ge-
eiste discipline en aan hen te betonen
eerbied was, dat men bij het passeren
of zien van de Japanse wacht en/of
superieuren moest "kéré" (een buiging
maken). Dat was in den beginne niet
algemeen bekend en zo kon het ge
beuren, dat de echtgenote van de dir.
officier van gezondheid in Ambon dr.
Pfeiffer, een flinke, wat gezette vrouw,
dat eens verzuimde. Zij kreeg toen van
de Jap. wachtcdt. een harde, meedo
genloze oorvijg. Waarop mevr. Pfeiffer,
terwijl zij de minderwaardige afstraf
fing, kaarsrecht op de been blijvende,
onderging, deze Japanner haar andere
wang toekeerde!
Geallieerde bombardementen
Enkele keren werd ons kamp of de
omgeving gebombardeerd door geal
lieerde "Liberators", voorboden van
nog vaak - en met véél ernstiger ge
volgen! - later uitgevoerde raids. In dit
(eerste) geval werd wellicht veronder
steld, dat er nog Jap. troepen aan de
baai gelegerd waren. Het werd ten
slotte zó, dat het Jap. co. besloot ons
over te brengen naar het derde kamp
in Ambon: TAN TOEI, met op de ko
raal-riffen gebouwde loodsen, gele
gen aan de baai, op de weg naar
tolehoe en Ceram. Deze verhuizing
was tevens bedoeld om de mannen en
de vrouwen/kinderen gescheiden on
der te brengen.
Tan Toei was ook de laatste leger
plaats van de Aussies en enkele KNIL-
militairen. Hun kamp en het onze lagen
vlak bij elkaar, slechts gescheiden door
de straatweg naar Tolehoe. Weer bleek
uit deze maatregel een zekere misda
dige onverschilligheid m.b.t. de gein
terneerden, want vlak bij onze kampen
lagen tonnen explosieven voor militaire
en/of maritieme doeleinden. Met de
Liberators-raids op Ambon immers, wa
ren de geallieerden reeds begonnen.
Tóch déze kampen voor ons. Het zou
dan ook desastreus worden!! Overi
gens merk ik op, dat bij elke wisse
ling van het Japanse commando leger/
marine, nieuwe maatregelen werden
getroffen en enige continuïteit in dit
"beleid" was er nooit.
Wij genoten - werkelijk waar! - enige
tijd van o.a. prachtige zonsondergan
gen boven de baai. Een schouwspel,
waarnaar wij soms ademloos keken,
een kleurenpracht in ongedachte scha
keringen, die boeide om de ongeloof
lijke schoonheid - ondanks alle ellen
de
Na enkele oriënterende vluchten - merk
waardig, stéeds om ca. 11 u. in de
ochtend - kwamen op 15 februari 1943
zes Liberators van de heuvels-zijde
recht over onze kampen. Het werden
voltreffers! Onze kampen werden rui
nes. Het was compleet een slagveld.
De scherven vlogen links en rechts,
voor en achter ons, dood en verderf
zaaiend.
Dat heeft geduurd tot de avond viel,
hetgeen alles zegt omtrent de doel
treffendheid van dit bombardement!
J.K.H.B.
(wordt vervolgd)
Overleden januari 1975. Julius heeft
heel veel goed gedaan
Indisch Familie Archief geeft (en
vraagt) informaties over Indische
geslachten. Kosteloos.
Vreelandsestraat 14, Den Haag
tel. 070 - 33 57 86.
S.v.p. zelf geadresseerde, ge
frankeerde enveloppe bijsluiten!
16
