1 J
Electrisch rijst koken
Veilig, makkelijk en tijdbesparend
Nooit meer aangebrande rijst. Rijst in de pan, knopje indrukken, klaar
U kunt uitgaan, andere dingen doen zolang als U wilt. De rijst blijft,
ook als ze gaar is, op temperatuur.
NATIONAL RICE COOKER
Inhoud 1 liter 105,
Inhoud 11/2 liter 115,
Inhoud 1,8 liter f 125,
Verzendkosten 6,
Abonnee's Tong-Tong 3 termijnen mogelijk
Tong-Tong B.V. -
Prins Mauritslaan 36 - Den Haag - Giro 6685
dit gebied voor mij volkomen "terra
incognita" was.
Van het korte verblijf in Morotai her
inner ik mij nog heel goed - volmaakt
nieuwe indrukken in een weliswaar wat
warrige, maar weer menswaardige om
geving - de uitgebrande supply-loods,
in vlammen reeds goed zichtbaar toen
wij nog moesten landen en uit die
puinhoop waren wij, ex-geinterneerden,
nog blij wat te kunnen bemachtigen
Men wist toen immers nog niet, waar
heen men zou worden gedirigeerd en
vooral de geredde blikjes kaas waren
een uitkomst voor velen, "kaas uit het
vuistje" waarvan ook ik later nog goed
en smakelijk beleg had
Verder kon men in Morotai, waar uit
het binnenland telkens nog een gevan
gengenomen Jap. binnendruppelde -
de geallieerden hadden bij de landingen
op dit eiland genoegen genomen met
een kuststrook - eigenlijk, zo bleek
ons later, nog zó veel kopen in de
militaire supply-winkels, omdat de Aus
tralische bezettingstroepen nog niet
waren gerepatrieerd, dat het voor ons
een hemel op aarde leek te zijn. Het
U.S.A. legioen had Morotai reeds ver
laten. De kuststrook was met een jeep
in nauwelijks 30 minuten te berijden en
verder bekommerde zich niemand om
het binnenland.
Opvallend voor ons waren de nog gro
te, kostbare en overvloedige verzor
gingsmaatregelen van de G.l.'s en Aus
sies, inclusief de "movies" en drink
watervoorzieningen. Een Aussie zei mij
ronduit: "tegen de U.S.A.-supply kun
nen wij niet op"In die kuststrook
waren nóg openlucht-movies 2) en was
de supply van hoog-gekwalificeerde
artikelen als chocolade (Cadbury e.d.),
sigaretten (Lucky Strike, Camel, Ches
terfield e.t.q.), horloges, toiletbenodigd
heden enz., enz., luilekkerland I
Ook vuurwapens, o.a. de zo gewilde,
licht gewicht jungle-karabijn (U.S.A.)
enjeeps, z.g.a.n. en i.z.g.s. werden
incidenteel aangeboden voor 50,
NICA-guldens. Dat kón, omdat het
door de slechte verbindingen tóch on
mogelijk was om die mee te nemen;
alles ging van Morotai vooralsnog door
de lucht.
En zo arriveerde ik dus weer per "Mit
chell" in Balikpapan, waar wij werden
ondergebracht in de broei-hete "qüon-
sets". Op het vliegveld - zoals ook in
Morotai, de provisorisch maar zéér
efficiënte "pierced steel plates", voor
ons een openbaring van operationele
doelmatigheid ontmoette ik de eerste
bekende uit Australië, kolonel Pereira
(in keurig smetteloos uniform), die ik
in Malang, 1925/1926, gekend heb als
jonge luitenant; hij zou als hoofd (ge
neraal) van de Militaire Missie in de
rumoerige na-dagen op Java worden
benoemd en is later in Nederland over
leden.
Mijn Balikpapan-dagen heb ik benut om
door een Australische legertandarts
mijn gebit te laten "behandelen", mijn
laatste kans vóór Bandjarmasin. Dat
ging bepaald niet zachtzinnig; er kwa
men een assistent en wat verdovingen
aan te pas. Toen het voorbij was, kon
ik bij-komen in de quonset. Ook na het
vertrek naar Bandjarmasin nog erge
na-pijn, maar het heeft mij altijd ge
frappeerd dat men in een periode,
waarin eigenlijk alles gericht was op
een (gehoopte) nieuwe toekomst, het
onwezenlijk-onbenullige van pijn-lijden
relativeert en ervaart als een noodza
kelijk kwaad.
Naar Bandjarmasin
Samen met mij vertrokken in een grote
barkas (coaster?) Hips (B.B.) en En-
gers, een jonge, sympathieke NICA-
officier voor het K.D.P., wèl een "ba-
roe" met illusies over de wederopbouw.
De reis ging langs P. Laut door een
mijnenveld, want pas veel later zou
daar pas "geveegd" worden. Het inte
resseerde mij matig, de kaakpijnen
overheersten. In ieder geval kwamen
wij zonder ongelukken - pluim voor de
navigatie I - in Bandjarmasin aan.
Daar werden wij, met later nog een
arts van de D.V.G., een merkwaardige,
solitaire figuur, die ik na 1951 nog wel
eens in Den Haag heb ontmoet, ge
huisvest in een mooie grote woning,
vlak bij het residentiekantoor en het
politiecommissariaat (oktober 1945). In
middels was ook de Chief Conica, ko
lonel J. Oberman aangekomen, die zijn
intrek nam aan de hoofdstraat van
Bandjarmasin, de res. De Haan-weg,
en aan wie ik officieel rechtstreeks on
dergeschikt was.
Met nogmaals grote dankbaarheid
voor hetgeen ik van deze medicus in
de Zuid-Celebes-kampen heb onder
vonden, citeer ik hier enkele saillante
gegevens van dr. C. E. de Moor, ont
leend aan het Ned. Tijdschrift voor de
Geneeskunde 117, nr. 4- 1973, bij zijn
pensionering op 70-iarige leeftijd.
Tijdens W.W. II werd dr. De Moor, die
door zijn werk op het gebied van de
cholera internationale bekendheid ver
kreeg, op Celebes geinterneerd. Na de
bevrijding begon hij opnieuw met de
opbouw van het laboratorium in Ma
kassar. De daar in die tijd veel heer
sende hondsdolheid bestreed hij met
een zelf, bij apen bereid vaccin. Daarna
werd dr. De Moor, daartoe aangezocht,
hoofd van het laboratorium in Medan.
In 1954 repatrieerde hij en werd hoofd
van de afd. streptococcen-onderzoek
van het Rijks-Instituut voor de Volks
gezondheid. In zeer korte tijd erkend
deskundige op dit gebied en van 1958
-1973 editor van de sectie microbiologie
van Excerpta Medica. Na zijn pensio
nering was dr. De Moor bereid de
leiding op zich te nemen van de afd.
microbiologie van het Binnengasthuis
in Amsterdam.
2) Ik heb daar in de open lucht, bij volle
maan prachtig-helder en in kleur
een komische film gezien van Ginger
Rogers en Van Johnson, einde septem
ber 1945 -, die ik wéér zag als een met
veel tam-tam gebrachte première in
Amsterdam in 1948.
Verder zag ik nog, luguber-duidelijk en
altijd (alles) "in technicolor" de afschu-
welijk-realistische film van de laatste
acties der geallieerden in hun "kikvors-
sprongen" naar Nippon, met de do
dende vlammenwerpers in de grotten,
waaruit de Japanners verschroeid,
verbrand of dood te voorschijn kwamen
of werden gehaald. Dat was verschrik
kelijke, weerzinwekkende realiteit
(wordt vervolgd)
17
