HET GELUK VAN HET JAGEN
Pak Ani (slot)
"De jacht behoort tot het zuiverste
repertoire van het menselijk geluk
José Ortega Y Gasset.
Jachtbelevenissen op Oost-Sumatra
door J. G. A. la Bastide
Pas later begreep ik wat hij daarmee bedoelde, maar toen nog niet, en ik herinner
me dat ik de korte haren in mijn nek voelde prikken alsof zij rechtop gingen staan.
Meer dan een half uur gleden wij geluidloos door de inktzwarte nacht, alleen de
nauwe straal van de carbid-lantaarn danste telkens als een lange witte voelspriet
links en rechts de duisternis in.
Toen gebeurde het. Van ergens schuin
voor ons klonk plotseling een onbe
schrijfelijk geluid, een soort gebrul, zo
intens luguber, dat het koud zweet me
van alle kanten uitbrak. Drie keer
steeg het in korte zware stoten op uit
het pikzwarte water en de donkere
nacht, en het was of het de stem van
het moeras zelf was, dat ons toeriep.
Ik zag het wit in de ogen van de hout
hakker rollen en hoorde hem fluisteren
"Dat is Hem, Bismillah, God helpe
ons!"
Van achter uit de boot klonk zacht
Pak Ani's stem: "Zo dadelijk krijgen
wij hem in de lamp, meneer, maar U
moet wachten tot we dicht genoeg
zijn". "Insja Allah!" (In naam van God,
zo waarlijk helpe mij God!) antwoordde
ik, terwijl ik koortsachtig een patroon
in de kamer van de Enfield grendelde.
Er ging echter nog een half uur voorbij
zonder dat er iets gebeurde. Langzaam
bogen wij af naar links. Het aantal
houtvlotten werd hoe langer hoe min
der, totdat wij er nog maar zo nu en
dan een paar passeerden. Plotseling
hoorde ik de houthakker iets mompe
len en zag gelijktijdig in de lichtstraal
van de carbid-lamp, laag boven het
water, twee rode kooltjes vuur.
De menseneter! schokte het door mij
heen. Gelijktijdig doofde de man, vol
gens afspraak, zijn lantaarn en ik ont
stak de koplamp op mijn hoofd. Daar
waren de kooltjes vuur weer!
Langzaam, langzaam en stil, oh zo stil,
gleden wij nader. Met het geweer aan
de schouder wachtte ik op het sein
van Pak Ani. Hij roeide niet meer,
maar liet de sampan uitlopen. Dichter,
nog dichter bij!
ledereen hield zijn adem in"Nu!"
klonk het als een zucht uit de achter
steven en verblindend bliksemde de
mondingsvlam van de Lee-Enfield. Ter
wijl de felle knal nog in mijn oren
daverde zag ik, als in een slow-motion
film, de witte onderkant van kop en
lichaam van een monsterachtige kro
kodil uit het water oprijzen en met wild
geplas achteroverslaan!
Toen was het echter weer doodstil.
"Kena"! jubelde de houthakker. Snel
roeiden we er heen. Niets! Hoe we ook
zochten en schenen met onze lampen,
wij vonden niets, hetgeen helaas de
veronderstelling rechtvaardigde dat ik
het monster alleen gewond had.
De jacht word opgegeven
Na een half uur gaven wij het op en
keerden terug naar de hut van Ali.
Onderweg vertelde de houthakker, dat
de krokodil 's nachts geregeld brulde
waaruit houthakkers en vissers vaak
zo ongeveer de plaats konden opma
ken waar hij zich ophield. (Ik begreep
nu wat Pak Ani bedoeld had, toen hij
zei dat de krokodil zelf aan Ali had
verteld waar hij was!). Verder vertelde
hij dat de menseneter hier bij de wo
ning van Ali het meest gesignaleerd
werd; hier in de onmiddellijke omge
ving waren ook alle ongelukken ge
beurd. Deze ongelukken hadden zich
alle op dezelfde wijze afgespeeld,
waarbij de niets vermoedende man,
die 's nachts met zijn lantaarntje en
harpoen aan het vissen was, plotseling
aan een der armen over de rand van
zijn sampan de diepte in werd ge
sleurd. Van de meeste slachtoffers had
MOESSON
ANAK KOMPENIE
Weer verkrijgbaar bij Boekhandel Tong
Tong, f 9,90 f 1,30 porto.
men nooit meer iets teruggevonden;
alleen spoelde de omgekeerde sampan
's morgens ergens aan. Vaak was de
krokodil 's nachts te vinden op één
van de vlotten; hij vond het blijkbaar
prettig daarop te klimmen om uit te
rusten of om een andere duistere re
den. Het was juist onze pech geweest,
dat wij hem in het water hadden ont
moet, waardoor het schot zoveel moei
lijker was geweest.
Misschien ook was het ondier bij onze
nadering wantrouwig geworden en was
tijdig in het water gegleden. Zeer zeker
zagen wij tenslotte zijn ogen op een
andere plaats dan vanwaar het gebrul
had geklonken.
Bij de hut aangekomen zetten wij de
houthakker af, dankten hem en de
twee andere mannen voor de gastvrij
heid en medewerking, en aanvaarddan
meteen de terugreis, daar het inmiddels
al elf uur was geworden.
De hachelijke terugtocht over het
water
Deze terugtocht, meer dan zes lange
uren door de met sterren betwinkelde
nacht stroom-opwaarts, zullen altijd in
mijn herinnering gegrift blijven, als
een episode, waarin ik via de be
zonken natuur-filosofie van Pak Ani
meer leerde van dit merkwaardige
en interessante volk, de Kust Maleiers
van Sumatra, dan gedurende mijn ge
hele voorafgaande Indonesische loop
baan. Hij vertelde mij van de oude
legendes, eeuwen-lang overgeleverd
van vader op zoon, een vreemde men
gelmoes van animisme, Hindoeisme en
Islam. En van het nauwe kontakt in
hun zieleleven met de levende en le
venloze natuur rondom hen. Van de
Vis en van de Krokodil; ouder in schep
ping dan de mens, en van de geesten
van Eb en Vloed. En hoe, indien de
kleine vissersvloot op zee door wind
stilte dreigt te worden lamgelegd, de
Pawang Angin met zijn lied de geest
van de Wind weet te overreden hun
zeilen weer te vullen om de scheepjes
behouden naar huis te voeren.
"Ik vertel U deze dingen meneer, om
dat ik zie dat U, hoewel U een van die
knappe Blanken bent, niet lacht om de
dwaze verhalen van een oude domme
man."
"Ik betwijfel of mijn knapheid mij op
Uw leeftijd de kracht van Uw lichaam
of de wijsheid van Uw ziel zal hebben
gegeven, Vader."
Op mijn voorzichtig aandringen begon
hij over zichzelf te praten; zijn jeugd
en jongelings-jaren gedurende 't einde
van de vorige eeuw. Hij herinnerde zich
nog heel goed de eeuw-wisseling, ge
kenmerkt door de grote feesten der
blanke planters over heel Sumatra. Hij
was toen al een volwassen man, was
getrouwd en had kinderen. Hoewel In
donesiërs vaak op veertien- of vijftien
jarige leeftijd al huwen, bracht dat zijn
leeftijd op tussen de 75 en 80 jaar,
misschien nog ouder.
Ik merkte dat hij zeer intelligent was
en dat, overal waar het gesprek op
een niveau dreigde te komen waar
18
